سخنگوی دولت وعده داد تا پایان سال یک‌میلیون شغل ایجاد می‌شود حال خوب نوبخت!

همدلی| فاطمه آقایی‌فرد: سخنگوی دولت ابراز امیدواری کرده است تا اسفند ۹۷ اشتغال بیش از یک میلیون نفر را اعلام کند. محمد باقر نوبخت یکشنبه شب دربرنامه « تیتر شب» بعد از آنکه به مردم اطمینان داد بحران ارزی را در کشور سروسامان خواهد داد بارها تاکید کرد اوضاع آرام است و مردم نگران نباشند. گفت دولت دوازدهم تا پایان سال 97 ، یک میلیون شغل ایجاد خواهد کرد. این وعده اگرچه شیرین است اما با واقعیت اقتصاد ایران جور در نمی‌آید. حالا دیگر مردم کوچه و بازار هم می دانند که اوضاع اشتغال در ایران چه اندازه بحرانی است و مشکلات این بازار یک ساله حل شدنی نیست.
به نظر می رسد آنچه بیش از هر چیز اقتصاد ایران را فلج کرده است وعده هایی است که هیچ‌گاه مجالی برای تحقق پیدا نکردند؛ فقط موجب بی اعتمادی مردم به سیاست های اقتصادی دولت شدند. این اتفاق سال هاست در حوزه اشتغال رخ داده است؛ چیزی شبیه ضرب‌المثلی که گوید : بزک نمیر بهار میاد،کمبزه با خیار میاد. حالا داستان اشتغال در ایران شبیه این ضرب‌المثل شده است، چند سالی می شود که تمام مولفه های ایجاد اشتغال پایدار در اقتصاد فلج شده‌اند، رکود سال‌هاست گریبان تولید را گرفته، کشاورزی صنعتی به رویایی دست نیافتنی تبدیل شده است، رشد اقتصادی به گواه تحلیلگران اقتصادی مطلوب نیست و هزارو یک بحران دیگر.. اما مسئولان هر چند وقت یک بار از امیدواری شان برای ریشه کردن کردن معضل بیکاری در کوتاه مدت سخن می‌گویند.
حالا محمدباقر نوبخت در حالی از این وعده سخن ‌گفت که به‌نظر می‌رسد اقتصاد ایران در شرایطی نیست که بخواهد حتی برای اشتغال یک میلیون نفر در طول یکسال شعار بدهد چه برسد به اینکه بخواهد شرایط را برای تحقق این شعار آماده کند. آمار قابل استنادی درباره میزان واقعی تعداد افراد بیکار در کشور در دست نیست. تعداد بیکاران کشور از نگاه مرکز پژوهش‌های مجلس، بانک مرکزی و حتی مرکز آمار با ارقام مختلفی روی تارنمای رسانه‌ها قرار گرفته است.
15 اسفند ماه سال گذشته بود که مرکز آمار نرخ بیکاری در کشور را سه میلیون و 226 هزار نفر اعلام کرد. این در حالی است که در سوم اسفند ماه سال 96 یکی از کارشناسان در گفت و گو با ایسنا از بیکاری سه میلیون و 366 هزار نفر خبر داده بود و معتقد بود که میزان واقعی بیکاری در بین جوانان رقمی بیشتر از این مقدار است. هر چه که هست، نگاهی به جامعه و صحبت با جوانان شاید بهتر از این آمارها بتواند واقعیت بیکاری را برای ما روشن کند.


اما مسئله تنها نبود آمار دقیق بیکاران کشور نیست. نگاهی به واقعیت‌های اقتصادی کشور امیدها برای تحقق وعده اشتغال یک میلیون نفری را در طول یکسال به نا امیدی تبدیل می‌کند. نرخ رشد اقتصادی یکی از همین معضلات است. نگاهی به نرخ رشد اقتصادی کشور نیز برای تحقق وعده اشتغال یک میلیون نفر در سال کافی بنظر نمی‌رسد. اواخر سال گذشته بود که مرکز پژوهش‌های مجلس، نرخ رشد اقتصادی سال 96 را 4.4 درصد اعلام کرد. بر اساس گزارش اقتصاد آنلاین، صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نیز در آخرین گزارش‎های خود رشد اقتصادی کشور را در سال 2017 به ترتیب 4.2 و 4 درصد اعلام کرده است.
سوال اینجاست که با توجه به این نرخ رشد اقتصادی آیا می‌توان به وعده تحقق ایجاد یک میلیون شغل در سال جاری امیدوار بود؟ یازدهم شهریور ماه سال گذشته بود که وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی به ایرنا گفته بود: «رشد اقتصادی 6 درصدی اقتصاد، 500 هزار شغل ایجاد می‌کند.» به‌نظر می‌رسد تناقضات زیادی در گفت و گوهای مسئولان وجود دارد، اگر با رشد اقتصادی 6 درصد سالانه 500 هزار شغل ایجاد شود، چگونه می‌توان با اقتصادی که نرخ رشد آن تنها 4.4 درصد است، به میزان دو برابر رشد اقتصادی 6 درصدی شغل ایجاد کرد.
