روزنامه جمهوری اسلامی
1397/02/11
بحثی از آیت‌الله جوادی آملی به مناسبت میلاد منجی و عدالت گستر جهان انتظار و ابعاد و آثار آن
اشارهانتظار منجی موعود دارای فلسفه خاص و جلوه‌ها و آثار گوناگون می‌باشد. کسانی که خود را منتظر حضرت قائم(عج) می‌دانند باید آثار و ارزش‌های برخاسته از فرهنگ مهدویت را در فکر و اندیشه، سیره و روش، گفتار و رفتار و هر گرایش و عملکرد در عرصه‌های حیات فردی و اجتماعی و سیاسی به تجلی در آورند و به این وسیله اولاً به درستی و باخلوص و صداقت، تابع امام عصر(عج) باشند. ثانیاً از آثار گوناگون انتظار راستین بهره‌های فراوان ببرند و امید و تلاش و طراوت و نشاط را در هر عمل و کنش خویش به عینیت در آورند.
آنچه پیش رو دارید بحثی فشرده از آیت‌الله جوادی آملی درباره موضوع انتظار و ابعاد و آثار آن می‌باشد که تقدیم خوانندگان گرامی روزنامه میشود.
***
1. امید به آینده
انتظار ظهور ولی عصر(عج) آثار و نتایج فراوان فردی و اجتماعی دارد. امید به آینده‌ای روشن که سهم بزرگی در حرکت‌ها، کوشش‌ها و تلاش‌های فردی و اجتماعی دارد، یکی از این آثار شمرده میشود و چه بسا یکی از جهات تاکید و توصیه انتظار در لسان عترت طاهرین(ع) لحاظ همین فایده بوده است؛ آن گونه که امیرمومنان علی(ع) انتظار فرج را محبوب خدای سبحان دانسته و امید به رحمت خدا را از آثار آن معرفی می‌کند: انتظروا الفرج و لاتیاسوا من روح الله، فان احب الاعمال الی الله(عز و جل) انتظار الفرج(1) و حضرت سیدالساجدین(ع)، انتظار فرج را از بزرگ‌ترین گشایش‌ها می‌شمارد: انتظار الفرج من اعظم العمل(2)
2. اصلاحگرایی در عرصه‌های فردی و اجتماعی
آن که باور دارد که هیچ تلاشی برای اصلاح امور در غیبت ولی خدا ثمربخش نیست، هرگز برای مبارزه با طاغوتیان و مقاومت در برابر دشواری‌ها انگیزه‌ای نخواهد داشت؛ اما آنان که دل به انتظار راستین سپرده و قلبی مملو از امید به ظهور امامشان دارند و می‌دانند که دیر یا زود صالحان، حاکمان زمین خواهند بود و حق به صاحبانش باز می‌گردد و با محو ستم و بیداد امر جامعه اصلاح و سامان می‌پذیرد، برای رسیدن به چنین جامعه‌ای خویشتن را اصلاح خواهند کرد و در اصلاح جامعه خود نیز می‌کوشند، تا زمینه ایجاد و تشکیل آن دولت کریمه را فراهم آورند. برهمین اساس، آن که منتظر راستین مصلح جهانی است، هم صالح است و هم مصلح. چنین کسی با اقتدا به دعای مولای خویش از خدای سبحان چنین می‌خواهد: اللهم! انا نرغب الیک فی دوله کریمه، تعزبهاالاسلام و اهله و تذل به النفاق و اهله و تجعلنا فیها من الدعاه الی طاعتک و القاده الی سبیلک.(3) این همان معنای بلندی است که امام معصوم(ع) بدان اشاره و در بیان وظیفه شیعیان در عصر غیبت می‌فرماید: علیکم بالدعاء و انتظار الفرج!(4) چرا که اگر دعا ناظر به جنبه فردی و خودسازی تنها باشد، انتظار فرج قطعاً ناظر به هر دو جنبه فردی و اجتماعی یا به سخن دیگر، خودسازی و دیگرسازی است.
3. تلاش، پویایی و پیشرفت در تمام عرصه ها
آن که منتظر راستین حجت خداست، هماره در تلاش و تکاپوست تا فرهنگ ناب مهدوی از علم به عین آید و از گوش به آغوش، از این روست که هر متخصص فن آوری که در مکتب انتظار آموخته گردیده است، در ارائه صحیح تخصص متعهدانه، هیچ قصوری روا نمی‌دارد. اگر امام صادق(ع) فرمود: لیعدن احدکم لخروج القائم ولو سهماً...(5) - یعنی منتظر ظهور آن حضرت حتی یک تیر هم که شد، آماده کند... - صبغه تمثیل دارد نه تعیین، زیرا متخصص نظامی، آمادگی رزمی وظیفه اوست و کارشناس اقتصادی، رسالتش تلاش برای حل تورم، رفع بیکاری، تعدیل تقاضا و عرضه، تقلیل فاصله رنج آور طبقاتی و تعطیل اسراف و اتراف و ترفه است و مجتهد فقهی یا حقوقی یا سیاسی، عهده‌دار جهل‌زدایی و ایستادگی در برابر هجوم فرهنگی و در نهایت، تبیین و تعلیل و حمایت عالمانه از مبانی اعتقادی است.
