روزنامه جهان صنعت
1397/02/04
واکنش عضو شورای شهر تهران به مومیایی کشف شده از صحن حرم عبدالعظیم(ع)؛
فاطمه روشن- ساعت 5 بامداد روز 26 ژوئیه 1944 (1323) در شرایطی که جنگ جهانی دوم به سرعت به نفع انگلیس و روسیه پیش می‌رفت، رضا شاه در تبعید، بر اثر یک حمله قلبی درگذشت. جسدش را مومیایی کردند و از ژوهانسبورگ که تبعیدگاهش بود، به قاهره بردند. مسجد رفاعی قاهره محل نگهداری جسد رضاخان بود، تا اینکه چهار سال بعد محمدرضاشاه اجازه بازگشت پدرش به ایران را گرفت و اردیبهشت ۱۳۲۹ طی مراسمی در مقبره‌ای کنار حرم شاه‌عبدالعظیم دفنش کرد. 28 سال بعد و در اردیبهشت 1357 صادق خلخالی، مقبره رضاشاه که به گفته خودش سازه‌ای محکم بود را با دینامیت منفجر کرد تا اثری از آن نماند. حالا با گذشت 68 سال در عملیات عمرانی توسعه حرم حضرت شاه عبدالعظیم، جسدی مومیایی شده‌اش پیدا شده که کارشناسان می‌گویند متعلق به رضاشاه پهلوی است.چند روز پیش در عملیات توسعه حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)، در بخش غربی تیغ‌های بیل مکانیکی در محل مقبره تخریب شده رضاشاه به جنازه‌ای مومیایی شده برخورد می‌کند که به گفته مهدی حجت اگر قدمت آن 70 تا 80 سال باشد، متعلق به رضاشاه پهلوی است. اگرچه روابط عمومی آستان حضرت عبدالعظیم این اتفاق را شایعه می‌داند، اما نه تنها مردم شاهد این عملیات بوده‌اند، بلکه حسن خلیل‌آبادی رییس کمیته میراث فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران این خبر را تایید کرده است و محمدرضا کارگر مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی از مکاتبه برای اعزام کارشناسان به این منطقه خبر داده است. رییس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در گفت‌وگو با ایسنا، توضیح داده: «این جنازه مومیایی شده در پی حفاری در قسمت غربی صحن شاه‌عبدالعظیم حسنی پیدا شده است. حفاری به دلیل پیدا شدن این جنازه مومیایی متوقف شده تا مسوولان مرتبط بتوانند بررسی دقیق‌تری داشته باشند.»
حسن خلیل‌آبادی احتمال تعلق جنازه به رضاشاه را هم تایید کرده و گفته این جسد مومیایی باید حفظ شود: «برخی احتمال می‌دهند که جنازه متعلق به پهلوی اول باشد که به صورت مومیایی شده به تهران آورده شده و در حرم عبدالعظیم حسنی دفن شده است. جنازه متعلق به هر کسی که باشد به دلیل اینکه مومیایی شده جنبه میراثی دارد و باید حفظ شود. البته نظر نهایی را باید کارشناسان میراث و پزشکی قانونی بدهند که ببینیم که این جنازه متعلق به چه کسی است.»
اگر مومیایی ۶۰ تا ۷۰ سال قدمت داشته باشد، متعلق به رضا شاه است
رییس ایکوموس ایران هم احتمال اینکه جسد کشف شده متعلق به رضاشاه باشد را بالا می‌داند: «در صورتی که جنازه کشف شده در حرم شاه عبدالعظیم مومیایی باشد باید گروهی از باستان‌شناسان روانه شوند و قدمت آن را تشخیص دهند.» مهدی حجت در گفت‌وگو با سایت چمدان درباره کشف جسد مومیایی در شهرری و احتمال تعلق آن به جنازه رضا شاه می‌گوید: «به محض اینکه یک متخصص باستان‌شناس جنازه را ببیند می‌تواند عمر جنازه را تشخیص دهد. در صورتی که حدود ۶۰ تا ۷۰ سال قدمت داشته باشد احتمال اینکه متعلق به رضا شاه باشد وجود دارد و نیاز به تحقیقات بیشتر باستان‌شناسی و تاریخی دارد. اگر هم قدیمی‌تر باشد که باز مانند سایر جنازه‌های کشف شده تاریخی مورد پژوهش باستان‌شناسان قرار می‌گیرد.»
