تروریست ها به کشورهای دیگر منتقل نشوند

گروه سیاسی- درگیری‌ها میان نیروهای مخالف سوری با بشار اسد، رییس‌جمهور این کشور در سال 2011 و هجوم نیروهای داعش در کنار آنها، وضعیت سوریه را طی سال‌های گذشته به سمت بحرانی سوق داد که دخالت کشورهای منطقه را برای حل این بحران اجتناب‌ناپذیر می‌کرد‌. حمایت کشورهای غربی از جمله آمریکا از نیروهای مخالف دولت سوریه منجر به تقویت این نیروها و قدرت‌گیری آنها در مناطق مختلف سوریه شد و روند حل مشکل را برای دولت مرکزی با چالش رو‌به‌رو کرد‌. بحران سوریه کشورهای منطقه از جمله ایران، ترکیه و روسیه را به تصمیم‌سازی برای این کشور ترغیب کرد چراکه بی‌ثباتی و ناامنی این کشور، اثرات سوئی را برای کشورهای منطقه در پی داشت‌. بنابراین ابتکار عمل برگزاری نشست‌های آستانه در سال گذشته از سوی کشورهای منطقه مطرح شد و پس از آن هفت نشست آستانه با حضور کشورهای ایران، ترکیه و روسیه برگزار شد‌. نشست‌هایی که به گفته حسین جابری انصاری، معاون عربی و آفریقا وزارتی امور خارجه تا هنگامی که به اهداف خود که ایجاد صلح و ثبات و ایجاد آرامش در سوریه است منجر نشود ادامه خواهد داشت‌. به گفته این مسوول به دلیل وجود نگاه‌های متفاوت به مساله سوریه در نشست‌های آستانه قاعدتا رسیدن به اجماع زمانبر است و این موضوع کار را سخت کرده اما امتیاز مثبتی دارد زیرا تصمیماتی که گرفته می‌شود، ماندگاری اجرایی بیشتری دارد زیرا سه کشور عملا پوشش‌دهنده دو نگاه در سوریه هستند‌. در همین راستا هشتمین دوره نشست بین‌المللی آستانه طی روزهای گذشته با مشارکت هیات‌های کشورهای ضامن (ایران، روسیه و ترکیه)، دولت سوریه و معارضه این کشور و ناظران روند آستانه (سازمان ملل متحد، آمریکا و اردن) در پایتخت قزاقستان برگزار شد‌. در این دور از کنفرانس آستانه علاوه بر آماده‌سازی کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه که برگزاری آن در نشست روسای‌جمهور سه کشور ضامن در سوچی به تصویب رسید، تلاش ‌شد دو سند باقی مانده از ادوار قبلی کنفرانس آستانه درباره تبادل بازداشت‌شدگان و ربوده‌شدگان و اجساد کشته‌شدگان دو طرف درگیر در سوریه و مین‌زدایی از مناطق حفاظت شده میراث فرهنگی در این کشور تصویب شود‌. به گفته مسوولان وزارت امور خارجه کشورمان، جمهوری اسلامی ایران در طول روند آستانه برای رفع موانع موجود بر سر تصویب این اسناد تلاش کرده است‌.
گفتنی است هشتمین دور مذاکرات آستانه با برگزاری نشست‌های دوجانبه و سه‌جانبه بین سه کشور ضامن آتش‌بس برگزار شد‌. از این رو حسین جابری انصاری، مذاکره‌کننده ارشد ایران و بشار الجعفری، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل متحد و رییس هیات سوریه، ضمن تبادل نظر درباره آخرین تحولات میدانی و سیاسی سوریه درخصوص چشم‌انداز گفت‌وگوهای سوری - سوری برای حل مسالمت‌آمیز بحران سوریه و دستور کار نشست فعلی آستانه گفت‌وگو کردند‌. همچنین معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه با استفان دیمیستورا، نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد در امور سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد‌. مذاکره‌کننده ارشد ایران در روند آستانه در این ملاقات با تاکید بر ضرورت نقش‌آفرینی سازمان ملل در حل بحران‌های منطقه‌ای، اقدامات ایران برای کمک به حل بحران سوریه به ویژه در زمینه‌های معطوف به مسایل انسان دوستانه را تشریح کرد‌.
