مداخله آنکارا در حمایت از تروریست‌ها

سه روز است که شمال سوریه شاهد حمله نظامی ارتش ترکیه و تجاوز نظامیان آن به شهرهای این کشور از جمله «عفرین» (شهر کردنشین در شمال حلب) است. بهانه ترکیه برای حمله به مناطق شمالی سوریه «افزایش تحرکات گروه‌های تروریستی کرد مانند پ‌ک‌ک» است. ترکیه می‌گوید این گروه‌ها نباید در مرزهای ترکیه حضور داشته باشند. حدود دو سال پیش نیز در اوج فعالیت داعش در عراق، ترکیه برای سرکوب کردها تا مرزهای شمالی شهر موصل در خاک عراق پیشروی کرد. اقدامات اخیر ترکیه آن‌هم بدون در نظر گرفتن مرزهای بین‌المللی کشورها و حق حاکمیت آنها زنگ خطر درگیری فراتری را به صدا در آورده؛ اما چه عواملی باعث دخالت ترکیه در سوریه شده است؟

 ناکارآمدی تروریست‌ها گروه‌های تروریستی مستقر در شمال سوریه مانند جبهه النصره و ارتش آزاد تحت حمایت مستقیم ترکیه هستند. این گروه‌ها اخیرا و در پی توافق میان ایران، سوریه، روسیه و ترکیه به استان ادلب در شمال غرب سوریه منتقل و تحت عنوان مناطقی با نام «مناطق امن» مستقر شده‌اند. اما روسیه مناطق تحت اختیار گروه النصره را که در سطح جامعه بین‌الملل به‌عنوان یکی از وابستگان القاعده شناخته شده بود مورد حمله قرار داد. همچنین گروه «ارتش آزاد» به دلیل ضعف در امکانات نظامی و شرکت در مذاکرات ژنو با دولت سوریه عملا از کنترل ترکیه خارج شده و نمی‌خواهد اهداف آنکارا در سوریه را اجرا کند. به همین دلیل ترکیه برای جلوگیری از حذف شدن از صحنه سیاسی بحران سوریه ناچار به دخالت و حضور نظامی در این کشور شده است.



 پیشروی‌های مقاومت ارتش سوریه و هم‌پیمانان آن نیز در مدت دو هفته گذشته توانستند جنوب استان حلب و حومه آن را از وجود گروه‌های مسلح پاک کنند. اما پیشروی ارتش سوریه نکته جدیدی نیست، بلکه نحوه این پیشروی‌ها باعث نگرانی ترکیه شده است. ارتش سوریه برای جلوگیری از خونریزی در مناطق مختلف از راهکار «آشتی ملی» و آرای عفو عمومی برای گروه‌های مسلح مستقر در این مناطق استفاده کرد. از سوی دیگر ارتش سوریه از همان افراد مسلح برای حفظ امنیت مناطق آزادشده استفاده کرده که همین موضوع باعث ایجاد اتحاد میان ساکنان این مناطق و ارتش سوریه شده است. ترکیه نیز به دلیل ترس از مصالحه میان گروه‌های تحت سیطره آنکارا و ارتش سوریه با حمله به عفرین سعی در ایجاد منطقه حائل میان ارتش سوریه و گروه‌های مسلح دارد.

 گروه‌های کرد
اساسی‌ترین بهانه حمله ارتش ترکیه به شهرهای سوریه، جلوگیری از قدرت‌گیری گروه‌های کرد در شمال این کشور است. ترکیه اعلام کرده است که نیروهای آمریکایی مستقر در شمال سوریه در حال آموزش ارتش 30 هزار نفری از گروه‌های کرد برای استقرار در مرزهای سوریه و ترکیه هستند. ترکیه می‌گوید آمریکا در تلاش است با تقویت گروه‌های تروریستی کرد مانند پ‌ک‌ک، امنیت ملی ترکیه را مورد تهدید قرار دهد. اما این نکته قابل تأمل است که نیروهای تحت آموزش آمریکا در استان «حصکه» واقع در شمال شرق سوریه هستند ولی ارتش ترکیه به منطقه عفرین در شمال غرب سوریه حمله کرده است. شاید کسی نداند که کردهای ساکن شهر «عفرین» بیشترین همکاری نظامی و اطلاعاتی را با نیروهای ارتش سوریه و روسیه داشتند و در حقیقت ساکنان این شهر از همپیمانان جریان مقاومت هستند.

 تقابل سوریه و ترکیه ترکیه یکی از پایگاه‌های امن برای گروه‌های تروریستی از جمله داعش و جبهه النصره برای ورود به خاک سوریه بود. در سال‌های گذشته بیشترین حجم نیروهای خارجی داعش از جمله چچنی‌ها و اروپایی‌ها از طریق خاک ترکیه به سوریه وارد شدند اما امروز ترکیه ادعای حمله برای نابودی تروریست‌ها را دارد. ترکیه در آغاز عملیات نظامی در عفرین ادعا کرده بود که این عملیات با هماهنگی دولت سوریه انجام می‌شود و ممکن است این عملیات باعث بازگشت روابط همکاری میان دمشق و آنکارا شود. اما دولت دمشق در بیانیه‌ای، ادعای ترکیه را رد کرده و عملیات نظامی در عفرین را تجاوز آشکار به خاک سوریه و نقض حاکمیت خود خوانده است. کشورهای غربی نیز در این میان مواضع مختلفی گرفتند. آمریکا، انگلیس و ناتو از عملیات ترکیه حمایت و اعلام کرده‌اند که «حمله ترکیه به دلیل نگرانی‌های این کشور توجیه‌پذیر است»، از سوی دیگر فرانسه از تصمیم خود برای طرح موضوع تجاوز نظامی ترکیه به سوریه در شورای امنیت و محکومیت این حمله خبر داده است. کشور‌های عربی نیز موضع مخالفی اتخاذ کردند. مصر و امارات حمله به سوریه را محکوم کرده و خواستار ایجاد سازمان امنیت عربی برای حمایت از کشورهای عربی شده‌اند. در جبهه داخلی ترکیه نیز درباره این حمله دودستگی وجود دارد. مخالفان دولت می‌گویند اردوغان می‌خواهد با حمله به سوریه، روحیه همبستگی داخلی ایجاد کند تا در انتخابات زودهنگام پارلمان این کشور که قرار است در اردیبهشت برگزار شود؛ پیروز باشد. ورود نیروهای آمریکا به سوریه و حالا حضور نظامی ترکیه، نقطه مشترکی به نام دخالت نظامی بدون موافقت شورای امنیت دارند و همین موضوع باعث ایجاد بی‌ثباتی در روابط شکننده بین‌الملل خواهد شد و ممکن است در آینده بسیاری از کشورها بدون در نظر گرفتن حق حاکمیت کشورها، اقدام به لشکرکشی کنند. اما این دخالت‌ها در مورد سوریه که اکنون صحنه بازی چندین کشور شده، ممکن است باعث بروز درگیری‌های گسترده‌تری در منطقه شود.