پیشروی با آزمون و خطا

گروه اقتصادی- قصه‌های پر‌نقش و نگار بازار ارز و سکه تمامی ندارد و هر بار خبرهای تازه‌ای از تصمیمات جدید دولتمردان برای این بازار پر فراز و نشیب به گوش می‌رسد؛ از تصمیمات یک‌شبه مقامات برای بازار تا کنار گذاشتن و به حاشیه راندن این تصمیمات توسط خودشان. هرچند در روزهای گذشته تمام افکار بر سر نرخ دلار و تصمیمات آن متمرکز بود‌ اما گویی در حاشیه آن مقامات به دنبال راه انداختن جریانات دیگری در بازار ارز و سکه کشور بوده‌اند.
تا چند روز پیش همانند ماه‌های گذشته مقامات همچنان در حال حراج سکه در بازار بودند تا پاسخگوی تقاضای سکه در بازار باشند. هرچند در این خصوص هم هر روز مقامات خط و نشان تازه‌ای برای بازار می‌کشیدند و حتی پیش‌فروش یک ماهه سکه را نیز آغاز کرده بودند که آن را نیز به یکباره متوقف کردند، اما بی‌نظمی‌‌های اخیر در برگزاری حراج سکه و توقف چند جلسه‌‌ای این طرح ظاهرا نشان از تعطیلی حراجی دارد‌ اگرچه بانک مرکزی رسما این توقف را تایید نکرده ولی فعلا هم خبری از برگزاری حراجی‌های سکه به روال قبل نیست.
از سال گذشته که بازار ارز و سکه دچار نوسانات و هیجانات کاذب شد، سکه و ارز قیمت‌هایی را در بازار تجربه کردند که حتی تصورش را هم نمی‌کردیم روزی در دولت حسن روحانی که همواره ادعای ثبات قیمت‌ها را داشته است شاهد چنین بی‌ثباتی‌هایی باشیم.
آذر‌ماه سال گذشته بود که بانک مرکزی با توجه به افزایش قابل توجه قیمت سکه و حبابی شدن آن که تا حدود ٢۵٠ هزار تومان پیش‌بینی می‌شد طرح حراج سکه در بانک کارگشایی را اجرایی کرد. بر این اساس سه روز در هفته و در روزهای زوج متقاضیان می‌توانستند با مراجعه به بانک کارگشایی در حراجی سکه شرکت کرده و بسته‌های ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ تایی که اخیرا تا بسته‌های ۲۰۰ تایی نیز پیش رفته بود را خریداری کنند.


گرچه در برگزاری حراج، قیمت سکه در بازار کاهشی نداشت و حتی گران‌تر شد و در روزهای اخیر تا مرز یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان هم پیش رفت و با همین قیمت در حراجی فروخته شد‌ اما بانک مرکزی معتقد بود که اگر حراج برگزار نمی‌شد به طور حتم قیمت سکه حبابی‌تر بود.
با این وجود افزایش قیمت دلار اواخر سال گذشته یکی از عوامل اصلی گران شدن قیمت سکه معرفی شد و تاکید بر این بود که با وجود افزایش قیمت، حباب در حال تخلیه است‌ به طوری که حتی حباب حدود ۲۵۰ هزار تومانی پیش‌بینی شده در دوران رکورد‌شکنی قیمت سکه در پایان سال قبل تا کمتر از ۵۰ هزار تومان تخمین زده شد.
اما در آستانه نوروز، حراج سکه متوقف شد و در سال جدید برگزاری آن کاملا بی‌نظم انجام شد و در معدود دفعات برگزار شد و حتی وقتی قرار بود برای یک هفته حراج را به طور روزانه انجام دهند، طولی نکشید که کاملا متوقف شد. در هفته‌ای که گذشت هیچ حراجی انجام نشده و پیگیری‌ها حاکی از آن است که فعلا هیچ زمانی برای شروع مجدد مشخص نشده است.
بر این اساس بعید به نظر می‌رسد که بانک مرکزی به زودی تصمیمی برای برگزاری حراج سکه داشته باشد‌ چرا که در سویی دیگر برای طرح پیش فروش سکه که از اواخر سال گذشته از سوی بانک ملی در حال اجراست‌ نیز وقفه‌هایی ایجاد شده و در برخی سررسیدهای تعیین شده برای پیش‌فروش توقف اعلام شده است‌ به طوری که در سر‌رسید هفت مرحله‌ای که بانک مرکزی اخیرا به مرحله اجرا در‌آورد حدود یک هفته نگذشت که سررسید یک ماهه متوقف شد.
