اعتصاب بازاریان شهر «بانه» وارد بیست‌وچهارمین روز خود شد سفره اعتراض

آسو محمدی‪-‬ «بانه» سومین هفته اعتصاب را پشت‌سر گذاشت. گزارش‌ها از حاکی از تعطیلی کامل این شهر است. اعتصاب سراسری کولبران، کاسبکاران مرزی و بازاریان شهر بانه در حالی وارد بیست و چهارمین روز خود شده است که تا این لحظه جواب مثبتی برای حل مشکل معیشت از سوی مسئولان مربوطه دریافت نکرده‌اند؛ تا جایی که مردم در روزهای اخیر در اعتراض به این وضعیت، سفره‌های خالی خود را در خیابان‌های شهر پهن کردند.
موضوعی که کمتر مورد توجه رسانه‌هاست و با این حال این وضعیت واکنش‌هایی را از سوی مسئولان درپی داشته است؛ میرزایی، سرپرست امنیتی و انتظامی استانداری کردستان در ارتباط با این موضوع گفت: تعطیلی بازار بانه به دنبال درخواست تجار بانه برای اخذ تخفیف۵۰درصدی گمرک است که در حال حاضر ۲۰درصد تصویب شده و تخفیف ۵۰ درصدی ممکن نیست.عبدالله رمضان‌زاده، استاندار اسبق‌ کردستان هم در این باره هشدار داد و گفت: مسئله شهرهای‌مرزی بانه،‌ آذربایجان‌غربی فقط معیشت و وضع اقتصادی نیست اگر یک تصمیم‌گیری درست برای این مناطق نداشته باشیم امنیت‌ملی به خطر خواهد افتاد.
این اعتصاب درحالی اتفاق افتاده که به واسطه آن از 25 فروردین ماه مغازه‌های بازار شهرستان بانه تعطیل است و به گفته بسیاری مردم برای امرار معاش خود نیز با مشکل رو به رو شده‌اند. در روزهای گذشته مغازه داران شهرستان پیرانشهر نیز در حمایت از مردم بانه به اعتصاب پیوسته‌اند. دو دلیل عمده اعتصاب مغازه‌داران بانه را می‌توان «مسدود شدن معابر مرزی کولبران» و «افزایش تعرفه های گمرکی ترخیص کالا» دانست؛ دو موضوعی که دولت همانگونه که قوانین این‌چنینی را وضع می کند باید در قبال هزینه‌های امرار معاش مردم نیز باید پاسخگو باشد.
مردم شهرهای مرزنشین با تعطیلی مغازه‌های خود به نشانه اعتراض، می‌خواهند که مرزها باز شود و آنها به کارشان ادامه دهند با این توضیح که دولت در اسفند۹۶ شروع اجرای طرح «مبادلات مرزی با کارت الکترونیک مرزنشینان موسوم به کارت پیله‌وری» را در 3شهرستان کردنشین بانه، مریوان و سروآباد اعلام کرد. براساس این طرح، بازاریان منطقه می‌توانند کالاهایی را که در ایران نمایندگی نداشته، فقط از طریق گذرگاه‌های اعلام‌شده از طرف دولت و با تعرفه‌ای مشخص وارد کنند. این طرح که قرار بود از اسفند سال گذشته برای اولین بار در «بازارچه مرزی سیران‌بند» واقع در شهر بانه شروع شود، با عدم استقبال بازاریان این شهر روبه‌رو شد.


همچنین براساس آخرین اطلاعات دریافتی در پی حمایت از اعتصاب بازاریان شهرستان بانه، بازاریان منطقه آزاد جلفا در آذربایجان شرقی در اعتراض به ممانعت از ترخیص کالاهای منطقه آزاد دست به اعتصاب زدند. همچنین خبرها حاکی از این است که شهر مشهد نیز شاهد اعتصاب بخشی از بازاریان خود بوده است.
7 میلیون بیکار مرزی
شهریور ماه سال گذشته بود که کولبران به تیتر یک رسانه ها در کشور مبدل شدند. ماجرا به مرگ دو کوله‌بر مربوط می‌شود که در منطقه مرزی در حرکت بودند و از سوی هنگ مرزی به آن‌ها شلیک شد و دو نفر در پی این تیراندازی جان باختند. هر چند پلیس در همان روزها عنوان کرد که دو نفر کشته شده از منطقه ممنوع و نقاط قرمز امنیتی مرز قصد ورود به داخل کشور را داشتند، با این حال از آن روز موضوع «کولبری» ابعاد تازه‌ای به خود گرفت. بسیاری از مردم کشورمان تا آن روز حتی نام شغلی به نام کولبری به گوششان نخورده بود. از آن روز وعده و وعید‌ها برای حل مشکلات کولبران بیشتر و بیشتر شد. طرح تشکیل «تعاونی حمایت از کولبران» عنوان شد و حتی قول بیمه شدن آن‌ها نیز از سوی مسئولان به گوش رسید و براساس آمار های منتشر شده حدود 7 میلیون کسبه، اصناف و بازاریان از طریق اجناسی که کولبران می آوردند تغذیه می شدند و در حال حاضر جنسی برای فروش وجود ندارد تا این مردم به فروش آن امیدوار باشند.
در روزهای پایانی فروردین ماه رسول خضری، نماینده مردم پیرانشهر و سردشت در مجلس شورای اسلامی عنوان کرده بود: «اکنون مرزنشینان با مشکلات معیشتی و اقتصادی جدی روبه‌رو هستند. وظیفه رئیس‌جمهوری ایجاد اشتغال است، نه اینکه جلوی اشتغال مرزنشینان را بگیرد. لازم است مرزهای جنوب شرقی و جنوب غربی هرچه سریعتر بازگشایی شود.» او همچنین در تذکری گفته بود: «عوارض خروج از مرزهای زمینی برای مرزنشینان قابل پرداخت نیست و باید حداقل این عوارض به اندازه سال ۹۶ برگردد. اگر نمی‌توانید برای مرزنشینان کاری کنید حداقل جای اشتغال آنها را نگیرید.»
