رییس‌جمهور افسارگسیخته

رییس برکنار شده پلیس فدرال آمریکا گفته است دونالد ترامپ کسی را ندارد که مانع از تصمیم‌های فکر نشده او شود‌. جیمز کومی در گفت‌وگوی اختصاصی با بی‌بی‌سی نسبت به نگرش و روش زمامداری دونالد ترامپ ابراز نگرانی کرده و گفته است که گاه سخنان رییس‌جمهور با هنجارهای پذیرفته شده در جامعه آمریکا همسویی ندارد‌.
کومی در پاسخ به این پرسش که آیا اطمینان دارد که رییس‌جمهور تعداد کافی افراد منطقی و معقول در اطراف خود دارد که بتوانند رفتارهای فکر نشده او را مهار کنند گفت: چنین اطمینانی ندارم‌. از رییس سابق اف‌بی‌آی سوال شد که آیا شب‌ها با این اطمینان خاطر می‌خوابد که کسانی مانع از رفتارهای شتاب‌زده رییس‌جمهور می‌شوند؟ وی گفت: گاه صبح از خواب بیدار می‌شوم و می‌خوانم که رییس‌جمهور خواستار حبس شهروندان عادی شده، مثلا گاه زندانی شدن خود من‌. این یکی از دلایلی است که من اطمینان ندارم افراد لازم برای مهار رفتار رییس‌جمهور در اطراف او باشند‌. جیمز کومی که پس از یک دوره چهارساله ریاست بر پلیس فدرال، توسط ترامپ برکنار شد، گفت: عملا در آمریکا ما دچار نوعی حساسیت‌زدایی شده‌ایم نسبت به اینکه یک رییس‌جمهور خواستار حبس شهروندان می‌شود در حالی که چنین چیزی در ایالات متحده یا در بریتانیا درست و بهنجار تلقی نمی‌شود، چنین چیزی را نمی‌توان پذیرفت زیرا به معنی تهاجم به برخی از هنجارهای نهادینه در این کشور است و ما نباید اجازه دهیم حساسیت در این مورد از دست برود‌. دونالد ترامپ در مواردی با متهم کردن مخالفان خود به قانون‌شکنی، از لزوم زندانی شدن آنان سخن گفته است‌. چنین اظهاراتی واکنش تند کسانی را در پی آورده که تاکید داشته‌اند در ایالات متحده، تنها با محاکمه منصفانه در دادگاه و اثبات جرم پس از طی تمامی مراحل قضایی است که فرد مجرم شناخته شده و به مجازات قانونی از جمله زندان محکوم می‌شود و کسی را نمی‌توان پیشاپیش مجرم و مستوجب مجازات زندان دانست‌.
در بخش دیگری از این مصاحبه، از رییس برکنار شده اف‌بی‌آی سوال شد آیا از رییس‌جمهور بدتان می‌آید؟ او گفت: به عنوان یک شخص نه و به واقع برای او احساس دلسوزی دارم، اما از اقداماتش به خصوص چیزهایی مانند تهاجم به هنجار حکومت قانون و تهاجم به حقیقت بدم می‌آید‌.
از جیمز کومی سوال شد که اگر هنوز هم رییس اف‌بی‌آی بود آیا ممکن بود مسایلی را با رییس‌جمهور مطرح نکند به این دلیل که نگران است ممکن است رییس‌جمهور این موضوعات محرمانه را درز بدهد و امنیت ملی را به مخاطره بیندازد؟


کومی گفت: چنین چیزی بالقوه امکان دارد اما باید در چنین موردی کاملا دقت کرد زیرا طبق قانون اساسی و در چارچوب ساختار حکومتی ما، مقامات دولتی ملزم هستند اطمینان حاصل کنند که اطلاعاتی که ریاست‌جمهوری لازم دارد، در اختیار او قرار می‌گیرد بنابراین در این مورد نمی‌شود حکم کلی داد اما این را می‌توان گفت که در مورد ترامپ ملاحظاتی وجود دارد که در مورد رییس‌جمهور‌های دیگر وجود نداشته است‌.
ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی، تشکیلات دولت فدرال را بی‌کفایت و حتی فاسد توصیف کرد و وعده داد که در صورت انتخاب به ریاست‌جمهوری، درصدد اصلاح ساختار و نگرش حاکم بر این تشکیلات برخواهد آمد‌. البته پیش از ترامپ هم بعضی روسای جمهور سابق از لزوم تغییر در نظام اداری دولت فدرال سخن گفته و با چنین برنامه‌ای در انتخابات شرکت کرده بودند، اما پس از آغاز به کار، کمابیش همان روش‌های موجود در اداره امور را در پیش گرفتند‌.