با مروری بر آنچه در بازار ارز و سکه کشور گذشت باز هم باید انگشت اتهام را به سوی سیاست‌های مقامات و دولتمردان نشانه رفت که هر بار بازار را درگیر سیاست‌های هیجانی می‌کنند و آب‌ها که از آسیاب افتاد سیاست‌هایشان را از بازار خارج می‌کنند. همین مهم موجب شده که تا امروز نتیجه روشنی از حجم زیاد سیاست‌های تزریق‌شده دولتمردان به بازار دیده نشود و هنوز هم این نیاز وجود داشته باشد که تدبیرهای جدید و جدی‌تری از سوی مقامات برای بازار اندیشیده شود.
قیمت واقعی سکه
اما سوال این است که تا کجا باید بازار را با این سیاست‌های هیجانی هدایت کنیم و این انتظار را داشته باشیم که با این برنامه‌های دو روزه بتوانیم در بلندمدت بازار را به ثبات برسانیم.
از سال گذشته که حباب‌های گسترده در قیمت سکه در بازار آغاز شد تا امروز، حجم وسیعی از ذخایر طلای کشور به حراج گذاشته شد به این امید که با افزایش عرضه در بازار، حباب قیمت‌های موجود بترکد و قیمت‌های واقعی طلا و سکه در بازار هویدا شود، این در حالی است که این سیاست‌ها هر بار با درهای بسته مواجه شد و تاکنون نتوانسته قیمت‌های واقعی سکه را در بازار تثبیت کرد.
در یک ماه گذشته هم که بازار ارز و سکه کشور بالاترین قیمت‌هایشان در طول چهار دهه گذشته را تجربه کردند، باز هم مقامات به دنبال اعمال سیاست‌های دو روزه بودند که قبل‌ترها ثابت شده بود با این سیاست‌ها نمی‌توان التهاب موجود در بازار را مهار کرد و به افزایش‌های مصنوعی در قیمت سکه و ارز پایان داد.
تاثیر یکسان‌سازی نرخ ارز بر بازار طلا
هرچند با رسیدن قیمت دلار به اوج، مقامات در نهایت سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز و پس از آن جایگزینی یورو به جای دلار را اعمال کردند‌ اما همچنان در بازار سکه به دنبال به حراج گذاشتن ذخایر طلای کشور بودند؛ حراجی که اگر به کنترل قیمت‌ها کمک کند، سال گذشته باید نشان هرچند اندکی از به بار نشستن این سیاست دیده می‌شد. چه آنکه در همین یک هفته گذشته، نوساناتی که در بازار سکه وجود داشت، قیمت‌ها را تا حدود ۷۰ هزار تومان افزایش داد. این در حالی بود که در هفته پیش از آن به دنبال تعدیل نرخ دلار و تعیین قیمت ۴۲۰۰ تومانی برای آن به عنوان ارز تک‌نرخی، قیمت سکه از حدود دو میلیون تومان با کاهش ۲۰۰ هزار تومانی روبه‌رو شده بود.
نگاهی به تغییرات قیمت‌ها در بازار نشان می‌دهد که در شروع هفته گذشته سکه تمام با نرخ یک میلیون و ۷۸۵ هزار تومان در بازار معامله شد. در میانه‌های هفته به یک میلیون و ۸۵۶ هزار تومان رسید تا به یکباره بیش از ۷۰ هزار تومان افزایش قیمت پیدا کرده باشد. هر چند در انتهای هفته تا حدودی کاهشی شد و به یک میلیون و ۸۲۹ هزار تومان رسید. نیم‌سکه هم از ۸۷۵ هزار تومان به ۸۹۱ هزار تومان رسید و ربع سکه نیز از ۵۴۱ هزار تومان به ۵۵۹ هزار تومان افزایش یافت.
این افزایش قیمت‌ها در بازار سکه‌ باعث شده معاملات مشتقه این سکه نیز با نوساناتی همراه باشد؛ حتی قرار بر این شده که معاملات سکه به بازار سرمایه کشور برسد. هرچند به گفته رییس سازمان بورس بازار سرمایه در تلاش است معاملات سکه را با کمک بانک مرکزی به بورس کالا بیاورد‌ اما این خبر هنوز قطعی نشده و باید ببینیم معاملات سکه هم این بار به کجا می‌رسد و چه سیاست جدیدی پیش روی بازار برای خرید و فروش‌های سکه وجود خواهد داشت.
