ده‌نمکی در راه زندانی‌ها

گروه فرهنگ و هنر: پروژه «زندانی‌ها»ی مسعود ده‌نمکی بالاخره بعد از مدت‌ها کلید خورد. پروژه‌ای که ده‌نمکی آن را پس از منتفی شدن ساخت فیلم سینمایی «طیب‌خان» در دستور کار قرار داد و حالا خبر رسیده که بالاخره و پس از چند ماه پیش‌تولید، با فراهم شدن مقدمات تولید این فیلم، «زندانی‌ها» قرار است هفتمین تجربه سینمایی مسعود ده‌نمکی باشد؛ اثری که احتمالا مثل همه آثار پیشین او جنجالی و پرمخاطب خواهد شد.
پروژه‌ای که ناتمام ماند
«طیب‌خان» عنوان پروژه‌ای بود که خبر ساخت آن توسط مسعود ده‌نمکی نخستین بار در نشست خبری احسان‌ محمدحسنی، مدیرعامل سازمان هنری - رسانه‌ای اوج به عنوان یکی از تازه‌ترین پروژه‌های سینمایی این مجموعه منتشر شد؛ پروژه‌ای پیرامون زندگی شهید طیب حاج‌رضایی، از مبارزان دوران انقلاب که قرار بود برای حضور در جشنواره فجر سال گذشته آماده شود. ده‌نمکی که قرار بود «طیب‌خان» را با اقتباس از کتاب «زندگینامه طیب حاج‌رضایی، حر انقلاب» نوشته خودش بسازد، نزدیک به 2 سال بر زندگی طیب حاج‌رضایی کار کرده بود تا براساس اسناد و مدارک باقیمانده و مصاحبه با برخی دوستان و وابستگان طیب حاج‌رضایی اطلاعات جامعی را در ارتباط با او گردآوری کند البته پیش از انتشار خبر ساخت این اثر سینمایی اخباری در ارتباط با تصمیم ده‌نمکی برای ساخت یک سه‌گانه تاریخی با عنوان «اعدامی‌ها» منتشر شده بود که در آن از تلاش ده‌نمکی برای ساخت 3 اثر سینمایی با محوریت «طیب»، «موتلفه» و «نواب صفوی» خبر می‌داد؛ آثاری که گویا قرار بود به سبک و سیاق همیشگی ده‌نمکی که مبتنی بر توجه به ذائقه مخاطب عام است با نگاهی عامه‌پسند به روایت داستان انقلاب بپردازد و «طیب» نخستین بخش این سه‌گانه بود. اما در این میان آنچه تقریبا هیچکس انتظار آن را نداشت، به تعلیق درآمدن ناگهانی پروژه «طیب‌خان» ده‌نمکی و همکاری او با سازمان اوج بود؛ موضوعاتی که موجب طرح شایعات مختلفی درباره اختلاف‌نظر ده‌نمکی با مدیران این سازمان در ارتباط با این پروژه شد. هر چند در این میان هیچکدام از طرفین این ماجرا توضیحی در ارتباط با صحت و سقم شنیده‌های طرح شده در ارتباط با این موضوع نداد ولی چند روز بعد از این اتفاق، ده‌نمکی از ساخت اثری جدید به نام «زندانی‌ها» خبر داد تا پرونده ساخت اثری سینمایی و مستقل درباره این چهره انقلابی فعلا در حالت تعلیق باقی بماند.