4. تخلق به فضائل نفسانی
آن که به راستی امام خویش را موجود می‌داند و او را مظهر «هوبکل شیء علیم»(6)، (هوالسمیع البصیر)(7) و (هوعلی کل شی ء شهید»(8) می‌شناسد، هماره خویش را در محضر خلیفه الهی و امام معصوم خود می‌داند، همان گونه که حضور خدای والا را در مرتبه‌ای بالاتر ادراک می‌کند و آن گاه براساس آموزه‌های اساسی قرآن در محضر خدای سبحان و خلیفه او حیاپیشه می‌کند و از درون و برون، خود را در مشهد حق و امام خویش دیده، و از زشتی‌ها و معاصی دوری می‌کند و چنین انتظاری موجب تنزیه روح او شده، قلبش را نورانی می‌سازد.
5. آمادگی برای ظهور
مجموعه آثار تحرک آفرین، امیدبخش و اصلاحگر انتظار راستین، منتظر صادق را بدان سوی رهنمون میشود که چون وقت ظهور ناپیداست، می‌یابد همواره واجد شرایط و لوازم ظهور مهدی موجود موعود(ع) باشد و همین آمادگی و پرهیز از تسویف و تاخیر، در اصلاح فرد یا جامعه، در بارور شدن فکر فردی و عقل جمعی سهم بسزایی خواهد داشت.
6. استحقاق نگاه تشریفی اهل بیت(ع)
آن که منتظر راستین امام عصر(عج) است، بر اثر تخلق به اخلاق الهی گرد حرام نمی‌گردد و جانش به گرد معصیت غبار نمی‌گیرد و می‌کوشد در انجام دادن واجب و دوری از معصیت که در راس آموزش‌های فرعی اسلام است، قصور و تقصیر روا ندارد. واجبات را عمل و از حرام‌ها دوری کند و فراخور توان خویش به انجام دادن مستحب و ترک مکروه نیز اهتمام ورزد؛ و چون چنین کند، مطلوب مولای خویش را به انجام رسانیده و مستحق عنایت خاص و نگاه تشریفی امام خویش و سایر عترت طاهره(ع) خواهد شد.
7. شکوفاسازی اندیشه‌ها
اثاره دفائن عقول و شکوفایی گنج‌های اندیشه انسان‌ها از برترین برنامه‌های وجود مبارک امام عصر(عج) است، همان گونه که در بسیاری از روایات ظهور حضرتش به اوج گرفتن سطح آگاهی در عصر ظهور تصریح شده است.(9)
سیر طبیعی علوم از سویی و کوشش بی‌وقفه علما و صاحبان عقل و دانش و فرهنگ از سویی دیگر، سبب گسترش مباحث و معارف علمی و زمینه رشد فکر و شکوفایی اندیشه را فراهم می‌آورد. این حرکت و جنبش علمی که با تالیف کتاب یا سایر دستاوردهای علمی و فکری و به دست علما که سربازان واقعی و منتظران حقیقی امام عصر(عج)اند به وجود می‌آید، فتنه‌های برخاسته از خواسته‌های نفسانی برای خاموش کردن چراغ عقل را ناکام می‌گذارد و سبب تعالی اندیشه و دانش خواهد گشت.
8. باریابی به مقام اعتماد
انسان منتظر که در پرتو یقین به حضور ذات اقدس الهی و ادراک محضر امام عصر خویش در میدان جهاد اوسط و اکبر به مبارزه با شیطان درون و بیرون قیام می‌کند، می‌تواند تا بدان پایه اوج گیرد که امام معصوم به منظور تجلیل از او و تشویق سایر صحابه به پژوهشگری و پرهیزکاری سخن او را در اثنای قول خویش یادآور میشود و از او سخن نقل کند، همان‌طور که امام باقر(ع) میان شاگردانش به سخنی از ابوذر رضی‌الله عنه استناد فرمودند: عن ابی بصیر قال: سمعت ابا جعفر(ع) یقول: کان فی خطبه ابی‌ذر رضی‌الله عنه... (10). گرچه ابوذر با همه جلالت شانش معصوم نیست تا سخنش چونان کلام معصوم(ع) حجت باشد، چون معصوم(ع) سخن او را نقل فرموده است، روشن میشود که بر سخن او صحه گذارده است. هرچند ولی معصوم به نقل قول از غیرمعصوم نیاز ندارد، با چنی کاری، الگوسازی می‌کند و می‌آموزاند که انسان بر اثر مجاهده با نفس و ادراک حضور خدای سبحان و ولی‌الله عصر خویش می‌تواند تا بدان پایه اوج گیرد که مورد اعتماد امام علیه‌السلام باشد، به‌گونه‌ای که امام معصوم از او نقل قول کند.
