فشار بودجه بر بخش‌های مولد اقتصادی

محسن احتشام*- لایحه بودجه سال 97 اگرچه علاوه بر نقاط ضعف، دارای نقاط مثبتی نیز اما جنبه‌های منفی آن به اندازه‌ای پررنگ است که در نهایت نمی‌تواند کشور را به اهدافی که در بخش تولید و اشتغال مد نظر قرار گرفته است، برساند‌‌. این در حالی است که انتظار می‌رفت لایحه بودجه سال 97 طوری چیده شود که به دنبال آن کارآفرینان و صنایع آسیبدیده که این روزها دچار گرفتاری هستند، با کمک‌های بلاعوض دولت انگیزه کار و تلاش پیدا کنند اما به دلیل اینکه از طرح هدفمندی یارانه‌ها پولی به تولید روانه نشد و همچنین طبق لایحه بودجه سال آینده هم قرار نیست هیچ‌گونه کمکی به بخش صنعت و تولید شود، در سال 97 با بحران‌های جدیدتری در حوزه اقتصاد و اشتغال روبه‌رو خواهیم شد‌‌. این شرایط در حالی رخ خواهد داد که به عقیده بنده، تولید در کشور ما باید به عنوان محور توسعه قرار گیرد تا همچون کشورهای شرق آسیا که با تمرکز بر تولید به ثروت عمومی دست پیدا کرده‌اند، ما نیز از این طریق تولید ثروت کنیم‌‌. نکته حائز اهمیت در این میان نیز این است که در صورت حمایت از تولید، بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور حل شده و با مالیات بر ارزش‌افزوده و ثروتی که از این طریق به دست می‌آید، می‌توان برای تمام مردم جامعه رفاه ایجاد کرد‌‌.
اما نگاهی به لایحه بودجه نشان می‌دهد بیشترین فشار بودجه به بخش‌های مولد اقتصادی و مردم وارد است به‌طوری‌که دولت می‌خواهد از راه‌هایی همچون افزایش قیمت حامل‌های انرژی، افزایش عوارض خروج از کشور، افزایش فشار مالیاتی به خوش‌حساب‌ها و‌.‌.‌‌. کمبود منابع مالی خود را جبران کند این در حالی است که لازم است با بهبود نظام‌های مدیریتی و تمرکز بر تولید صادرات‌محور، برای مردم خلق ثروت کنیم‌‌. نکته قابل اهمیت‌تر در این خصوص آن است که دولت ناکارآمد و فربه باید به سمت کوچک‌سازی و چابک‌سازی حرکت کند تا دخل و خرج متناسبی داشته باشد و بتواند دست تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی را بگیرد اما متاسفانه در لایحه بودجه سال آینده نه‌‌تنها خبری از حمایت از تولید نیست بلکه به بخش خصوصی نیز توجهی نشده است‌‌. این برنامه‌ریزی در حالی از سوی دولت صورت گرفته که در حال حاضر 80 درصد اقتصاد کشور دولتی است و دولت فربه به دلیل هزینه‌های زیادی که دارد، بزرگ‌ترین بدهکار قلمداد می‌شود‌‌. با این حال انتظار می‌رفت بودجه سال آینده بر پایه صفر برنامه‌ریزی شود تا بتواند به درستی عملیاتی شود اما این بودجه اقتصادی نیست و نمی‌تواند مشکلات اقتصادی را حل کند‌‌.
از سوی دیگر با وجود اینکه وضعیت صادرات غیرنفتی کشور طی ماه‌های اخیر بحرانی بوده، همچنان منابع مالی مشخصی برای اعطای جوایز و مشوق‌های صادراتی از سوی دولت مد نظر قرار نگرفته و میزان منابع مالی برای پرداخت مشوق‌های صادراتی در این بودجه نیز میزان اندکی است که این موضوع نیز از نقاط ضعف قابل توجه لایحه بودجه به‌شمار می‌رود‌‌. همچنین با وجود اینکه بارها رییس کل بانک مرکزی وعده تک‌نرخی شدن ارز را مطرح کرده اما همچنان خبری از این موضوع نیست و تعیین ارز 3500 تومانی در بودجه 97 هم به این معناست که دولت قصد ندارد به سمت واقعی‌سازی و تک‌نرخی شدن ارز گام بردارد‌ در حالی که نرخ ارز باید واقعی شده و ثبات پیدا کند تا فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی تکلیف خود را بدانند و بتوانند با خیال راحت فعالیت کنند‌‌.
علاوه بر موارد ذکرشده، یکی دیگر از نقاط ضعف پررنگ لایحه بودجه 97، چند برابر شدن عوارض خروج از کشور است که به هیچ عنوان منطقی نیست و بنگاه‌های کوچک اقتصادی و همچنین مردم را تحت فشار قرار می‌دهد‌‌. این در حالی است که فعالان اقتصادی برای شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و همچنین مذاکره با همتایان خود باید سالانه به‌طور مکرر سفر داشته باشند اما این موضوع هم خود به نوعی به بخش مولد اقتصادی کشور ضربه وارد خواهد کرد‌‌. به‌طور کلی می‌توان گفت در شرایط فعلی زیرساخت‌های اقتصادی برای رقابت بنگاه‌های اقتصادی ایران با همتایان خارجی فراهم نیست و این موضوع برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی مانع ایجاد کرده است‌‌. بر همین اساس انتظار می‌رود مجلس هرچه زودتر برای اصلاح بندهای منفی لایحه بودجه سال 97، تدابیر لازم را بیندیشد‌‌.
* رییس‌ اتاق بازرگانی بیرجند