روزنامه جهان صنعت

سیاست زدگی اقتصاد

گروه اقتصادی- تصمیمات یک شبه دولتمردان هرچند در زمان اعلام قطعی‌اش مقداری از آشوب‌ها را از بین می‌برد‌ اما تصمیماتی که مبتنی بر آگاهی نیستند و تنها در سطح خرد و برای بازه زمانی کوتاهی اتخاذ می‌شوند به یکباره رنگ می‌بازند و نشانه‌ای از تثبیت آنها در بازار دیده نمی‌شود.
چند هفته پیش بود که گفتند ارز را تک‌نرخی کرده‌اند و دیگر ارزی با نرخی غیر از آنچه دولت اعلام کرده وجود نخواهد داشت. این تصمیم در شرایطی گرفته شد که دلار سوار بر ریل توسعه قله‌های افزایش قیمت را درمی‌نوردید و رکوردهای تازه‌ای را برای خود به ثبت می‌رساند. در همین بلبشو بود که مقامات به یکباره دور هم جمع شدند و از تصمیم جدیدشان در بازار ارز رونمایی کردند که اعلام نرخ ثابت 4200 تومانی برای دلار در بازار ارز کشور بود.
می‌گویند «باد آورده را باد می‌برد»؛ آن هم برای تصمیماتی که ریشه کارشناسی ندارد و یک شبه و در بازخورد به یک التهاب هیجانی اتخاذ می‌شود. آن زمان که در واکنش به قیمت‌های نجومی دلار در بازار دولتمردان سکوت کرده بودند و کنترل هیجانی بازار از اختیارشان خارج شده بود به یکباره تصمیمی برای کنترل قیمت‌های بازار گرفته شد که حتی خود مقامات هم مطمئن نبودند این تصمیم چگونه و بر اساس چه شرایطی قدرت ماندگاری در فضای روانی حاکم بر بازار ارز کشور را داشته باشد.
از زمان اعلام ارز تک‌نرخی برای بازار، تصمیمات دیگری به دنبال آن از سوی دولتمردان اتخاذ شد و هر بار فضای متشنج‌تری برای کنترل التهابات بازار ایجاد شد‌


از جمله ممنوعیت خرید و فروش ارز توسط صرافی‌ها که مسوولیت اصلی معاملات ارزی کشور بر دوش این شبکه مالی کشور قرار دارد و تا پیش از این هر بار که بازار در مقابل تقاضای بالای بازار، ارز کم می‌آورد، بانک مرکزی با تزریق ارز به صرافی‌ها سعی در کنترل میزان تقاضای موجود در بازار داشت.
اما این روزها فعالیت صرافی‌های کشور کاملا مختل شده و نوید زمینه فعالیت‌های سوداگرانه بیشتری را در بازار داده است.
تا همین دیروز هم قیمت‌هایی که در بازار آزاد دلار دیده شد، در کانال 5 هزار تومان قرار داشتند و با قیمت‌های 5500 تومان خرید و فروش شدند. در حالی دلار با قیمت‌های بالاتر از 5 هزار تومان در بازار خرید و فروش می‌شود که دولت هرگونه معامله با قیمت‌های بالاتر از 4200 تومان را قاچاق و معالات ارزی صرافی‌ها را کاملا قطع کرده است.
بنابراین معلوم نیست ارز تک‌نرخی که دولتمردان از آن سخن می‌گویند چه زمانی قرار است رخ بنماید و آیا این نرخ اعلامی توانایی قرار گرفتن در تابلوهای معاملات ارزی را خواهد داشت یا اینکه سیاستی است که از سوی دولتمردان تنها در واکنش به فضای هیجانی حاکم در پیش گرفته شد و خود مقامات هم به این موضوع واقف بودند که این سیاست نمی‌تواند در بلندمدت قابلیت اجرایی داشته باشد و تنها پاسخگوی نیاز معدودی و آن هم در بازه زمانی کوتاه‌مدت‌ بوده است.
