سرمایه‌گذاران خارجی صنعت تایر و دشواری‌های فعالیت در ایران ؛

«جهان‌صنعت»- به دلیل تک‌محصولی بودن ایران یعنی تکیه بر نفت، بیشتر سرمایه‌گذاری‌ها به آن سمت جذب شده است. با وجود پتانسیل‌های مناسبی که در سایر صنایع در جذب سرمایه‌گذاری داشته‌ایم نتوانسته‌ایم به خوبی سرمایه‌گذار جذب کنیم.
جذب سرمایه‌گذاری یکی از برنامه‌های اصلی دولت‌هاست برای تحقــق آن ابتدا باید سرمایه‌گذاری خصوصی به وجود بیاید و سپس به مرور، اقتصاد دولتی به اقتصاد مردمی تبدیل شود. آنچه که برای سرمایه‌گذار مهم است، در درجه اول، ثبات قوانین است چون کسی که می‌خواهد در کشور دیگری سـرمایه‌گذاری کند باید خــود را با قوانین تطبیق دهد و بر اساس فرصت‌ها و محدودیت‌هایی که قوانین برای او ایجاد می‌کند، برنامه‌ریزی بلندمدت کند. سرمایه‌گذاری که می‌خواهد در این کشور مالیات بدهد از اول باید بداند چندسالی که در این کشور حضور دارد مالیات او چقدر می‌شود. اگر می‌خواهد کسی را استخدام کند باید بداند قوانین کار چگونه است. صنعت تایر از جمله صنایع مهم در زنجیره ارزش صنعت خودرو و صنعت حمل و نقل است و از آنجا که بیش از 60 درصد از مواد اولیه مورد مصرف در این صنعت را مشتقات نفتی تشکیل می‌‌دهد، برخورداری از منابع نفتی در کشور، ایران را به یکی از مستعدترین کشورها در صنعت تایر تبدیل کرده است. با این حال در حالی که بسیاری از زیرساخت‌ها برای توسعه این صنعت مهم در کشور وجود دارد، اما تاکنون از ظرفیت‌های بالقوه این صنعت برای ایجاد جاذبه در سرمایه‌گذاری‌های صنایع پایین‌دست نفت و پتروشیمی و تکمیل شدن زنجیره تولید در کشور و در نهایت، بهره‌‌مندی از مزایای اقتصادی و مزیت‌های رقابتی و صادراتی آن استفاده نشده است به‌طوری که امروزه برخی کشورهای همجوار که از منابع نفتی برخوردار نیستند، گوی سبقت را در صنعت تایر از ایران ربوده‌اند و در تولید و صادرات محصولات این صنعت بسیار جلوتر از ایران حرکت می‌کنند.بر اساس آمار اخذ شده از انجمن تایر ایران از ابتدای سال 96 تا پایان دی ماه همان سال جمعا 33 میلیون 60 هزار و 176 حلقه معادل 208 هزار و هفت تن تایر‌،تیوب و فلبدر کشور تولید شده که این مقدار نسبت به زمان مشابه در سال 95 از لحاظ تولید حلقه‌ای 16 درصد و از نظر تولیدات وزنی 4 درصد افزایش داشته است‌.
بازگشت از راه نرفته
اگر شرایط گرانی و کمبود ارز ادامه یابد بازار‌های صادراتی را نیز از دست خواهیم داد‌. سرمایه‌گذار خارجی دیگر رغبت و تضمینی برای ادامه مشارکت با ما را از دست می‌دهد و به دلیل عدم تامین مواد لازم احتمال توقف خطوط تولید پیش‌بینی می‌شود‌. مصطفی تنها عضو کمیته اجرایی و سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر با اشاره به گرانی یکباره نرخ ارز طی چند ماه اخیر به تبعات ناشی از این جهش قیمتی اشاره داشت و گفت‌: طی چند سال اخیر با برنامه‌ریزی‌های جدید به دنبال مشارکت با شرکت‌های خارجی در این صنعت بوده‌ایم‌. هرچند در این زمینه صنعت تایر کشور با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده است که این مشکلات را می‌توان در دو بخش داخلی و خارجی بیان کرد‌. اولین مشکل در مسیر تامین مواد اولیه خارجی، موضوع تامین ارز است. از آنجا که مواد اولیه خارجی باید با استفاده از ارز تامین و خریداری شود، در حال حاضر به جهت محدودیت‌های نظام بانکی، تولیدکنندگان در تامین ارز مورد نیاز،کمبودهایی در این زمینه دارند. به این ترتیب اولین مشکل خارجی در صنعت تایر مربوط به بحث ارز است؛ ارزی که به واسطه تحریم‌های بانکی به راحتی تامین نمی‌شود و در نهایت این معضل به گران‌تر تمام شدن مواد اولیه برای تولیدکنندگان می‌انجامد. می‌توان گفت مشکلاتی که در داخل کشور در حوزه تامین مواد اولیه و فعالیت تولیدکنندگان صنعت تایر وجود دارد بیش از آنکه مربوط به مشکلات تامین باشد، مشکلاتی است مربوط به مواردی همچون کیفیت و قیمت. وی میزان نیاز کشور به تایر را سالانه حدود 350 هزار تن برآورد می‌کند که حدود 300 هزار تن در داخل تولید می‌شود و باقی آن از طریق واردات تامین می‌شود. در بخش تایر سواری تقریبا در داخل به اندازه کافی تولید می‌شود و عمده نیاز وارداتی در بخش تایر ماشین سنگین است که متاسفانه این مهم رعایت نمی‌شود.