حق ندارند جنازه را جابه‌جا کنند
حجت در پاسخ به این پرسش که آیا مسوولان حرم شاه عبدالعظیم به کارشناسان میراث فرهنگی اجازه تحقیق و کاوش می‌دهند، می‌گوید: «اجازه می‌دهند معنایی ندارد. اگر یک جسد مومیایی کشف شده وظیفه آنهاست سازمان میراث فرهنگی را مطلع کنند. سازمان هم به پژوهشگاه اطلاع می‌دهد و آنها یک تیم باستان‌شناسی از پژوهشکده باستان‌شناسی برای تحقیقات بیشتر روانه می‌کنند. حتی حق ندارند جنازه را جابه‌جا کنند.»
از شایعه و تکذیب تا ابراز بیاطلاعی
با همه اینها مدیرکل روابط عمومی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) خبر کشف جسد مومیایی را شایعه می‌داند و می‌گوید این اتفاق آن هم در یک قبرستان، طبیعی است. مصطفی آجرلو، به ایسنا گفته است: «این منطقه در اطراف حرم حضرت عبدالعظیم، قبلا قبرستان بوده است، بنابراین کشف جسد در این منطقه و در طرح توسعه آستانه امری طبیعی است. در طرح در دست انجام، هیچ حفاری‌ای انجام نشده است. فقط با توجه به اجرایی شدن طرح توسعه، بخش‌هایی از زمین کنده شده، بنابراین در این شرایط و در چنین پروژه‌هایی معمولا پیش می‌آید که با بقایای اجساد مواجه شویم.»
آجرلو پیدا شدن جسدی که به تایید مسوولان هم رسیده را شایعه ساخته شده توسط فضای مجازی دانسته و گفته است: «جسد کشف شده نیز باقی مانده از یک جسد طبیعی است، هیچ جسد مومیایی در این منطقه به دست نیامده است، حتی چهره آن قابل تشخیص نبوده و شایعه پخش شده در خصوص بقایای این جسد صرفا ساخته شده فضای مجازی است.»محمدرضا نعمتی، مدیر اداره باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران و امیر مصیب رحیم‌زاده، مدیر اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرری از جمله مسوولانی بودند که ساعت‌ها پس از انتشار این خبر در رسانه‌ها، از پیدا شدن این جسد مومیایی اظهار بیاطلاعی کردند. نعمتی در گفت‌وگو با ایسنا گفته است: «گر چنین اتفاقی بیفتد، قطعا باید نخست میراث فرهنگی استان تهران را در جریان بگذارند تا از این طریق تیم کاوش و مطالعه برای بررسی محوطه وارد عمل شود.»امیر مصیب‌رحیم‌زاده هم منابع منتشر شده این خبر را موثق ندانسته و گفته است: «این خبر را هنوز از منبع موثقی نشنیده است و هنوز از سوی متولیان استان حضرت عبدالعظیم(ع) به این اداره اطلاعاتی داده نشده است.» رحیم‌زاده حتی از طرح توسعه حضرت عبدالعظیم(ع) هم بی‌خبر بوده و در پاسخ به این پرسش که متولیان آستان حضرت عبدالعظیم(ع) برای اجرایی کردن طرح توسعه از میراث فرهنگی استعلام گرفته‌اند، یا خیر؟ می‌گوید: «چیزی به دست اداره میراث فرهنگی شهرری نرسیده است، اما شاید استعلام از مقاطع بالاتر انجام شده است که ما اطلاعی از آن نداریم.»