در این میان رکود تورمی نیز قوز بالا قوز اقتصاد برای اشتغال است. به باور بسیاری از کارشناسان اکنون کشور درگیر رکود تورمی در بخش تولید است و حتی سیگنال‌هایی از بازگشت تورم در اقتصاد کشور دیده می‌شود.
با کاهش قدرت خرید مردم، بی شک رکود افزایش پیدا می کند و این برای اقتصاد کشور که در حال دست و پنجه نرم کردن با معضلات متعدد است، اصلا خوب نیست وبه‌نظر می رسد عوامل داخلی و خارجی دست در دست هم داده، سبب شدند در انتقال نقدینگی ها به سمت فعالیت های تولیدی نتوانیم موفق عمل کنیم.
به باور بسیاری از کارشناسان، شاخص‌های اقتصادی اجازه تحقق وعده یک میلیون شغل در سال را به دولت نمی‌دهند. حداقل اینکه تجربه‌های گذشته این موضوع را به آن‌ها ثابت کرده است. در سال‌های فعالیت دولت‌های نهم و دهم و با بیشترین میزان فروش نفت در سال، نرخ رشد اقتصادی کشور منفی بود و ضربه بزرگی به اقتصاد کشور وارد شد. تا جایی که به گفته رئیس مرکز آمار، در بهترین حالت سالانه تنها 75 هزار فرصت شغلی جدید طی همان سال‌ها ایجاد شد که این موضوع باعث شد تا نرخ بیکاری در فاصله هشت سال دولت‌های نهم و دهم افزایش بیابد و بر تعداد بیکاران افزوده شود.
اشتغال به اصلاحات ساختاری نیاز دارد
آنطور که محمد قلی یوسفی، یکی از کارشناسان اقتصادی به «همدلی» می‌گوید: «شاخص‌های رشد اقتصادی در سال‌های اخیر کاهش یافته‌اند و این شاخص‌ها امکان تحقق یک میلیون شغل در سال جاری را برای ما غیر ممکن کرده‌اند.» به گفته این کارشناس: «اکنون اوضاع مناسب نیست و همیشه دیده شده است که وعده مسئولان محقق نشده است؛ تا زمانی که اصلاحات ساختاری در کشور صورت نگیرد، نمی‌توان به اشتغال درصد بالایی از جوانان امیدوار بود.» کامران ندری، یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی نیز شرایط کشور را برای تحقق وعده یک میلیون شغل در سال مناسب نمی‌داند و معتقد است باید ساختارهای اقتصادی در درجه اول اصلاح شوند.
هر ادعایی نیاز به یک پشتیبانی قوی دارد
بسیاری از کارشناسان اقتصاد امید چندانی برای تحقق وعده یک میلیون شغل در سال ندارند و شرایط اقتصادی کشور را با توجه به بحران دلار، مشکلاتی که برای برجام پیش آمده و تهدیدهای دوباره برای تحریم‌ها مناسب نمی‌دانند. آنطور که آلبرت بغزیان، کارشناسان اقتصادی، به «همدلی»، توضیح می‌دهد: «ادعای ایجاد یک میلیون شغل تا اسفند سال جاری از پشتیبانی مناسبی برخوردار نیست و به‌نظر می‌رسد که هیچ اقدام مناسبی برای تحقق این وعده صورت نگرفته است.»
به گفته این کارشناس: «وقتی شرایط ارزی ما با بحران مواجه شده است و کشور در آستانه تحریم‌های دوباره قرار گرفته است، چگونه مسئولان در محاسبات خود به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توانند یک میلیون شغل ایجاد کنند.» به گفته بغزیان: « در سالی که با نام حمایت از تولید داخلی نام گرفته است، چه اقدامی برای کنترل مرزها و جلوگیری از قاچاق انجام شده است که برای اشتغال نیز انجام شود.»
او افزود: «برای ایجاد اشتغال مقدماتی باید فراهم شود؛ باید سرمایه‌گذاری افزایش یابد، تا اشتغال نیز بالا رود و تولید نیز افزایش یابد. زیرا رشد اقتصادی نیازمند افزایش تولید است و بنابراین با تحقق فروش نفت بالا نمی‌توان گفت که رشد اقتصادی مناسبی برای افزایش اشتغال حاصل شده است.» به گفته این کارشناس: «برای افزایش اشتغال باید تولید ملی افزایش یابد؛ تولید ملی نیز با محاسبه مجموع تولید کالا و خدمات در طول یکسال، مجموع مخارج کل اقتصادی، درآمدهای حاصل از فروش نفت، گاز و بالا رفتن ارزش افزوده بخش کشاورزی، صنعت و معدن و البته درآمد ملی محاسبه می‌شود که با توجه به این موارد به‌نظر نمی‌رسد که تولید ملی رشد کرده باشد.» به گفته بغزیان: «باید برای افزایش اشتغال تقاضا را بالا برد و این تقاضای پولی محرکی باشد برای به‌کارگیری جوانان در حوزه‌های مختلف اقتصادی.»
هر چه هست به‌نظر می‌رسد مولفه‌های اقتصادی و اختلافات موجود در حوزه دیپلماتیک فرصت کافی برای ایجاد اشتغال یک میلیون نفر در یکسال را از ما گرفته است و کارشناسان اقتصادی نیز به این موضوع نگاه مثبتی ندارند.