روند مبادله اسیران در سوریه ادامه دارد
الکساندر لاورنتیف، نماینده روسیه در مذاکرات حل بحران سوریه در آستانه گفت‌: روند مبادله اسیران در سوریه ادامه دارد و با تشکیل گروه کاری ویژه این اقدام باید گسترش یابد‌. وی افزود‌: مبادله اسیران در مناطق امن مانند ادلب‌، غوطه شرقی و حما و نیز در منطقه امن جنوبی صورت می‌گیرد ‌. وی در ادامه گفت‌: در این اجلاس می‌خواستیم گسترش این روند از طریق ایجاد گروه کاری که حل همه مسایل مربوط به بازداشت‌شدگان، زندانیان‌، جست‌وجوی افراد ناپدید شده و هماهنگ کردن فهرست‌های مختلف را بر عهده خواهد داشت، بررسی کنیم‌. نماینده ویژه پوتین در امور سوریه و سرپرست هیات روسیه در مذاکرات صلح سوریه، گفت‌: فعلا برخی مشکلات فنی در این زمینه وجود دارد که به ما امکان نمی‌دهد تصمیم نهایی در این زمینه اتخاذ کنیم ولی امیدواریم این مساله را در آینده نزدیک حل کنیم‌. الکساندر لاورنتیف درباره مذاکرات انجام‌شده در روزهای گذشته گفت‌: کشورهای ضامن اوضاع سوریه پس از منهدم شدن داعش‌، وظیفه نیروهای دولتی‌، مساله تقویت اعتماد را بررسی کردند‌. وی بررسی اوضاع در مناطق امن در بخش جنوب شرقی‌، غوطه شرقی، حماه و به‌خصوص در ادلب که در آن وضعیت پیچیده‌ای حاکم است را از جمله مسایل مورد مذاکره در هشتمین دور مذاکرات صلح سوریه در آستانه اعلام کرد‌.


برگزاری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی
هشتمین اجلاس مذاکرات صلح سوریه - روند آستانه با صدور بیانیه مشترک از سوی سه کشور ضامن آتش‌بس در سوریه
(ایران، روسیه و ترکیه ) به کار خود پایان داد. توافق در مورد تاریخ برگزاری کنگره ملی گفت‌وگوی مردمی سوریه در روزهای نهم و دهم بهمن‌ماه در سوچی، همچنین مشخص کردن زمان برگزاری دور بعدی نشست بلندپایه بین‌المللی سوریه در آستانه در نیمه دوم فوریه 2018 از موارد مهم این بیانیه است‌. در این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه به عنوان ضامنان رعایت رژیم آتش‌بس در جمهوری عربی سوریه، دوباره بر پایبندی مستمر و قوی خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه تاکید و از پیشرفت در اجرای یادداشت تفاهم برقراری نواحی کاهش تنش در جمهوری عربی سوریه به تاریخ بیانیه مشترک ایران، روسیه و ترکیه چهارم ماه می 2017 استقبال می‌کند.همچنین هر سه کشور با استقبال از دستاوردهای به دست آمده از مبارزه با تروریسم در سوریه، به‌ویژه شکست داعش و آزادسازی قریب‌الوقوع تمامی سرزمین‌های سوریه از دست داعش، بر عزم خود مبنی بر ادامه همکاری به منظور ریشه‌کن کردن نهایی داعش، جبههالنصره و دیگر موجودیت‌های تروریستی‌ای که از سوی شورای امنیت سازمان ملل تعیین شده‌اند و نیز جلوگیری از انتقال تروریست‌های بین‌المللی به دیگر کشورها و مناطق تاکید می‌کنیم‌.
طبق این بیانیه سه کشور ضامن عزم مشترک خود را برای ادامه تلاش‌های هماهنگ به منظور حصول اطمینان از برگشت‌ناپذیری روند کاهش خشونت ابراز می‌دارند؛ همچنین بر ضرورت اتخاذ اقدامات بین‌المللی فعال و فوری تاکید می‌کنند تا به سوری‌ها کمک شود برای احیای وحدت کشور و دستیابی به راه‌حلی سیاسی برای این بحران، مطابق با قطعنامه 2254 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، از طریق یک فرآیند فراگیر، آزاد، منصفانه و شفاف با راهبری و مدیریت سوری‌ها، با هدف نیل به یک قانون اساسی مورد حمایت مردم سوریه و انتخابات منصفانه با مشارکت همه سوری‌های واجد شرایط و تحت نظارت سازمان ملل اقدام کنند.
علاوه بر این در ادامه این بیانیه آمده است:سه کشور بر عزم خود مبنی بر تعامل نزدیک و منظم تاکید می‌ورزند تا بدین‌ترتیب از اجرای مقدمات و برگزاری کنگره گفت‌وگوی ملی سوریه در سوچی در تاریخ 29 و 30 ژانویه 2018 با مشارکت همه اقشار جامعه سوریه حمایت کنند و همچنین از نمایندگان دولت جمهوری عربی سوریه و معارضان پایبند به حاکمیت، استقلال، وحدت، تمامیت ارضی و هویت غیرفرقه‌ای سوریه می‌خواهند که فعالانه همکاری کنند و به همین منظور، سه کشور ضامن یک نشست مقدماتی ویژه در 20 19 ژانویه 2018 در سوچی برگزار خواهند کرد؛ تاکید می‌کنند که کنگره گفت‌وگوی ملی آتی را ابتکاری با هدف شتاب بخشیدن به فرآیند گفت‌وگو تحت نظارت سازمان ملل در ژنو و تسهیل توافقات سوری بر پایه رضایت متقابل به شمار می‌آورند.