داستان پرماجرای سفر رضاشاه پس از مرگ
74 سال از مرگ رضاشاه می‌گذرد و داستان سفر پس از مرگش هنوز ادامه دارد. او که در دوران سلطنتش تنها به یک کشور(ترکیه) سفر کرده بود، پس از مرگ در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، به قاهره در مصر رفت. قرار شد جسد مومیایی شده‌اش در مسجد رفاعی قاهره بماند تا در فرصتی مناسب به ایران بازگردانده شود. فرصت مناسب اردیبهشت ۱۳۲۹، در دوره نخست‌وزیری رجبعلی منصور بود. هواپیمای حامل جنازه رضا شاه قبل از آمدن به ایران، به منظور طواف در مکه از قاهره به طرف جده پرواز کرد و سرانجام هفدهم اردیبهشت ۱۳۲۹، جنازه رضاشاه به وسیله هواپیما و سپس با قطار به تهران آمد. پس از تشریفات رسمی به شاه عبدالعظیم برده شد و در آرامگاه ویژه او دفن شد. اما رضاشاه آنجا هم آرام نگرفت و اردیبهشت ماه ۱۳۵۹، آرامگاهش به دستور حاکم شرع وقت صادق خلخالی تخریب شد. او در کتاب خاطراتش گفته است: «مقبره رضاشاه سازه بسیار مقاومی بود و تنها با استفاده از دینامیت و در مدت زمان ۲۰ روز موفق به تخریب آن شدیم.» گفته میشود ابوالحسن بنی‌صدر تلاش کرد از تخریب آرامگاه جلوگیری شود و به موزه جنایات رضاشاه و محمدرضاشاه تبدیل شود اما خلخالی مخالفت کرد.او در خاطراتش نوشته: «اگر آنها می‌خواستند آثار جنایات پهلوی را در موزه‌ای جمع‌آوری کنند، موزه ایران باستان می‌توانست جای بهتر و بزرگ‌تری برای این امر باشد.» اگرچه آرامگاه رضاشاه تخریب شده بود و دیگر اثری از آن نبود اما جسد او همچنان زیر خاک بود و ماجراهای مرگش به همین‌جا ختم نشد.
پس از انقلاب شایعاتی بر سر زبان‌ها افتاد که محمدرضاشاه پیش از خروجش از ایران پیکر رضاشاه را با پسرش علیرضا اول به لس‌آنجلس آمریکا و سپس به قاهره منتقل کرده؛ ادعایی که البته بعدها تکذیب شد و حالا در اردیبهشت 97، در عملیاتی عمرانی جسدی پیدا شده که گفته میشود متعلق به رضاشاه پهلوی است؛ جسدی که از لحظه کشف با تایید و تکذیب‌هایی رو‌به‌رو بوده و یکی از اعضای روابط عمومی آستان حضرت عبدالعظیم، به خبرگزاری ایسنا گفته است: «از روز کشف مومیایی- یکشنبه دوم اردیبهشت- حفاری‌ها متوقف شده است و ما نمی‌دانیم دقیقا از کدام بخش مثلا شورای تامین امنیت ملی، اطلاعات یا بسیج ولی افرادی در آن محل حاضر شده‌اند و عملیات را متوقف کرده‌اند.» به نظر می‌رسد اگرچه کارشناسان میراث فرهنگی معتقدند جسد مومیایی باید بررسی شود و پس از تایید یا تکذیب تعلق به رضاشاه، به دلیل ارزش تاریخی نگهداری شود، اما معلوم نیست چه سرنوشتی در انتظارش باشد.
سایر اخبار این روزنامه
زنگنه در مراسم بزرگ ترین قرارداد نفتی با ارتش:
پیشنهاد آخوندی برای تجهیز منابع تسهیلات مسکن؛
زیر ساخت‌های بورس ایران ضعیف است
نگران امتیازدهی ترامپ به پیونگ‌یانگ
سیاست‌های دولت چاره‌ساز نیست؛
بخشنامه 12 ماده‌ای جهانگیری و واکنش صادرکنندگان؛
دی بروین و هری کین جا ماندند؛
سوء‌تغذیه کودکان در مناطق محروم؛
انتظار زیادی!
بازی دولت با بانک مرکزی
به مناسبت 78 سالگی رادیو؛
واکنش عضو شورای شهر تهران به مومیایی کشف شده از صحن حرم عبدالعظیم(ع)؛
ماکرون- ترامپ؛ تفاهم ضد و نقیض
استفاده از پیام رسان خارجی حق مردم است
حالا نوبت مردم است
نخست‌وزیر ارمنستان از سمت خود کناره‌گیری کرد
وزیر خارجه روسیه:
نظام پولی قربانی سیاست
