روزنامه خراسان

مروری بر علل افت شاخص کل بورس در 3 ماه گذشته

بازار سرمایه (بورس و فرابورس) بعد از ثبت رکوردهای تاریخی در اواسط زمستان سال گذشته، وارد روند اصلاحی شده و این روند نزولی، در سال جدید با شیب بیشتری ادامه یافته است. در یک نگاه کلی و البته سطحی، شرایط بین المللی و بلاتکلیفی آینده برجام مهم ترین دلیل این موضوع برشمرده شده است و بر همین اساس، پیش بینی می شود تا شنبه آینده که ترامپ درنهایت نظر خود را درباره ماندن یا خروج از برجام اعلام کند، این شرایط ادامه یابد. اما نگاهی دقیق تر به شرایط موجود و همچنین تحولات شاخص صنایع مختلف نشان می دهد، اگرچه تهدیدهای برجامی آمریکا فضای روانی سنگینی ایجاد کرده اما ضعف تحلیل در بازار سرمایه، موجب واکنش بیش از حد بازار به این اتفاق سیاسی شده است. علاوه بر آن نباید اثر شرایط بازار ارز و همچنین طرح های نسبتا جذاب بانک مرکزی درباره پیش فروش سکه را در خروج نقدینگی از بورس و افزایش فشار فروش بی تاثیر دانست. با توجه به تاثیر قابل توجه شرکت های بزرگ فولادی و پتروشیمی در شاخص، نباید از آثار طرح پیشنهادی وزارت صنعت درباره شرکت های فولادی و همچنین تک نرخی شدن ارز و اثر منفی آن بر شرکت های پتروشیمی که هر دو در همین سال جدید رخ داده است، بر شاخص بورس و فرابورس غافل شد. طی برخی روزها ریزش بازارهای کالایی جهانی نیز به ریزش بورس ایران کمک کرد. در ادامه مطلب این عوامل و عوامل مختلف دیگر، روند شاخص های کلی و برخی نمادهای تاثیرگذار در شاخص را بررسی می کنیم.
شاخص کل؛ عقب نشینی تدریجی بعد از رکوردشکنی تاریخی شاخص کل بورس، در سال گذشته عمدتا روند صعودی داشت تا این که بعد از قرار گرفتن در محدود ه  100 هزار واحد در اواسط زمستان گذشته، روند اصلاحی آرامی را پیش گرفت. اما در سال جدید، تحت تاثیر چند عامل از جمله رونق گرفتن بازارهای موازی، تک نرخی شدن ارز و البته تهدیدهای برجامی آمریکا روند اصلاحی تشدید شد تا شاخص حدود 7درصد نسبت به رکورد 95 هزار و 500 واحدی سال 96 افت کند. چنان چه نمودار 1نشان می دهد، این افت حدود 7درصدی نسبت به نوسانات مثبت و منفی سال های اخیر در شرایط تحریمی یا شرایط خوش بینی برجامی، بسیار کمتر است. با این حال این سوال وجود دارد که طی امسال، کدام یک از سناریوها تکرار خواهد شد؟ با خروج ترامپ از برجام، شاخص باز هم افت خواهد کرد یا رشد تحریمی سال 91 تکرار خواهد شد؟ آیا برجام با همین کیفیت تمدید خواهد شد و شاهد جهشی مانند زمستان سال 94 خواهیم بود؟ یا آن که رشد منطقی سال 96 ادامه خواهد یافت؟ تاثیر سه سناریوی محتمل درباره آینده برجام تصمیم آمریکا درباره ماندن یا ترک برجام شنبه آینده مشخص خواهد شد اما این تصمیم، طبق سناریوهای مختلف چه تاثیری بر آینده اقتصاد و بازار ایران خواهد گذاشت؟ آیا ریزش اخیر بورس متناسب با نتایج واقعی تصمیم ترامپ (طبق سناریو محتمل تر) است یا این که عوامل دیگری در میان است؟ درباره برجام سه سناریو مطرح است. آمریکا بدون همراهی اروپا از برجام خارج شود. آمریکا همراهی نسبی اروپا را جلب کند و از برجام خارج شود و درنهایت این که باز هم حضور در برجام را تمدید کند. 1- از منظر آمریکا، سناریوی اول چندان منطقی نیست. چرا که با خروج از برجام بدون همراهی اروپا، نمی تواند فشار بیشتری بر ایران وارد کند. در این حالت برای ایران هم اتفاق چندان بدی نمی افتد. چرا که آمریکا در عمل، هم اکنون نیز در برجام نیست و خروج آمریکا فقط آن را به بازیگر بد توافق تبدیل می کند. حتی اگر آمریکا چنین کاری بکند، آثار آن بر اقتصاد ایران، حداقل