با هدف اعتمادسازی بین طرف‌های درگیر در سوریه سند «مقررات کارگروه آزادسازی بازداشت‌شدگان، ربوده‌شدگان و تحویل اجساد و شناسایی مفقودان» و «بیانیه مشترک درباره مین‌زدایی بشردوستانه در سوریه شامل فهرست یونسکو از اماکن میراث فرهنگی» را تصویب می‌کنند.
بر مبنی این بیانیه سه کشور بر عزم خود مبنی بر ادامه اجرای مُـفاد یادداشت تفاهم مورخ 4 مه 2017 و دیگر تصمیمات اتخاذ شده پیشین در چارچوب روند آستانه تاکید می‌کنیم و بر ضرورت ادامه تلاش‌ها برای تقویت رژیم آتش‌بس و حصول اطمینان از کارکرد موثر چهار منطقه کاهش تنش تاکید می‌ورزیم.
تاثیر محور مقاومت در حل بحران سوریه از برگزاری نشست‌ها بیشتر است
حسن‌ هانی‌زاده*- نشست‌های ژنو و همچنین آستانه بین مخالفان دولت سوریه و نمایندگان دولت این کشور خروجی قابل قبولی برای پایان دادن به بحران چند ساله سوریه به همراه نداشته است. این هم به دلیل تاثیرگذاری قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بر هیات‌های شرکت‌کننده کنفرانس‌ها و گفت‌وگوهای آستانه و ژنو است که همواره این نشست‌ها بدون دسترسی به یک توافق جامع به پایان رسیده است‌. در نشست «آستانه» ایران، روسیه و ترکیه حضوری فعال داشتند و خروجی قابل قبول این نشست‌های هشت‌گانه در آستانه این بود که مناطق کاهش تنش در سوریه اعلام شد و تا اندازه‌ای طرف‌های درگیر، این قطعنامه و تصمیمات را عملیاتی کردند جز داعش، جبهه النصره و جیش‌الاسلام، بقیه گروهک‌های تروریستی تا اندازه‌ای به تصمیمات مربوط به کاهش تنش در مناطق پنج‌گانه سوریه پایبند بوده‌اند‌. اما در نشست‌های ژنو به دلیل اینکه هیات ائتلاف ریاض نقش بالاتر و فرادستی در مذاکرات ژنو داشته است کارشکنی‌هایی از سوی عربستان سعودی مشاهده می‌شد و عربستان همچنان به ضرورت برکناری بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه از قدرت اصرار می‌ورزید و این طبیعی است که این نشست با توافقات آستانه در تضاد بوده است‌. بنابراین به نظر می‌رسد آنچه اکنون تعیین‌کننده است، مذاکرات آستانه و ژنو نیست بلکه شرایط میدانی و پیشروی نیروهای مسلح سوریه و محور مقاومت در نقاط مختلف سوریه است‌. این مساله در حقیقت نقش مهمی در مذاکرات و وضعیت آینده سوریه خواهد داشت چراکه نیروهای تروریستی ثابت کرده‌اند که به هیچ یک از تصمیمات و توافقات پایبند نیستند‌. آنها سعی می‌کنند به نوعی با استفاده از شرایط منطقه، وضعیت میدانی را به نفع خودشان تغییر دهند اما با شکست مواجه شده‌اند‌. نمونه آن سرکوب گروهک تروریستی داعش در شرق سوریه بود که تاثیر مثبتی بر وضعیت میدانی سوریه گذاشت‌. لذا آینده سوریه بر این است که نیروهای دولتی و محور مقاومت بتوانند با استفاده از قدرت نظامی، گروهک‌های تروریستی را سرکوب کنند‌. از این رو دولت سوریه باید تواناتر و قدرتمندتر وارد عرصه‌های میدانی و نظامی شود چراکه در این شرایط سقف مطالبات گروهک‌های تروریستی و مخالفان دولت بشار اسد در ژنو و آستانه کاهش می‌یابد‌. ذکر این نکته حائز اهمیت است که بیشترین تاثیر را محور مقاومت و پاکسازی سوریه‌ از گروهک‌های تروریستی داشته است چراکه عربستان، آمریکا، انگلیس، اسراییل و فرانسه در تقویت گروهک‌های تروریستی نقش داشته و دارند و اگر گروهک‌های تروریستی سرکوب شوند سوریه امتیاز کمتری به طرف‌های مذاکره‌کننده می‌دهد‌.
* کارشناس مسایل بین‌الملل