افزایش جهانی قیمت طلا در راه است
اما در خلال سیاست‌هایی که دولتمردان برای بازار طلای کشور می‌گیرند و به دنبال متوقف شدن حراجی‌ها در بازار، تحلیلگران بازار طلای جهانی از بالا رفتن قیمت طلا سخن می‌گویند. یک تحلیلگر بازار طلای جهانی پیش‌بینی کرد قیمت این فلز ارزشمند در سه ماهه دوم سال ۲۰۱۸ با تقاضای فیزیکی قوی و ضعیف شدن ارزش دلار آمریکا افزایش خواهد یافت.
هرچند وی نسبت به دورنمای قیمت طلا در کوتاه‌مدت بسیار خوش‌بین است‌ اما می‌گوید تقاضا برای خرید طلا از سوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلای قابل معامله در بورس در بالاترین سطح از سپتامبر سال ۲۰۱۷ قرار دارد و به محض اینکه خرید سفته‌ای طلا از سر گرفته شود، قیمت طلا واکنش نشان خواهد داد و در سه ماهه دوم به رکورد بالای جدیدی صعود خواهد کرد.
افزایش‌های جهانی در قیمت طلا یقینا حکایت از آن دارد که در بازار داخلی هم باید منتظر افزایش قیمت‌های جدیدی برای سکه باشیم و معلوم نیست این بار مقامات می‌خواهند چه سیاستی برای افزایش یکباره قیمت‌ها به کار بگیرند.
بازار سنتی طلا و جواهر در رکود
در همین حال‌‌ عضو هیات مدیره اتحادیه طلا و جواهر می‌گوید که بازار داخلی سکه از روال و ثبات نسبی برخوردار شده است اما بازار سنتی طلا و جواهر در رکود به سر می‌برد.
وی ‌اظهار کرد: در هفته گذشته شرایط سیاسی در دنیا به‌گونه‌ای بود که قیمت جهانی طلا با افزایش روبه‌رو شد و تا حدود ۲۰ دلار افزایش پیدا کرد که علت اصلی آن تحولات در خاورمیانه و ادامه جنگ تجاری آمریکا و چین است.
عضو هیات مدیره اتحادیه طلا و جواهر درباره وضعیت بازار داخلی گفت: در بازار داخلی از التهابات کاسته شده و قیمت طلا و سکه به یک روال ثابت رسیده است. پیش‌فروش سکه نیز حالت تعادلی در بازار ایجاد کرده است و همین تعادل باعث شده ثبات قیمتی در بازار ایجاد شود.
کشتی آرای افزود: این در حالی است که در بازار سنتی طلا و جواهر هیچ‌گونه درخواست و تقاضای خاصی وجود ندارد و همچنان در حالت رکود قرار دارد و مردم بیشتر میل‌شان به سمت سرمایه‌گذاری و خرید سکه و طلا جهت سرمایه‌گذاری است و بازار طلای اصلی در حالت رکود قرار دارد. به گفته وی توقف پیش‌فروش یک ماهه سکه تاثیری در افزایش نسبی قیمت سکه نداشته است.
قیمت‌ها به تعادل می‌رسند
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی اعلام کرد: با ورود تدریجی و متناسب سکه‌های پیش‌فروش شده به بازار از یک ماه آینده و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، نیازهای موجود تامین شده و قیمت‌ها نیز کنترل و متعادل خواهد شد.
مسعود رحیمی افزود: بانک مرکزی از ماه‌های پایانی سال قبل با اتخاذ اقداماتی به منظور مدیریت نقدینگی و تنظیم بازار ارز به صورت کلی و خاصه ایجاد تعادل در عرضه و تقاضای سکه بهار آزادی در کشور، اقداماتی از جمله برگزاری حراج سکه طلا از طریق بانک کارگشایی و متعاقب آن ارائه طرح پیش‌فروش سکه بهار آزادی با سررسیدهای زمانی مختلف را انجام داد.
مدیرکل ریالی و نشر بانک مرکزی با بیان اینکه در ادامه و پس از اجرای طرح پیش‌فروش سکه، با توجه به استقبال مردم از طرح، برگزاری جلسات حراج سکه متوقف شد گفت: پیش‌فروش سکه ابتدا با سررسیدهای شش‌ماهه و یک‌ساله آغاز و در ادامه با توجه به تقاضای موجود در بازار، پیش‌فروش با سررسیدهای نزدیک‌تر از جمله یک ماهه، سه ماهه، 9 ماهه و همچنین سررسیدهای طولانی‌تر یک ساله، 18 ماهه و دو ساله نیز در دستور کار قرار گرفت.
رحیمی اضافه کرد: انتظار می‌رود با ورود تدریجی و متناسب سکه‌های پیش‌فروش شده به بازار ضمن تامین سکه‌‌های مورد نیاز مردم، از طریق ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا، قیمت‌ها نیز کنترل و متعادل شود.