دونالد ترامپ از زمان آغاز به کار شیوه‌ای متفاوت در تصمیم‌گیری را در پیش گرفته و به اتخاذ تصمیمات ناگهانی و پیش‌بینی نشده از جمله در صحنه سیاست خارجی شهرت یافته است‌. منتقدان ترامپ این روش را باعث بی‌اعتمادی به آمریکا و تضعیف موقعیت این کشور دانسته‌اند، اما طرفداران او گفته‌اند که شرایط موجود جهانی چنین برخوردی را ایجاب می‌کند و رییس‌جمهور توانسته به همین شیوه به هدف‌هایی دست یابد که دیگران نتوانسته‌اند‌. جیمز کومی در سپتامبر سال ٢٠١٣ در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما به سمت مدیر اف‌بی‌آی منصوب شد که یک سمت غیرسیاسی است و دوره انتصاب آن نیز معمولا 10 سال است‌. کومی گفته بود که به حزب جمهوریخواه - حزب ترامپ - گرایش دارد هرچند تاکید داشت که در اجرای وظایف خود کاملا غیرسیاسی عمل می‌کند‌. انتصاب رییس اف‌بی‌آی معمولا با توصیه یا مشورت با دادستان کل ایالات متحده صورت می‌گیرد که در مقام ریاست وزارت دادگستری، عضو دولت محسوب می‌شود اما یک مقام قضایی و غیرسیاسی است‌.
در جریان مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری سال ٢٠١۶ که موضوع استفاده هیلاری کلینتون از ایمیل شخصی برای کارهای اداری به موضوعی برای انتقاد از او منجر شده بود، تنها چند هفته قبل از رای‌گیری، کومی در این مورد اظهاراتی کرد که به گفته طرفداران کلینتون، به تضعیف موقعیت و حتی شکست او از دونالد ترامپ منجر شد‌. دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ با اتهام مداخله روسیه در جریان مبارزات انتخاباتی و حمایت روس‌ها از انتخاب او و لزوم پیگیری قانونی این موضوع آغاز شد در حالی که اف‌بی‌آی قاعدتا نقشی مهم در این تحقیقات برعهده داشت‌. اگرچه رییس‌جمهور ابتدا از کومی به عنوان رییس اف‌بی‌آی قدردانی کرده و او را ستوده بود، اما در ماه می سال ٢٠١٧ در نامه‌ای او را از این سمت برکنار کرد‌. در مورد دلیل اقدام، نظرات متفاوتی ابراز شده است‌. کاخ سفید نخست اخراج کومی را براساس توصیه دادستان کل عنوان کرد اما بعدا دونالد ترامپ گفت که او را به این دلیل اخراج کرده که کارش خوب نبود‌. برخی گفته‌اند که با جدی شدن پیگیری موضوع دخالت روسیه در انتخابات، ترامپ اعتماد کافی به وفاداری رییس اف‌بی‌آی به شخص خود نداشت‌.
تحقیقات در مورد این ماجرا هنوز ادامه دارد و جیمز کومی در مواردی برای ادای شهادت در برابر هیات‌های تحقیق حاضر شده است‌. اخیرا او کتابی تحت عنوان «وفاداری بالاتر» منتشر کرده که در آن به انتقاد از دونالد ترامپ پرداخته است‌. او چند روز پیش گفت که ترامپ صلاحیت تصدی سمت ریاست‌جمهوری آمریکا را ندارد‌.
پیامد سلطه کاخ سفید بر جمهوریخواهان از نگاه اکونومیست؛
واقعیت قربانی قدرت می‌شود
فاطمه رحیمی- تمام روسای جمهور، دموکرات‌ها و جمهوریخواه‌ها در آمریکا، به دنبال آن هستند که حزب خود را با تصویرشان مشخص کنند‌. دونالد ترامپ تقریبا از تمامی روسای جمهور تاریخ این کشور موفق‌تر بوده است‌. از همان آغاز، رای‌دهندگانی که ترامپ در جریان مبارزات انتخاباتی مسخ‌شان کرده بود، با اشتیاق بیشتری نسبت به جمهوریخواهان کنگره‌ای آماده پذیرش او بودند‌. پس از 15 ماه در قدرت بودن، او توانسته مالکیت این حزب را از آن خود کند‌. این یک دستاورد فوق‌العاده است برای مردی که هرگز در واشنگتن‌دی‌سی زندگی نکرده، هرگز یک پست دولتی نداشته، درباره خوشگذرانی با زنان لاف زده و از سال 2014 به دموکرات‌های منفور کمک کرده است‌.
