ردیابی پول کثیف در برنامه‌های سینما و تلویزیون

محمد تاج‌الدین- پول کثیف‌. اصطلاحی که این روزها زیاد به گوشمان خورده است‌. پول‌هایی که منشا مشخصی ندارند‌. میلیارد‌ها تومان سرمایه در گردش که یا به دست آمده از رانت‌های ریز و درشت وابستگان به قدرت است و یاد بدتر از آن حاصل قاچاق مواد مخدر و تبهکاری‌های دیگر‌. و اما پولشویی، مفهومی که همیشه همراه با پول کثیف می‌آید‌. راهی برای تطهیر آنچه به ناحق در معاملات اقتصادی رخ داده و باید از طریقی وارد چرخه سالم اقتصاد شود‌. در سال‌های گذشته بخشی از پول‌های کثیف سر از سینما و تلویزیون و حتی ورزش در آورده است‌. مثال‌هایش یکی دو تا نیست‌. حتما به خاطر دارید که بابک زنجانی، متهم محکوم به اعدام که بیش از دو سال است مهمان اوین است، برای سرمایه‌گذاری در سینما تعدادی از بازیگران و کارگردانان را در جشن‌های ریز و درشت مهمان می‌کرد‌. یا ح-س که به دلیل بدهی هزار میلیارد تومانی به یکی از بانک‌های خصوصی یک ماهی است برای بار چندم به زندان افتاده، علاقه زیادی به خرج کردن پول‌هایش در فوتبال دارد‌. مثال دیگرش سریال شهرزاد است‌؛ پروژه‌ای عظیم و پرخرج که تهیه‌کننده‌اش به اتهام دخالت در اختلاس میلیارد‌ها تومان در صندوق ذخیره فرهنگیان به زندان افتاد‌. هرچند بعد از چند وقت تبرئه شد و دوباره به دنیای سریال‌سازی و سینما بازگشت‌. اما ورود پول کثیف مختص به سینما و شبکه نمایش خانگی نیست‌. تلویزیون نیز بارها در مظان اتهام قرار گرفته است‌. نمونه‌اش تبلیغات ریز و درشت موسسه پدیده شاندیز در شبکه‌های صداوسیماست‌. پروژه‌ای که صد‌ها طلبکار روی دست دولت گذاشت و سر آخر مشخص نشد پول‌های مردم کجا رفت‌ و حالا نمونه تازه آن موسسه پر حاشیه ثامن‌الحجج است‌. نامی که بیشتر از هر نام دیگری در روزهای گذشته بر سر زبان‌ها بوده‌.
هزاران میلیارد تومان اختلاس و ضربه به بیت‌المال که نام‌های بزرگی را به عنوان مفسدان اقتصادی مطرح کرده است‌.
ا- ع من نیستم!
اوضاع وقتی آشفته شد که گزارش بدهکاران و متخلفان موسسه ثامن‌الحجج در روزنامه شرق به چاپ رسید‌. در این گزارش نام‌هایی مطرح شد که عکس‌العمل‌های فراوانی را در فضای مجازی به دنبال داشت‌. اما در این میان، دو نام بیشتر از دیگران مورد توجه قرار گرفت‌. نام مخفف دو مجری تلویزیونی‌. م- م و ا- ع‌. خیلی زود این نام‌ها صاحب پیدا کرد‌. احسان علیخانی و مهران مدیری‌. شاید اگر نام دو مجری دیگر برنامه‌های صداوسیما یا نام چند بازیگر و خواننده در لیست بدهکاران این موسسه مطرح می‌شد آنقدر مورد توجه قرار نمی‌گرفت‌. اما چرا نام این دو نفر به سرعت پخش شد و مردم را رنجاند‌. جوابش ساده است‌. چون مهران مدیری و احسان علیخانی در برنامه‌هایی که در صداوسیما تهیه کرده‌اند به طور مداوم علیه فساد و ناکارآمدی دستگاه‌های دولتی برای رسیدگی به مستضعفان بیانیه خوانده اند و حالا بروز چنین اتفاقی بار دیگر اعتماد مردم را نشانه گرفته است‌.


