دنیا هرگز هیچ امتیازی به ایران نمی‌دهد

محمدصادق جنان‌صفت- جوامع انسانی در دنیای امروز در چارچوب جغرافیای خاصی محصور شده و نام کشور بر آنها نهاده شده است. ده‌ها کشور در دنیای امروز حاضرند و با وجود همه تفاوت‌هایی که به لحاظ رنگ پوست، زبان، آداب و سنت‌ها، دین و مذهب، کوچکی و بزرگی سرزمین با هم دارند اما در یک چیز مشترکند؛ همه کشورها اعم از دارا و ندار، بزرگ و کوچک، آسیایی یا آفریقایی، مسلمان یا مسیحی و... می‌خواهند وضع مادی‌شان نسبت به دیروز بهتر و در سطحی بالاتر باشد. اگر در دنیا اکسیری وجود داشت که می‌توانست در هر لحظه از زمان نیازهای تعریف‌شده امروز این جوامع انسانی را فراهم کند به دلیل ذات زیاده‌خواه بشر باز هم منابع کافی در اختیار نداشت. در دنیای پیچیده، عجیب و در حال شیرازه از هم پاره کردن، رقابت بر سر حفظ بازارهای ملی و تسخیر بازارهای حریف و با هدف افزودن بر درآمد و ثروت سرانه حرف اول را می‌زند. هیچ دو جامعه انسانی را نمی‌توان پیدا کرد که در این رقابت نفسگیر بخواهند یا بتوانند منافع مردم خود را به نفع مردم دیگری حتی برای دوره کوتاه‌مدت قربانی کنند. در این رقابت سخت چند نکته را باید در کانون توجه قرار دهیم؛ نخست آنکه منابع موجود جهان برای آرام و راضی نگه داشتن انسان به‌طور بالفعل کفایت ندارد و به قول اقتصاددانان امکانات محدود است. به همین دلیل است که برای افزودن سهم بیشتر یک ملت دست‌کم با فضای ذهنی موجود شهروندان جهانی باید از رفاه یک کشور دیگر کاست مگر اینکه وارد فضای برد- برد ذهنی و عینی شویم. نکته دوم این است که در این رقابت برای افزایش رفاه مادی کشورها و جوامعی به هر دلیل تاریخی، ذهنی و عینی از کشورهای دیگری سبقت گرفته‌اند و با شاخص درآمد سرانه یا تولید سرانه با فاصله‌ای دور در پله‌های بالاتر ایستاده‌اند. نکته سوم و از همه مهم‌تر این است که در دنیای امروز هیچ کشوری و هیچ جامعه‌ای نمی‌خواهد به کشور و جامعه دیگر امتیاز رایگان دهد و صبر کند تا همه کشورها و جامعه‌ها در یک صف و در یک مرتبه قرار گیرند و مسابقه از اول شروع شود. استدلال کشورهای نیرومندتر افتخاری این است که شهروندان‌شان برای عبور از گرفتاری‌ها بردبار بوده‌اند، سختکوشی پیشه کرده‌اند، نوآوری و ابداع داشته‌اند، حامل ارزش‌های کاربردی آزادی و دموکراسی به حساب می‌آیند و... به همین دلیل در پله‌های بالاتر ایستاده‌اند. آنچه اکنون ایرانیان باید بدانند، همان نکته آخر این نوشته است که برای رفتن به پله‌های بالاتر باید رقابت نفسگیری را تجربه کنید و در این رقابت نفسگیر ضرورت دارد سازگاری با دنیای امروز را در سبد مصرف ذهنی خود قرار دهید. نهادهای معتبر بین‌المللی این روزها با صریح‌ترین شکل ممکن و با عریان‌ترین الفاظ و اصطلاحات به جوامع دیگر می‌گویند که چه الزام‌هایی را باید در مبادلات ملی- بین‌المللی در حوزه‌های گوناگون بگنجانند. حضور کارشناسان صندوق بین‌المللی پول در تهران و تهیه گزارش از روزگار اقتصاد این مرز و بوم و توصیه‌های سفت و سخت آنها به ایران نشانه‌ای از همان معناست. این کارشناسان با صراحت می‌گویند باید مالکیت شرکت‌های ایرانی که می‌خواهند در بازار جهانی دادوستد کنند کاملا شفاف باشد و معلوم شود پشت و پس هر شرکتی به لحاظ مالکیت کدام فرد حقیقی یا حقوقی قرار دارد. این کارشناسان می‌گویند باید معلوم شود آیا بانک مرکزی ایران و مجموعه بانک‌های ایرانی در مسیر مبارزه با کور کردن نقاط برجسته زندگی تروریست‌ها قرار دارند یا نه و باید برای اثبات این کار برخی الزام‌های سفت و سخت را بپذیرند. مدیران و کارشناسان صندوق بین‌المللی پول با صراحت می‌گویند ادامه روند فعلی در ایجاد شغل برای جوانان ایرانی می‌تواند تهدیدآمیز باشد و....
این دستورهای صریح و اکید صندوق بین‌المللی پول است و می‌توان درباره آنها دو واکنش نشان داد؛ نخست، همه توصیه‌های کارشناسانه و الزام‌آور را دور ریخت و ارتباط موجود و آتی را قطع کرد یا اینکه الزام‌های صندوق بین‌المللی پول را پذیرفت و در مسیر اجرای آنها گام برداشت و سازگار با تحولات پیش رفت. صندوق بین‌المللی پول و سایر نهادهای معتبر جهانی در حوزه سیاست و اقتصاد زوری برای اجرایی کردن آن ندارند و تنها کاری که می‌کنند فشار برای طرد و حذف کشورهایی است که نمی‌خواهند سازگار شوند. خواسته‌های صریح و عریان صندوق بین‌المللی پول نشانه‌ای است که بدانیم دنیا به ایران هیچ امتیازی نخواهد داد.