اصل سازمان‌دهنده در حزب جمهوریخواه ترامپ، وفاداری است‌. نه وفاداری به یک آرمان، یک دیدگاه یا یک برنامه اجرایی –همانند بهترین روسای جمهور- بلکه وفاداری صرف به یک مرد –دونالد ترامپ- و وفاداری به تعصب و خشمی که صرف پایگاه رای‌دهندگانی می‌شود که حتی خود او گاهی در کشمکش برای کنترلش است‌. این مساله در آمریکا بی‌سابقه و خطرناک است‌. همین حالا برخی طرفداران جمهوریخواه چشم خواهند چرخاند، اما در اینجا بحث سیاست‌های دولت ترامپ نیست، بلکه طبیعت و سبک دولت ترامپ است‌. وفاداری مطیعانه به یک مرد و خشمی که او تزریق می‌کند و باعث می‌شود، تهدیدی است برای دموکراسی درخشانی که جهان اغلب به عنوان نمونه قبولش کرده است‌.
تصدی ترامپ ریشه در قبیله‌گرایی دارد که مدت‌ها پیش از رییس‌جمهور شدن او، گریبان عرصه سیاسی آمریکا را گرفت و در گذشته دفتر بیضی‌شکل گهگاه به نارسیسیست‌هایی تعلق داشته که برخی‌شان هنجارهای ریاست‌جمهوری را زیر پا گذاشته یا تضعیف کرده است اما هیچ کدام به اندازه ترامپ آشکار و علنی عمل نکرده‌اند‌.
در قلب سیستم قدرت او، حقارتی نسبت به حقیقت وجود دارد‌. طی خاطراتی که هفته گذشته توسط جیمز کومی، که ترامپ او را به عنوان رییس اف بی‌ای انتخاب کرده بود، منتشر شد، نسبت به «دروغ گفتن درباره همه چیز، بزرگ و کوچک، در زمان خدمت» ابراز تاسف کرد‌. ترامپ هیچ تمایزی میان حقیقت و دروغ قائل نمی‌شود – یا شاید نمی‌تواند‌. او به عنوان یک تاجر و در دوره مبارزات انتخاباتی، به گونه‌ای رفتار کرد که انگار حقیقت همان چیزی است که او بتواند از آن جان سالم به در برد‌ و به عنوان رییس‌جمهور نیز مطمئنا باور دارد که قدرتش بدین معنی است که او می‌تواند بسیار بیشتر قسر در برود‌.
زمانی که قدرت بر واقعیت چیره می‌شود، انتقاد تبدیل به خیانت می‌شود‌. منتقدان نمی‌توانند واقعیات خنثی را مطرح کنند و وفادار بمانند، چراکه واقعیات خنثی نیستند‌. بنابراین زمانی که مک مستر، مشاور سابق امنیت ملی گفت که روسیه در انتخابات دخالت کرده، ترامپ صحبت‌های او را به طور غیرقابل بخشایشی خصمانه دانست‌. چندی بعد، او اخراج شد‌. مکتب وفاداری به ترامپ و پایگاه او به سه روش دولت را تحت تاثیر قرار می‌دهد‌. نخست، سیاستگذاری ضربه می‌خورد، چراکه به جای یک برنامه منسجم، آمریکا متحمل دولتی با ضربان‌هایی –خشم، ملی‌گرایی، تجارت- ورای دسترسی استدلال تجربی شده است‌. سال نخست ریاست‌جمهوری ترامپ با دستاوردهایی هم همراه بوده: تصویب کاهش شدید مالیات و انتصاب قضات محافظه‌کار‌. اما بخش عمده سیاستگذاری‌های او با آشوب همراه بوده تا هدفی مشخص‌. او مخالف پیمان تجاری اقیانوس آرام بود، بعد موافق آن، بعد دوباره مخالف آن؛ موافق کنترل اسلحه و بعد موافق مسلح کردن معلمان به جای آن‌.
دوم، قراردادهایی که محدودیت‌های قانون اساسی بر رییس‌جمهور را تحکیم می‌کنند، قربانی خودخواهی سبکسرانه ترامپ شده‌اند‌ و سوم، ترامپ تمام کسانی که در مسیر کار او قرار بگیرند را مخالف نمی‌داند، بلکه آنها را شرور، فاسد یا خائن می‌خواند‌. ترامپ و پایگاه او، جمهوریخواهان را به مردم خوبی که او را حمایت می‌کنند و به مردم بدی که نمی‌کنند، تقسیم کرده است‌. مسوولیت شرایط امروز بر دوش جمهوریخواهانی است که می‌دانند ترامپ برای آمریکا و جهان بد است‌.