9. ورود به جایگاه رفیع «منااله‌البیت»(11)
مقام والای عترت طاهره که همان «مقام محمود عندالله»(12) است، از بالاترین مراتب تقرب به خدای سبحان و آرزوی هر مومن صاحب معرفتی است. گرچه استقرار در این مقام یعنی در رتبه عترت طاهره(ع) مبسور و مقدور افراد عادی نیست، از آنجا که هر حقیقت موجودی مراتب فراوانی دارد، ورود به چنین جایگاهی بر حسب مرتبه وجودی هر سالک صادقی، میسور و مقدور است. چه بسا منتظران صالح و صادق حجت منتظر(عج) که خویش را در عرصه جهاد اوسط و اکبر پرورده و به بارگاه قبول اهل‌بیت(ع) بار یافته‌اند و مشمول نظره رحیمیه آنان گشتند و مس وجودشان بر اثر نگاه کیمیایی عترت طاهره گرانبها شده است، در خور مرتبه وجودی‌شان به مقام محمود اهل‌بیت بار یابند و مدال «منا اهل‌البیت» را بر گردن آویزند، همان‌گونه که بزرگانی نظیر فضه خادمه (علیهماسلام)، ابوذر رضی‌الله عنه، سلمان رضی‌الله عنه، و... به لطف ارتباط راستین با ولی زمانشان بدین بارگاه بار یافته و بدان افتخار مفتخر شدند.
فضه (رحمه‌الله) خادمه خانه نورانی علوی و فاطمی است که روزگاری مس وجودی داشت، ولی به برکت وجود کیمیا اثر خاندان عترت، طلایش گردانید و تا مقامی باز یافت که در فضیلت «ویطعمون الطعام علی حبه مسکینا و یتیما و اسیرا(13) با موالیانش شرکت جست و به افتخار «منا اهل‌البیت» رسید.
منبع: امام مهدی(عج) موجود موعود
*پاورقی‌ها:
1- الخصال، ص616.
2- کمال‌الدین، ج1، ص437
3- الکافی، ج3، ص424
4- مهج‌الدعوات، ص332
5- الغیبه، نعمانی، ص320
6- سوره بقره، آیه 29
7- سوره اسرا، آیه 1
8- سوره سبا، آیه 47
9- عن ابی جعفر(ع) قال: اذا قام قائمنا وضع‌الله یده علی رووس العباد فجمع بها عقولهم و کملت به احلامهم (الکافی، ج1، ص25)، قال ابوعبدالله علیه‌السلام: العلم سبعه و عشرون جزءا فجمیع ما جاءت به الرسل جزء ان لم یعرف الناس حتی الیوم غیرالحرفین فاذا قام القائم اخرج الخمس و العشرین حرفا فبثها فی‌الناس و ضم الیهاالحرفین حتی یبثها سبعه و عشرین حرفا (منتخب الانوار، ص201، ر.ک: بحارالانوار، ج52، ص336).
10- المحاسن، ج1، ص357، بحارالانوار، ج2، ص51-52.
11- الکافی، ج1، ص181
12- کامل الزیارات، ص177
13- سوره انسان، آیه 8
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار هزاران نفر از کارگران و کارآفرینان:
بهترین مقابله با جنگ اقتصادی دشمن حمایت از کالا و تولیدایرانی است
واکنش ارتش سوریه به حمله موشکی شبانه به پایگاه‌های نظامی در حلب و حماه
قائم مقام وزیر نیرو اعلام کرد:
تدابیر وزارت نیرو صفر نشدن حجم ذخیره آب سد زاینده رود است
حمایتها از توافق هسته‌ای همچنان ادامه دارد
پوتین و مکرون بار دیگر بر حفظ برجام تاکید کردند
بحثی از آیت‌الله جوادی آملی به مناسبت میلاد منجی و عدالت گستر جهان
انتظار و ابعاد و آثار آن
سرپوشی بر شکست حامیان تروریسم
امضای تفاهم‌نامه همکاری بنیاد و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
معاون اول رئیس جمهور در دیدار رئیس شورای المپیک آسیا:
مسئولیت مهم شورای المپیک آسیا تقویت صلح و همبستگی میان ملتهاست