از این رو نیاز به ورود سرمایه‌گذار خارجی در این صنعت بسیار زیاد است‌. اما متاسفانه تمام برنامه‌ها و طرح‌هایی که تنها در انتظار انعقاد قرارداد با سرمایه‌گذار خارجی بود‌، بلاتکلیف باقی مانده است‌ چراکه سرمایه‌گذار خارجی هیچ تعهدی برای تضمین سرمایه‌اش در ایران ندارد‌. نوسان و گرانی نرخ ارز واقع عدم ثبات نرخ‌ها این بی‌اعتمادی را برای شرکت‌های خارجی ایجاد کرده است. بزرگ‌ترین مشکل این صنعت تعهداتی است که در هنگام خرید مواد اولیه و قرارداد‌هایی است که با شرکت‌های خارجی داشته است‌. برای تامین نیاز داخل به دنبال منابع مختلف بوده‌ایم و توانسته‌ایم با چین و سایر کشورها در این خصوص قراردادهایی را جهت خرید مواد اولیه و تایر به امضا برسانیم وطبق قرارداد باید رقم را که به صورت فاینانس منعقد شده است پرداخت کنیم که متاسفانه با گرانی دلار و همچنین مشکل حواله کردن آن به کشورهای مقصد روبه‌رو شده‌ایم‌. برای واردات کائوچو معمولا ارز مبادله‌ای اختصاص می‌یافت و برای واردات دیگر مواد اولیه معمولا در تهیه ارز مبادله‌ای با مشکل مواجه می‌شدیم که در حال حاضر برای تهیه و خرید تمام مواد با مشکل تهیه ارز و حواله آن به شرکت خارجی روبه‌رو هستیم‌. مشکل را می‌توان عدم اختصاص در زمان موردنیاز و مقتضی و عدم همکاری بانک‌های خارجی عنوان کرد. در چین تنها یک بانک حاضر به گشایشLC است که آن هم با ظرفیت محدود این کار را انجام می‌دهد و تولیدکنندگان داخلی برای حل مشکل خود مجبور به استفاده از ارز آزاد می‌شوند که آن هم در این شرایط امکانش وجود ندارد‌. با توجه به افزایش بهای تمام‌شده تولید به دلایل فوق، اکثر واحدهای تولیدی در حال حاضر با کمبود مواد مواجه شده‌اند‌. بسیاری از شرکت‌ها طرح توسعه دارند اما در این بخش نیز خطوط ارزی اختصاص داده نمی‌شود و طرح‌های توسعه منتظر دریافت منابع ارزی هستند که درصورت اختصاص یافتن خطوط ارزی برخی از طرح‌های توسعه به بهره‌‌برداری رسیده و میزان تولید داخل افزایش خواهد یافت. متاسفانه با شرایط موجود هزینه یک‌سوم قیمت تمام‌شده در این صنعت بالاتر می‌رود و این موضوع جایگاه رقابتی صنعت تایر کشورمان را به مخاطره می‌اندازد. اگر شرایط گرانی و کمبود ارز ادامه یابد بازار‌های صادراتی را نیز از دست خواهیم داد و به دلیل عدم تامین مواد لازم برای کارخانه‌ها احتمال توقف خطوط تولید پیش‌بینی می‌شود‌. متاسفانه در بسیاری از موارد نوسانات نرخ ارز در داخل کشور با نوسانات قیمت جهانی مواد اولیه همزمان و همین موضوع باعث افزایش چندبرابری قیمت برخی مواد اولیه به صورت ناگهانی می‌شود.


مصرف‌کننده تاوان گرانی دلار را می‌دهد
افزایش قیمت ارز موجب افزایش هزینه‌های تمام‌شده برای قطعه‌سازان و همچنین مصرف‌کنندگان قطعات یعنی خودروسازان خواهد شد.آرمان خالقی عضو هیات‌مدیره خانه صنعت‌، معدن و تجارت ایران با بیان این مطلب افزود‌: با توجه به اینکه بخشی از قطعات و تجهیزاتی که در خودروها به کار می‌رود همچنین مواد اولیه مورد نیاز سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو وارداتی هستند‌، وابستگی به ارز به‌طور قطع در صنعت خودرو و قطعه وجود دارد.افزایش نرخ ارز موجب افزایش قیمت تمام‌شده قطعه و در نهایت خودرو خواهد شد و دست آخر مصرف‌کننده نهایی باید بار افزایش قیمت را به دوش بکشد.وی افزود‌: خودروسازان تا مدتی می‌توانند افزایش قیمت را بر عهده گرفته و آن را در قیمت تمام‌شده لحاظ نکنند اما پس از مدتی به علت اجبار قطعه‌سازان ناچار به افزایش قیمت خواهند شد.وی با اشاره به کاهش قدرت خرید مردم، تاکید کرد‌: در چند سال اخیر قدرت خرید مردم نه تنها افزایشی نداشته بلکه کاهش نیز یافته است و با توجه به شرایط کنونی به نظر می‌رسد در آینده خودرو گران خواهد شد و در مقابل میزان خرید خودرو کاهش خواهد یافت و این امر نهایتا موجب افت بازار خودرو خواهد شد.