اما همانطور که پیش‌بینی می‌شد هر دو نفر دریافت وجوه از موسسه ثامن‌الحجج را تکذیب کردند‌. علیخانی یادداشت مفصلی منتشر کرد و در بخشی از آن آورده است:
«من احسان علیخانی مثل خیلی از شهروندان دیگر روزانه چشمم به اخبار است تا ببینم در این شرایط اقتصادی، دلار، یورو، سکه، بی‌برقی، بی‌آبی، بدهی هزاران میلیاردی تعداد اندکی به سیستم بانکی، عدم انتشار فهرست دریافت‌کنندگان ارز دولتی و‌.‌.‌. تکلیف زندگی‌مان چه می‌شود؟ اما به جای جواب اینها چه دیدم؟ اسم خودم را‌.
این چند خط بعدی را بخوانید تا اصل مطلب دست‌تان بیاید و بعد شاید فرق میان احسان علیخانی و (ا-ع) هم برای شما روشن شد:
۱- موسسه ثامن‌الحجج سال‌ها قبل از همکاری با گروه اجتماعی شبکه سه در تمامی رسانه‌های رسمی کشور نظیر (روزنامه‌ها، تیزر و برنامه‌های اسپانسری تلویزیونی، خبرگزاری‌ها، سایت‌ها، بیلبوردهای شهری، باشگاه‌های فرهنگی و ورزشی و‌.‌.‌.) حضور داشته که معنای این حضور پر رنگ یعنی داشتن مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح، در نتیجه، اهدای مجوز تاسیس، مجوز گسترش موسسه تا بیش از ۵۰۰ شعبه فعال، مجوز افتتاح حساب برای مردم و صاحبان صنایع، مجوز برای تبلیغات تا مجوز برای انحلال این موسسه، ربطی به من و امثال من ندارد‌. ما با یک موسسه قانونی براساس نص صریح قانون و نظارت‌های دائمی صداوسیما کار کردیم‌.
۲- طبق روال طبیعی هزینه‌های اکثر برنامه و سریال‌های پر بیننده در تلویزیون که شما تماشا کردید به عهده اسپانسرهاست، موسسه مذکور هم در سال ۹۱ تقاضای همکاری با گروه برنامه‌ساز ما را داشته و شبکه بعد از بررسی و استعلام از مراجع ذیصلاح و دریافت مجوز تبلیغات از موسسه، بنده را به عنوان تهیه‌کننده به این موسسه معرفی کرد‌. یعنی مثل تمام تهیه‌کنندگان سازمان نه بیشتر و نه کمتر‌.
3- طی سه سال و نیم و در قالب شش قرارداد با صداوسیما و شبکه، شش عنوان برنامه (دونیمه سیب، ماه عسل ۹۲، ماه عسل ۹۳، سه ستاره، ویژه برنامه تحویل سال ۹۳، بهارنارنج) تولید و پخش شد که مبلغ مذکور از جانب اسپانسر بعد از تایید برآورد هزینه‌های تولید توسط کارشناسان مربوطه شبکه و بابت تهیه و تولید به صدها نفر عوامل و هزینه‌های تولید به تهیه‌کننده تخصیص می‌یابد‌. (روابط‌عمومی، گروه اجتماعی و مدیر مالی شبکه سه در صورت صلاحدید اسناد و قراردادها را منتشر کنند‌.)
۴- من مدیر نیستم، مسوول نیستم، کارمند دولت نیستم، کارمند صداوسیما هم نیستم، من تهیه‌کننده و برنامه‌ساز مستقل هستم، ولی فراتر از هر بازی رسانه‌ای، تهمت و قضاوتی، خودم را در برابر قانون و اذهان مردم پاسخگو می‌دانم‌. حالا هم از شبکه سه و صداوسیما و مراجع ذیصلاح قضایی و نظارتی خواهش می‌کنم تا به طور دقیق این موضوع را بررسی کنند و نتیجه را شفاف به مردم گزارش دهند‌.»
مهران مدیری نیز به طور جداگانه نسبت به گزارش منتشر شده معترض شد و وکیلش قول شکایت از روزنامه شرق داد‌.
اما سوال اساسی این است که مدیران صداوسیما چطور و با چه مکانیسمی دست به جذب اسپانسر می‌زنند‌. موسسه ثامن‌الحجج و قبل‌تر از آن پدیده شاندیز و در مقیاسی کوچکتر مثلا تبلیغاتی مثل کرم حلزون چطور از بازرگانی صداوسیما سر در آورده است؟
وظیفه شورای نظارت بر صداوسیما در مقابل این تخلفات چیست؟ چرا صداوسیما عملکرد خود را پس از اتهامات گذشته تصحیح نکرده است؟
همه این‌ها سوالاتی است که باید مدیران صداوسیما نسبت به ان‌ها جواب بدهند‌.