کارشناسان اقتصادی در این زمینه بر این باور هستند که یکسان‌سازی نرخ ارز «حداقل دو تا سه ماه» دوام خواهد داشت و حتی دولت هم احتمالا بر این اعتقاد نیست که این سیاست در درازمدت پایدار خواهد ماند. به گفته لیلاز، نباید این اقدام را از زاویه دید صرفا اقتصادی نگریست زیرا یکسان‌سازی نرخ ارز دارای ابعاد امنیتی و سیاسی نیز هست.
مقابله با قاچاقچیان ارز
اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور‌ اما با اشاره به وجود برخی کاستی‌ها در اعمال سیاست‌های جدید ارزی، وجود برخی نواقص در اجرای سیاست‌های جدید ارزی را طبیعی دانسته و می‌گوید که دولت تلاش کرده تا در سریع‌ترین زمان با رفع کاستی‌ها و تکمیل پیش‌نیاز‌ها از مشکلات پیش روی تجار، فعالان اقتصادی و نیازمندان ارز بکاهد. وی با تاکید بر اینکه خوشبختانه تمهیدات لازم برای جلوگیری از افزایش قیمت کالاهای اساسی و دارو فراهم شده است، اظهار کرد: تامین نیازهای اساسی جامعه حیاتی‌ترین بخش سیاست‌های جدید ارزی است و دولت ضمن تامین سه هزار میلیارد تومان مابه‌التفاوت قیمت ارز، تصمیمات اتخاذ‌شده را به زودی اجرایی خواهد کرد. وی بر تداوم برخورد نیروهای اطلاعاتی و انتظامی با قاچاقچیان ارز نیز تاکید کرد و افزود: دولت بر اعمال سیاست‌های نوین ارزی اصرار دارد و در مقابله با قاچاقچیان ارز کوتاه نخواهد آمد.
در کنار این مسایل رییس کل بانک مرکزی از مدت‌ها پیش خبر از رونمایی از سامانه‌ای داده بود که می‌تواند دست دلالان و فعالان قاچاق ارزی را از بازار کوتاه و به بهبود روند فعالیت‌های تجاری ارزی کمک کند. هرچند از مدت‌ها قبل صحبت از رونمایی از این سامانه شده بود، اما گویا قرار است امروز و پس از کش و قوس‌های فراوان بازار ارز از این سامانه رونمایی شود تا شاید گرهی از فعالیت فعالان اقتصادی باز کند.این سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی ‌(نیما) قرار است با هدف تسهیل تامین ارز برای خریداران و فروشندگان ایجاد شده رونمایی شود. سه ویژگی مهم این سامانه فراهم کردن داده‌های کامل و واقعی از عرضه و تقاضای ارز، فرآیند تامین منابع و تخصیص مصارف ارزی در ساختاری یکپارچه و ایجاد پیوند بین فرآیند تجارت خارجی کشور از ثبت سفارش تا ترخیص کالا هستند. به گفته رییس کل بانک مرکزی، ساختار نیما بر اساس چهار بازیگر عمده شامل واردکنندگان کالا و خدمات به عنوان متقاضیان ارز، صادرکنندگان کالا و خدمات شامل دولت به عنوان صادرکننده نفت، واسطه‌گران شامل بانک‌ها و صرافی‌ها و سیاستگذار ارزی که بر اساس پیش‌بینی منابع و مصارف نرخ و دامنه آزادی نرخ‌ها، اولویت‌ها و سقف مصارف شکل گرفته است را کنترل می‌کند. رییس کل بانک مرکزی با اشاره به رونمایی سامانه یکپارچه مدیریت ارزی کشور (نیما) افزود: با شناسایی مشکلات و اصلاح دستورالعمل‌ها تلاش کرده‌ایم تا از سردرگمی و بلاتکلیفی تجار و مردم کاسته و حرکت در مسیر ساختار جدید را تسهیل کنیم.
رونمایی از سامانه نیما
هرچند در ظاهر امر این سامانه می‌تواند بازخوردهای مثبتی در بازار ارز کشور داشته باشد، اما به هر حال باید پس از رونمایی از آن به اظهار‌نظرهای قطعی در رابطه با آن دست بزنیم.
