مقصر اصلی نوسانات ارز

ابراهیم جمیلی*- بازار ارز در روزهای اخیر دچار التهاب شدید شده است. صرافی‌ها حاضر به فروش دلار نمی‌شوند و عدم تامین دلار از سوی بانک مرکزی را دلیلی بر توقف فروش خود می‌دانند. نگرانی در جامعه نسبت به افزایش قیمت‌ها قوت گرفته است و حالا دیگر نه‌تنها نزدیک به هزار تومان بر قیمت دلار افزوده شده بلکه بیش از آنچه تصور شود جامعه تحت تاثیر این آشفتگی قرار گرفته است.بی‌شک مقصر اصلی این موضوع بانک مرکزی است. چنین التهابی تاثیراتی جدی بر تمام‌ ابعاد اقتصاد از جمله بورس، طلا و سکه و حتی کالاهای مصرفی خواهد گذاشت. هر چند خطری جدی اقتصاد کشور را تهدید می‌کند اما شاهد بررسی جدی بانک مرکزی و ارائه توضیحات روشن نبوده‌ایم. حال آنکه بخشی از این التهاب با ارائه توضیحات قابل کنترل خواهد بود.همچنین گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه دولت از آشفتگی‌های بازار ارز منتفع می‌شود نیز منطقی نیست. هر چه التهاب و آشفتگی در این بازار بیشتر باشد، ضربه‌ای که به آبروی دولت وارد می‌شود غیر‌قابل جبران‌تر خواهد بود. به هر روی یکی از بهترین دستاوردهای دولت در طول چند سال گذشته کنترل تورم بوده است. ادامه افسار‌گسیختگی افزایش قیمت ارز در نهایت موجب خواهد شد تورم بیش از پیش افزایش پیدا کند و در نهایت دولت مهم‌ترین دستاورد خود را نیز از دست دهد.شرایط فعلی بازار ارز به گونه‌ای است که نه‌تنها صرافان اقدام به فروش ارز نمی‌کنند بلکه این روند در دیگر بخش‌های اقتصاد نیز انتشار پیدا کرده و موجب لطمات جدی خواهد شد. عدم فروش هر‌ گونه ارز از سوی صرافی‌ها در حال حاضر واکنشی طبیعی است. در صورت فروش ارز امکان جایگزینی ارز برای صرافان نیز دشوار می‌شود. در همین حین هیچ کالایی نیز خرید و فروش نمی‌شود و رکود و تورم به شکلی موازی اقتصاد کشور را به باتلاق خواهند کشاند.برخی معتقدند افزایش نرخ ارز در راستای رفع کسری بودجه عملیاتی شده است، اگر این‌گونه هم باشد مشکلی وجود ندارد و کافی است دولت و بانک مرکزی این موضوع را برای جامعه شفاف کنند. بیان صادقانه مشکلات اقتصادی دولت در جامعه تنش‌ها را از بین می‌برد و سوءاستفاده برخی از شرایط بحرانی را ناممکن خواهد کرد. در شرایطی که مردم، بنگاه‌های اقتصادی، حاضران در بازار بورس و فعالان اقتصادی در انتظار شنیدن برنامه‌های دولت برای آینده اقتصاد کشور هستند، دولت همچنان سکوت کرده و با سکوت خود به شرایط نامطلوب فعلی دامن می‌زند.روند فعلی، دلار را تبدیل به یک کالا کرده است‌ موضوعی که به هیچ عنوان نباید در رابطه با یک ارز پیش آید. در حال حاضر در واقع این دلار است که مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد تا سود و زیان آن به عنوان یک کالا روند اقتصاد را پیش برد و همین روش آسیب‌هایی جدی به اقتصاد وارد کرده است.همچنین افزایش نرخ دلار و گمانه‌زنی‌ها درباره این افزایش همچنان ادامه دارد و کارشناسان ارقام متفاوتی را پیش‌بینی و بیان کرده‌اند. هر چند به نظر می‌رسد این افزایش همچنان ادامه خواهد داشت اما پیشنهاد هر عددی به عنوان عدد نهایی قیمت ارز در سال‌جاری ممکن است با منافع ملی مغایر باشد. از همین رو منطقی‌تر آن است که عددی را به عنوان نرخ نهایی ارز (دلار) در سال‌جاری پیش‌بینی نکنیم.
در حال حاضر کمیسیون اقتصادی مجلس باید شرایط را مورد بررسی قرار داده و احتمالات مختلف افزایش آسیب‌های حاصل از آشفتگی بازار ارز را مورد بررسی قرار دهد. باید دید در شرایط فعلی سیاست‌های اقتصادی چیست و آیا تصمیم بر آن است که پول ملی مورد حمایت قرار گیرد یا به شدت تضعیف شود. در این بین نباید مسایل و مصائب قشر آسیب‌پذیر را فراموش کرد. این قشر امروز آسیبی را متحمل شده است که بهبود آن بسیار زمانبر است.
*رییس خانه اقتصاد ایران