در کوتاه مدت ناچیز و تبعات بیشتر به مذاکرات و چانه زنی های آینده وابسته خواهد بود. 2- حرف و حدیث درباره سناریوی دوم، یعنی همراهی اروپا با آمریکا بعد از روی کار آمدن ترامپ وجود داشته است. در ابتدا احتمال این همراهی اندک بود اما هر چه پیش رفتیم امیدها به اروپا رنگ باخت و حتی به تازگی کشورهای اروپای دوم نیز با تروئیکا (فرانسه، انگلیس، آلمان) همراهی یا این که در برابر مواضع آن ها سکوت کرده اند. همراهی تدریجی اروپا با آمریکا و انتخاب یک ضد ایرانی و ضد برجامی به نام پمپئو به عنوان وزیر خارجه آمریکا، اتفاقاتی بود که در روزهای سال جدید به مرور، احتمال وقوع سناریوی دوم را تقویت کرد با این حال همچنان نمی توان آینده را پیش بینی کرد. به هر حال در صورت وقوع این سناریوی بسیار بدبینانه، به مرور باید شاهد کاهش صادرات نفت کشور و برخی محدودیت های مالی باشیم. اما این که آثار این محدودیت ها بر بازار سرمایه چه خواهد بود، همچنان مبهم است. یادمان هست که رشد قابل توجه بورس در سال های 91 و 92 در حالی رخ داد که شدیدترین تحریم های تاریخی بر کشور اعمال می شد. در این خصوص مدیر موسسه پتروماتریکس در تحلیلی می گوید که اگر آمریکا از توافق هسته ای خارج شود، تاثیر تحریم ها به اندازه دوره قبل نخواهد بود زیرا آمریکا در اعمال تحریم های جدید تنها خواهد بود. به گزارش میز نفت وی می افزاید، " بنابراین شما شاهد میل بیشتر صادرات نفت ایران به سمت شرق خواهید بود. افزایش صادرات نفت ایران به آسیا قبلا آغاز شده است. بنابراین من فکر می کنم ایران احتمالا به منظور حفظ مشتریانش در آسیا که حساسیت کمتری به تحریم های احتمالی آمریکا دارند، نفت خود را با تخفیف عرضه خواهد کرد." 3- اگر اروپا با آمریکا همراهی نکند، این سناریو، یعنی تمدید مجدد حضور آمریکا در برجام محتمل تر خواهد بود تا ترامپ برای جلب همراهی آنان باز هم رایزنی کند. بسیاری از اظهارنظرها از جمله اظهارات جان بولتون حکایت از آن دارد که ترامپ هنوز تصمیم نگرفته است. در این حالت طبیعتا شرایط فعلی بازار و اقتصاد ایران ادامه خواهد یافت. وقوع شوک محتمل نیست نتیجه آن که حتی در صورتی که بدترین سناریو، یعنی خروج آمریکا از برجام با جلب همراهی اروپا هم رخ دهد، نمی توان تحلیل دقیقی از آثار آن بر گروه های مختلف بازار سرمایه ارائه کرد. نقدترین تحریم های قابل اعمال، تحریم های نفتی است که اولا برای تطبیق خریداران با سرعت کم رخ خواهند داد و ثانیا تاثیر غیرمستقیمی از مسیر بودجه دولت بر عملکرد شرکت ها و بازار سرمایه خواهد داشت. محدودیت های نقل و انتقال پول هم هزینه هایی برای شرکت های صادراتی و وارداتی ایجاد می کند اما باید توجه کنیم این محدودیت ها هم اکنون نیز، کم و بیش برقرار است. چنان چه دو سناریوی دیگر که محتمل ترند، رخ دهد نیز در عمل اتفاق جدیدی نخواهد افتاد و پیش بینی تحمیل شوک بر اقتصاد و بازار سرمایه کشور، صرفا یک بزرگ نمایی بی پایه است. منتظر حل کامل موضوع یا یک ضربه جدی نباشیم با توجه به آن چه گفته شد، باید علل کاهش اخیر بورس را به فضای روانی غیرتحلیلی و همچنین دیگر عوامل نسبت داد. موضوعی که عمق کم تحلیل در بازار سرمایه، غلبه سفته بازی و موج سواری و البته نگاه کوتاه مدت را نشان می دهد. به نظر می رسد بازار که خود را برای بدترین شرایط آماده کرده است، بعد از 22 اردیبهشت، در هر حالت، دچار شوک جدی نشود. چرا که طبق تجربه، باز هم این سناریو قوی است که موضوع برجام و موضع آمریکا تعیین تکلیف و روشن نشود بلکه باز هم انبوهی از ابهامات و اما و اگرها باقی بماند. آمریکا برای فشار بیشتر، به فضای مبهم و معلق نگه داشتن کشور نیاز دارد. حتی اگر سناریوهای خوش بینانه هم رخ دهد، احتمالا شاهد یک جهش موقت مثبت خواهیم بود و آینده بازار را دیگر عوامل تعیین خواهد کرد. کدام گروه ها بیشترین تاثیر مثبت و منفی را خواهند پذیرفت؟ در صورت خروج آمریکا و بازگشت تحریم ها، تحریم های قبلی صادرات نفت قطعا باز خواهد گشت. در این صورت صادرات کشور به تدریج کاهش خواهد یافت. اما این کاهش، حتی بر گروه پالایشی هم تاثیر مستقیم ندارد بلکه تاثیر کاهش فروش نفت، به صورت غیرمستقیم و از محل بودجه دولت و به خصوص پرداخت های عمرانی بر کل اقتصاد و شرکت های بورسی اعمال خواهد شد. بازگشت تحریم صادرات پتروشیمی هم فعلا چندان محتمل نیست اما در صورت وقوع بر این گروه بی تاثیر نیست. البته مشتری اصلی پتروشیمی کشور، کشورهایی چون چین و ترکیه هستند که در زمان تحریم های پیشین نیز صادرات به این کشورها به طرق مختلف برقرار ماند. گروه خودرویی که این روزها حال و روز خوشی ندارد، اما تاثیر بیشتری از تحریم احتمالی خواهد پذیرفت. تغییرات احتمالی نرخ ارز (که در صورت وقوع افزایشی خواهد بود) بر اثر تحریم های جدید هم برای نمادها و گروه های صادراتی مثل معدن، فلزات و پتروشیمی مثبت خواهد بود. ریزش بازارهای جهانی و فشار فروش در شرکت های بزرگ طی هفته اول اردیبهشت، شاهد یک شوک از طرف بازار کالاهای اساسی یا همان کامودیتی ها هم بودیم که بر ریزش شاخص بورس و فرابورس اثر گذاشت. ماجرا از رشد شاخص دلار آمریکا آغاز شد. موضوعی که به طور طبیعی کاهش قیمت کالاها بر حسب دلار را در پی دارد. طی دوره مذکور، با رشد شاخص دلار آمریکا به بالاترین مقدار چهار ماه اخیر (بر اثر انتشار آمارهای مثبت از وضعیت اقتصاد این کشور و همچنین رشد نرخ بهره و احتمال رشد تورم) ارزش اکثر کالاهای اساسی از جمله مس و روی نزولی و تنها آلومینیوم به دلیل اخبار مربوط به تحریم شرکت روسال روسیه از سوی آمریکا درمجموع صعودی بود. این موضوع افت ارزش سهام بسیاری از شرکت های شاخص ساز بازار سرمایه را در پی داشت و اگرچه به تداوم روند نزولی شاخص های بازار سرمایه کمک کرد اما همه ماجرا نبود. 2 تاثیر منفیِ تک نرخی شدن ارز تک نرخی شدن ارز هم که در جریان تحولات بازار ارز در فروردین امسال رخ داد، تاثیراتی بر بازار سرمایه گذاشت که آثار منفی آن غالب بوده است. از یک سو، شرکت های بزرگ صادراتی که امید داشتند با رشد نرخ ارز بر سود خود بیفزایند، حالا باید بودجه خود را با دلار 4200 تومان ببندند. اگرچه آینده نرخ ارز همچنان مبهم است اما در هر حال، فعالان بازار فعلا این تصمیم را پایدار دانسته و از خرید سهام شرکت های صادراتی به امید افزایش سودآوری از محل رشد نرخ ارز خودداری می کنند. اما اثر مهم ترِ تک نرخی شدن ارز بر شرکت های بزرگ پتروشیمی است که اتفاقا هم در بورس و هم فرابورس، شاخص ساز هستند. این شرکت ها که عمدتا مواد اولیه را با دلار مبادله ای می خریدند و محصولات را با دلار آزاد می فروختند حالا از یک رانت بزرگ محروم شده اند. افت محسوس قیمت پتروشیمی خلیج فارس که نمادی بزرگ تر و همیشه موثر بر شاخص است، در این چهارچوب قابل تحلیل است. این هلدینگ، سهام دار بسیاری از شرکت های پتروشیمی فعال در کشور است. افزایش جذابیت در بازارهای موازی؛ از دلار تا پیش فروش سکه نقدینگی همیشه بین بازارهای مالی در جریان است. سفته بازان تلاش می کنند با انتقال سرمایه خود بین بازارها، از موقعیت های کوتاه مدت استفاده کنند. طی اسفند 96 و 1.5 ماه سال 97، گزینه های سرمایه گذاری جذابی برای سفته بازان در خارج از بورس وجود داشت. از بازار ارز که بگذریم، طرح های پیش فروش سکه توسط بانک مرکزی نیز برای این افراد قابل اجتناب نبود. طراحی هایی که بعضا در یک ماه تا 15 درصد سود نصیب افراد می کرد. به این موضوع افزایش موقت نرخ سود در اواخر سال گذشته را هم اضافه کنید. همه این عوامل باعث می شود، افراد با فروش سهام، نقدینگی خود را از بورس خارج کنند و به بازارهای جذاب ترِ موازی ببرند. به خصوص آن که چشم انداز بورس (حداقل از منظر فضای روانی حاکم) هم مثبت نیست بنابراین ایجاد فشار فروش غیرمنطقی نبود. بازار به کدام سو می رود؟ برای پیش بینی باید توجه کنیم که به طور کلی بازارهای مالی همواره اتفاقات بد (و البته اخبار خوب) را پیش خور می کنند. یعنی قبل از آن که رخ دهد به آن واکنش نشان می دهند. به خصوص آن که این اتفاق بد به صورت یک ریسک سیستماتیک همه بازار را در بر بگیرد. به همین سبب، پیش بینی آینده سخت نیست. در صورت وقوع سناریوی بدبینانه در 22 اردیبهشت، احتمالا شاهد یک افت احساسی شدید اما موقت خواهیم بود. بعد از آن بازار به مرور از فضای هیجانی دور خواهد شد و منتظر اتفاقات واقعی (و نه صرفا اخبار) خواهد ماند. طی این دوره تحلیل های واقع نگرانه تر از تاثیر شرایط جدید بر سودآوری شرکت ها، آینده را رقم خواهد زد نه هیجانات. بنابراین احتمالا تا پایان امسال شاخص، همزمان با نوسانات کوتاه مدت، درجا خواهد زد تا واقعیت ها را بسنجد. این احتمال هم هست که نوسانات بازار ارز، رشدی مشابه سال 91 را رقم بزند. اگر سناریوهای خوش بینانه تر هم رخ دهد، احتمالا با یک رشد جهشی در کوتاه مدت (مثلا 2- 3روز ابتدایی هفته بعد) همراه خواهیم بود و بعد از آن دوباره روند طبیعی و تحلیلی تر بر بازار حاکم خواهد شد. البته وضعیت بازارهای موازی به خصوص سکه، نرخ های جهانی کالاهای اساسی، نرخ تورم و عملکرد کلی اقتصاد هم بر روند آینده بسیار تاثیرگذار خواهد بود، احتمالا بسیار بیشتر از آینده برجام.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
تا پای جان برای دختر ایران (شهروند) اخبار ویژه (کيهان) غرب در آستانه تقابل مستقیم نظامی با مسکو (تجارت)یسنا من دیدمت، خیالت راحت (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
جای شما بودم در قضیه واردات در دولت یقه خودم را پاره می کردم جای شما بودم در قضیه واردات در دولت یقه خودم را پاره می کردم زوار عتبات 250 هزار دینار عراق ارز مسافری می گیرند زوار عتبات 250 هزار دینار عراق ارز مسافری می گیرند وضعیت دوگانه در بازار مسکن وضعیت دوگانه در بازار مسکن علت تاخیر در اجرای حکم مرتضوی به روایت دادستان تهران علت تاخیر در اجرای حکم مرتضوی به روایت دادستان تهران پست اینستاگرامی روحانی درباره فیلترینگ تلگرام پست اینستاگرامی روحانی درباره فیلترینگ تلگرام دستان مرا هم قطع کنید! دستان مرا هم قطع کنید! استقبال چشمگیر مردم از بزرگ ترین رویداد فرهنگی کشور یا همین برجام یا هیچ سکه پشت دروازه 2 میلیون تومان از ورود جیمی جامپ ها تا مدال های گمشده! معضل «شوره» و «شته» معضل «شوره» و «شته» ناگفته هایی از آهنگ «میشه ضامنم بشی» ناگفته هایی از آهنگ «میشه ضامنم بشی» مروری بر علل افت شاخص کل بورس در 3 ماه گذشته مروری بر علل افت شاخص کل بورس در 3 ماه گذشته چشم آذر، درگذشت از «هامون» تا «باران عشق» چشم آذر، درگذشت از «هامون» تا «باران عشق» به بهانه هفته معلم، درباره بنیان گذاران مدارس نوین در ایران به بهانه هفته معلم، درباره بنیان گذاران مدارس نوین در ایران پشت پرده شوی تازه نتانیاهو پشت پرده شوی تازه نتانیاهو