اما از هر چه بگذریم داستان حراج‌ها و پیش‌فروش‌های طولانی‌مدت سکه در بازار ارز و قطع ناگهانی پیش‌فروش‌ها در بازار خوش‌تر است.
از ماه‌ها قبل داستان حراج‌ها و پیش‌فروش‌های گسترده در بازار ارز کشور شروع شد. هر بار که قیمت‌ها بالا می‌رفت و میزان سکه موجود در بازار کم می‌شد، مسوولان بانک مرکزی صف‌های طویل حراج و پیش‌فروش سکه را می‌ساختند تا نیاز طلای متقاضیان را تامین کنند. اما آنقدر دست به حراج‌های گسترده در بازار زدند که این روزها برای تامین نیاز طلای متقاضیان سکه دچار چالش شده‌اند و هر بار مجبور می‌شوند حراج‌هایی که هفته‌های پیش خود آغازگر روند آن بودند را خاتمه دهند و با اعلام اینکه ضرب سکه موجود در بازار کاهش یافته است غائله را ختم به خیر اعلام کنند.
در هفته‌های گذشته که اعلام کرده بودند حراج‌های یک ماهه را هم در بازار خواهیم داشت به یک ماه نکشیده آن را متوقف کردند و گفتند ضرب سکه‌ها در بازار کم است. مسعود رحیمی، مدیرکل نشر و ریالی بانک مرکزی در این زمینه اعلام کرده بود با توجه به استقبالی که از پیش‌فروش با موعد یک ماهه شده است و محدودیت‌های خطوط تولید سکه طلا در ضرابخانه، پیش‌فروش با سررسید یک ماهه متوقف شد. اما به دنبال آن دیروز هم به یکباره حراج‌های سه ماهه در بازار را متوقف کردند. گویی کسی نیست به دولتمردان بگوید چو دخلت نیست خرج آهسته‌تر کن.
چه آنکه در طول ماه‌های گذشته بارها و بارها دولتمردان دست به حراج‌های گسترده در بازار می‌زدند تا شاید قیمت‌های بازار کاهشی شود اما دریغ از اینکه این سیاست به نتیجه مشخصی در بازار برسد و حتی پس از برگزاری حراج‌ها، قیمت‌های موجود در بازار بیشتر از قبل افزایش می‌یافت.
احتمال از‌سرگیری حراج سکه
این در حالی است که روز گذشته رییس کل بانک مرکزی با اعلام آغاز احتمالی حراج سکه در آینده خبر داد که بانک مرکزی با عرضه سکه، حباب پیش آمده را از بین می‌برد.
ولی‌الله سیف در خصوص اینکه چرا بازار طلا از دلار ۴۲۰۰ تومانی تبعیت نمی‌کند و قیمت سکه طلا بالاتر از ارزش واقعی آن است، گفت: سکه شرایط خاص خود را دارد‌ چرا که در گذشته نیز شاهد حباب در نرخ سکه بودیم و بانک مرکزی از طریق پیش‌فروش و حراج، سکه را به بازار عرضه می‌کرد تا حباب از بین برود و با دلار هماهنگ شود. وی افزود: ممکن است در آینده بحث حراج سکه را نیز داشته باشیم.
موضوع اصلی این است که مقامات حساب دخل و خرج‌شان را ندارند و هر بار که دست به عمل می‌زنند تا با تزریق سیاست‌های جدیدشان به بازار دری بگشایند، بدتر از قبل سیاست‌هایشان با درهای بسته مواجه می‌شود و نمی‌تواند یاری‌گر فضای متشنج بازار باشد چه آنکه این روزها سکه هم با قیمت‌های متفاوتی در بازار خرید و فروش می‌شود و حتی برای عرضه آن نیز قیمت ثابت و مشخصی وجود ندارد.
با این اوصاف اگر دولتمردان به دنبال راهی برای کنترل نابسامانی‌های ارزی هستند باید گفت که سیاست‌های دو روزه و تصمیماتی که یک شبه و نابخردانه اتخاذ می‌شود نخواهد توانست به بهبود آشفتگی‌های بازار کمک کند و تنها تلاشی ناکام برای دست یافتن به سیاست‌های هماهنگ ارزی است.