زندانی‌ها وارد می‌شوند


«زندانی‌ها» در حالی متولد شد که ده‌نمکی از همان اول با انتشار پستی در صفحه اجتماعی خود تکلیف این فیلم را روشن کرد و با طرح این موضوع که «زندانی‌ها» قرار نیست یک فیلم سیاسی یا تاریخی باشد و همزمان با کارگردانی، تهیه‌کنندگی آن را هم خودش برعهده دارد، بازار شایعات احتمالی را که ممکن بود پیرامون این اثر شکل بگیرد کساد کرد. براساس آنچه ده‌نمکی در ارتباط با این اثر گفته، قصه «زندانی‌ها» در فضای معاصر می‌گذرد و موضوع آن اخلاقی، معنوی و اجتماعی است. نکته جالب توجه در ارتباط با این اثر، تلاش ده‌نمکی برای استفاده از ترکیب جدیدی از بازیگران در این فیلم بود؛ اتفاقی تازه که ده‌نمکی از همان ابتدای انتشار خبر تولید این اثر نوید آن را داده بود و حالا با پشت سرگذاشتن مراحل پیش‌تولید آن و انتشار تازه‌ترین خبرها در ارتباط با این پروژه به واقعیت تبدیل شده است. هدایت هاشمی، بهنام تشکر، هومن برق‌نورد، بهاره افشاری، بهنوش بختیاری، اصغر نقی‌زاده، رسول نجفیان و امیر نوری از جمله بازیگرانی هستند که تا به امروز خبر رسمی حضور آنها در فیلم سینمایی «زندانی‌ها» رسانه‌ای شده است و به نظر می‌رسد با توجه به روند همیشگی ده‌نمکی در استفاده پرتعداد از بازیگران سرشناس در آثارش، به احتمال زیاد «زندانی‌ها» در روزهای آینده شاهد پیوستن چهره‌های سرشناس دیگری نیز به این ترکیب خواهد بود. براساس آنچه که تاکنون درباره این پروژه منتشر شده، «زندانی‌ها» قرار است به طور کامل در تهران فیلمبرداری شود و فرشاد گل‌سفیدی (مدیر فیلمبرداری)، فرشید احمدی (صدابردار)، خشایار موحدیان (تدوین)، ایمان کرمیان (جلوه‌های ویژه میدانی)، سعید خلیلی (جلوه‌های ویژه بصری) از دیگر چهره‌هایی هستند که ده‌نمکی را در ساخت این اثر یاری می‌کنند.
ده نمکی همچنان در خط مردم
ده نمکی در طول سال‌های ورود به سینما همواره ثابت کرده است که مخاطب عام برای او از بیشترین اهمیت برخوردار است و میزان فروش شگفت‌انگیز آثارش برای وی بهانه کافی را فراهم کرده تا هیچگاه جشنواره‌ها و محفل‌های خاص سینمایی برای او به عنوان هدف به حساب نیاید. این کارگردان ژورنالیست سینمای ایران، سال‌هاست که مورد بغض طیف وسیعی از سینمای روشنفکری قرار گرفته است و همواره در این برخورد راه خود را جدا کرده و سعی بر تولید آثار مخاطب‌پسند با مضامین اخلاقی داشته است. پرداخت به موضوعات پرچالش و حساسی که سینمای ایران کمتر به آنها عادت دارد، باعث شده ده‌نمکی به عنوان یکی از کارگردان‌های خط‌شکن سینمای متعهد به حساب بیاید. مضامینی چون ریا، دروغ، قضاوت و... اگرچه در بسیاری از آثار سینمای ایران قابل مشاهده بوده اما بیان آن در چارچوب‌های فیلم ده‌نمکی آن را از تمام آثار سینمایی متفاوت می‌کند؛ خط شکنی‌هایی که ده‌نمکی توانسته به واسطه استناد به تاریخ جنگ و داستان عرفا به تصویر بکشد. مضامین فیلم‌های ده‌نمکی اگرچه اخلاق، دین‌مداری، عرفان و موضوعات اینچنینی را دنبال می‌کند اما به اذعان همگان از کیفیت فنی بالایی برخوردار نیست. بخش زیادی از انتقادها به وی از هر دو جریان هم به این موضوع بازمی‌گردد که عدم توجه این کارگردان به جزئیات ساختاری و فنی فیلم، سینما را بیش از یک هنر به ابزار تک‌بعدی انتقال پیام تبدیل کرده است. به نظر می‌رسد این رویکرد ده‌نمکی منبعث از دیدگاه‌های ژورنالیستی او از شلمچه به بعد است که ادبیات وی را در سینما هم تحت تاثیر قرار داده و این در نوع خود یک ریسک بزرگ است؛ هرچند شناختن ذائقه مخاطب عام این ریسک را برای ده‌نمکی تبدیل به فرصت کرد تا ده‌نمکی در این سال‌ها همواره یکی از موفق‌ترین کارگردان‌های سینمای ایران در برقراری با مخاطب عام بدون توسل به حربه‌های زرد سینمای تجاری باشد.