از قطع اینترنت تا کشتار 90 اسب
موضوع اعتصاب کسبه بانه این روزها به تیتر یک رسانه های زیادی نیز تبدیل شده است. این در حالی است که کاربران شبکه های اجتماعی از قطعی اینترنت از روز چهارشنبه در شهر بانه خبر می دهند. رئیس شورای شهر بانه پیش از این به اعتماد آنلاین گفته بود که «مردم می‌گویند که به خاطر قطع ارتباطات و عدم هماهنگی آن را قطع کرده‌اند. با این‌ وجود اعتصاب همچنان ادامه دارد.» خبرهای مختلفی در ارتباط با وضعیت مردم بانه و پیرانشهر لحظه به لحظه در شبکه های اجتماعی مخابره می شود. در آخرین خبرها که روزنامه ایران نیز به آن پرداخته بیش از 90 اسب باربر در جنگل های امیرآباد شهرستان اشنویه کشته شدند. کشتاری که در طول مدت یک ماه و در سه نوبت صورت گرفت. عبدالکریم حسین‌زاده عضو مجمع نمایندگان استان کردستان در این باره در صفحه توئیتر خود نوشت: «مسئولان باید هر چه سریع‌تر از کشتن اسب‌های کولبران دست بردارند.»
فقدان زیرساخت‌های اقتصاد در مناطق مرزنشین
از سوی دیگر اقتصاد مناطق مرزی ایران و معیشت مرزنشینان نسبت به سایر مناطق ایران به شدت تحت تاثیر جریانات و حوادث تاریخی و سیاسی بوده است. فقدان زیرساخت‌های اقتصادی و عدم انگیزه و تمایل دولت و بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید و صنعت و نبود زمین کشاورزی کافی برای توسعه اشتغال در بخش کشاورزی، از یک طرف عملا ظرفیت‌های اشتغالزایی در بخش کشاورزی و صنعت را در این منطقه با مشکل مواجه کرده است. از طرف دیگر موقعیت ژئوپولتیک و ارتباطی این مناطق با شهرهای کشورهای همسایه زمینه را برای به‌وجود آمدن پدیده‌ای تحت عنوان تجارت مرزی فراهم آورده است. تجارت مرزی در مناطق مرزی غرب کشور بیشتر در قالب کولبری یا با استفاده از اسب و قاطر صورت می‌گیرد. فقر و نبود فرصت‌های شغلی کافی، معیشت بخش عمده مرزنشینان را به صورت مستقیم و غیر مستقیم به این موضوع وابسته کرده است. به طوری که ضریب نفوذ تجارت مرزی(در شکل‌های قاچاق و غیرقاچاق) در روستاهای نزدیک‌تر مرز به بیش از 70 درصد نیز می‌رسد.
پس‌لرزه‌های اقیلم کردستان عراق
در این میان باید به این نکته هم اشاره کرد که طی چند ماه گذشته و به دنبال انجام رفراندوم و تلاش دولتمردان و سیاسیون اقلیم کردستان عراق برای استقلال کردستان، واکنش‌هایی را در ایران و دولت مرکزی عراق در پی داشت که یکی از جمله تصمیمات اتخاذ شده، بستن مرزها و تعطیلی بازارچه‌های مرزی مشترک ایران و اقلیم کردستان عراق بود. این موضوع موجب شد بخش عمده‌ای از ساکنان مرزی که معیشت وابسته به تجارت مرزی دارند درآمد خود را از دست بدهند و هرآنچه را پس‌انداز کرده بودند، در این مدت مصرف کنند. تداوم این وضعیت و فقدان جایگزین‌های مناسب برای اشتغال مرزنشینان، در روزهای اخیر اعتراضاتی را در میان بازاریان ساکنان مناطق مرزی شهرهای غرب کشور سبب شده است. خواسته عموم آنها بازگشایی بازارچه‌ها و ایجاد بستر قانونی و حمایت از مرزنشینان از جانب دولت است. عدم توجه به خواسته مردم از جانب دولتمردان و سیاستگذاران این بخش، چنین مسئله ساده‌ای را پیچیده‌تر خواهد کرد. تجربه نشان داده است بی‌توجهی دولت به مسئله اقتصاد و معیشت مردم، به مرور آن را از یک موضوع اقتصادی و اجتماعی به مسئله بزرگتر تبدیل خواهد کرد و ای بسا تداوم این وضعیت در مدت کوتاهی آن را سیاسی خواهد کرد که به مراتب حل آن پیچیده تر و سخت‌تر خواهد بود.
در هر حال شورای شهر بانه و فرمانداری جلسات متعددی را برای حل اعتصاب بازاریان در بانه انجام داده اند که این جلسات به هیچ نتیجه ای نرسیده است و اعتصاب وارد روز بیست وچهارمین خود شده است. هرچه باشد بازار بانه که یکی از بزرگترین مراکز خرید کالا در کشور محسوب می شود، قریب به یک ماه است که تعطیل شده و هنوز مسئولی بلندپایه در این ارتباط اظهار نظر نکرده است. بازار بانه، جلفا و بازار طلافروشان مشهد این روزها دست به اعتصاب زده اند و معلوم نیست تا چه مدت این اعتصاب ادامه خواهد داشت و آیا مسئولان پاسخ منطقی به خواسته و مطالبه آنها خواهند داد؟