بازار ارز با ترازوی اقتصادی مدیریت نمی‌شود!
مجیدرضا حریری*- شرایط حاکم بر بازار ارز کشور، بیان‌کننده این واقعیت است که سیاست‌های به کار گرفته شده دولت مبتنی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی نیست و درواقع تصمیمی است که با توجه به شرایط امنیتی و سیاسی حاکم بر اقتصاد ایران گرفته شده است‌. بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که با ترازو و متر اقتصادی بتوان تصمیمات دولت را اندازه‌گیری کرد و لازم است با ترازوی شرایط اضطرار به ارزیابی این شرایط پرداخت‌.
اما در شرایط کنونی که بازار ارز کشور مغشوش است، این انتقاد به سیاست‌های ارزی دولت وارد است که چرا دولت از پاییز سال گذشته به دنبال راهکاری برای جلوگیری از این میزان نابسامانی نبود‌. چه آنکه زمانی که ظن خارج شدن آمریکا از برجام و ایجاد محدودیت برای مبادلات ارزی وجود دارد، دولت باید از ماه‌ها قبل سیاست‌های صرفه‌جویانه‌ای را برای بازار ارز کشور به کار می‌گرفت و از خروج 27 میلیارد دلاری ارز از کشور جلوگیری می‌کرد‌.
سیاست جدید تک‌نرخی شدن ارز و کمک به شفاف‌تر شدن مبادلات ارزی نیز هرچند خواسته منطقی عمده فعالان اقتصادی و صاحب‌نظران اقتصادی است اما آنچه اهمیت دارد دستورالعمل‌های اجرایی برای سیاست‌هایی است که دولت اعمال می‌کند‌.
اکنون نیز شنیده‌ها حاکی از آن است که دولت در نظر دارد سیاست‌های جدیدی را در بازار ارز اعمال کند که با سیاست‌های قبلی‌اش در بازار ارز متفاوت است اما باید گفت برای ارزیابی اقدامات دولت، باید ابتدا اقدامات اجرایی سیاست‌های جدید ارزی دولت مشخص شود تا بتوان دست به ارزیابی این سیاست‌ها زد‌. بنابراین نمی‌توان با گمانه‌زنی سعی در واکاوی سیاست‌هایی کرد که دولت در نظر دارد آن را به مرحله اجرا درآورد‌. بنابراین با فرض قابل اجرا بودن سیاست‌های دولت برای اقتصاد کشور، در صورتی که این سیاست‌ها نتوانست به مرحله اجرا برسد، باید با انتقاد از دولت در رابطه با سیاست‌های آن اظهارنظر کرد‌.
* نایب‌رییس اتاق بازرگانی ایران و چین
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) آقایان زیباکلام، فاضلی، ارمکی! این بود غایت لیبرال‌بودن شما؟! (جوان) گرگ سیاست اسرائیل چگونه مقابل ایران زانو زد؟ (یادداشت روز) (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
تجلیل فرمانده معظم کل قوا از مواضع وحدت‌آفرین فرمانده ارتش نگرانی خوانساری از پیاده‌سازی مدل اقتصاد شوروی در کشور؛ اولین کارت زرد امسال نصیب کرباسیان شد سیاست زدگی اقتصاد «جهان‌صنعت» تبعات کاهش واردات را بررسی می‌کند؛ گریز از سرنوشت صدام و قذافی بلاتکلیفی خانه استاد لرزاده به دلیل تعلل شهرداری منطقه 7؛ آسیب‌شناسی اسیدپاشی در کشور؛ بازداشت مرتضوی! فرصت مطالعاتی در مازندران! بهت سهامداران نوسانات ارزی، بازار مواد پروتئینی را به لرزه درآورد؛ بازار ارز با ترازوی اقتصادی مدیریت نمی‌شود! نیاز به نقشه ارزی دقیق 2 سال زندان برای معاونت در قتل؛ پیشنهاد رییس‌جمهور ترکیه؛ اوکراین و سوریه، مهم‌ترین موضوعات نشست مشورتی «جی ۷» بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر