معاون وزیر اقتصاد و رییس سازمان توسعه تجارت کشور؛

گروه بازرگانی- اگرچه دولت به بهانه روز ملی صادرات، هر سال در مورد اعطای تسهیلات و مشوق‌های صادراتی به صادرکنندگان وعده‌هایی می‌دهد اما آنطور که تجار می‌گویند، درصد ناچیزی از این وعده‌ها در عمل اجرایی می‌شود. این در حالی است که به دلیل نبود زیر‌ساخت‌های مناسب برای توسعه صادرات غیر‌نفتی و همچنین مشکلاتی که تولیدکنندگان داخلی با آن روبه‌رو هستند، شاهد آمارهای ناامید‌کننده‌ای در خصوص تجارت خارجی کشور هستیم. بر این اساس طبق جدیدترین آماری که توسط گمرک اعلام شده، در هشت ماهه اول سال‌جاری به میزان 32 میلیارد و 419 میلیون دلار انواع کالا وارد کشور شد در حالی که مجموع صادرات غیرنفتی کشور در این مدت، 28 میلیارد و 488 میلیون دلار بوده است. البته مجموع تجارت خارجی ایران در هشت ماهه امسال با هشت درصد رشد نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۶۰ میلیارد و ۹۰۷ میلیون دلار رسیده اما همچنان تراز تجاری کشور منفی است.
این در حالی است که به گفته رییس سازمان توسعه تجارت، در بودجه امسال 120 میلیارد تومان ردیف بودجه با عنوان جایزه و یارانه صادراتی و 100 میلیارد تومان با عنوان کمک سود وام‌های صادراتی در نظر گرفته شده بود که با وجود اینکه موافقتنامه آن به امضا رسیده‌، اما هنوز رقم آن پرداخت نشده است. خسرو‌تاج با بیان اینکه پیش‌بینی درباره اینکه تا پایان امسال این رقم پرداخت می‌شود یا خیر سخت است، گفت: پرداخت این رقم در اختیار سازمان برنامه‌و‌بودجه است، البته حدود دو ماه قبل در شورای‌عالی صادرات تصویب شد که این رقم پرداخت شود. معان وزیر صنعت، معدن و تجارت در نشستی خبری همچنین در مورد صادرات غیر‌نفتی کشور اعلام کرد: صادرات در هشت ماه سال‌جاری رقم 5/28 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته هنوز یک درصد عقب هستیم. خسروتاج همچنین در این نشست به مسایل مهمی همچون کاهش اعتبار سفارش‌های ثبت شده در زمینه خودرو اشاره کرد و گفت: این مهلت از شش ماه به سه ماه تغییر کرده است. وی به موضوع ممنوعیت ثبت‌سفارش واردات برنج نیز اشاره کرد و گفت: وزیر جهاد کشاورزی بر اساس اختیارات می‌تواند در مورد واردات برخی از محصولات کشاورزی مانند برنج تصمیم‌گیری کند، همانطور که این تصمیم چندی پیش در مورد واردات برنج اعلام شد.
رییس سازمان توسعه تجارت همچنین از ابلاغ جدول طبقات تعرفه‌ای با 368 ردیف طی روزهای آینده خبرداد و گفت: برخی اقلام تغییرات تعرفه‌ای آنها آثار تورمی داشت‌ اما برخی دیگر این آثار تورمی را ندارند. وی افزود: بنابراین تعرفه برخی اقلام کاهش و تعرفه برخی دیگر افزایش می‌یابد که البته افزایش یک‌پله‌ای تعرفه‌ای حداکثر پنج تا ‌شش درصد است.
رشد صادرات آغاز شده


مجتبی خسروتاج گفت: صادرات غیر‌نفتی کشور براساس آمار گمرکات کشور در هشت ماه سال‌جاری رقم 5/28 میلیارد دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته هنوز یک درصد عقب هستیم. البته به جز میعانات گازی می‌توانیم نتیجه بگیریم رشد صادرات داشته‌ایم‌ اما طی چهار ماهه گذشته رشد صادرات آغاز شده است.
رییس سازمان توسعه تجارت بیان داشت: آنچه ما در سازمان دنبال می‌کنیم، این است که بستر حرکت را برای فعالان اقتصادی در زمینه صادرات بیشتر از گذشته مهیا کنیم و کاری کنیم تا ارتباطات بیشتری با بخش خصوصی و صادرکننده‌ها داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در چهار ماه گذشته رشد صادرات داشته‌ایم، افزود: در مرداد ماه امسال 6/16 درصد رشد صادرات نسبت به مدت مشابه سال گذشته بوده و در شهریور ماه امسال نسبت به یک ماه شهریور 95، 1/7 درصد و مهرماه نسبت به مدت مشابه 6/3 درصد رشد و در آبان‌ماه امسال نسبت به مهرماه سال 95 هم رشد صادرات 8/5 درصد بوده است. خسروتاج بیان داشت: در بخش واردات در هشت ماه امسال 5/32 میلیارد دلار واردات داشته‌ایم و تراز تجاری آن چهار میلیارد دلار منفی بوده است. وی بیان داشت: در صادرات متانول نزدیک 31 درصد در هشت ماهه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد داشته‌ایم.
رییس سازمان توسعه تجارت با بیان اینکه صادرات کود اوره در 78 ماه ابتدای امسال کاهش داشته است، گفت: در بخش شوینده سه درصد رشد صادرات داشته‌ایم و در بخش محصولات پلیمری مثل صنایع پایین‌دست پتروشیمی رشد خوبی در صادرات داشته‌ایم. همچنین در بخش محصولات سنگ‌آهن 34 درصد رشد صادراتی در طی هفت ماه امسال نسبت به مدت مشابه داشته‌ایم. وی بیان داشت: در بخش کشاورزی و در زمینه محصولات پسته و کشمش در هفت ماه امسال به ترتیب 35 و 20 درصد نسبت به مدت مشابه کاهش صادرات داشته‌ایم‌ اما در بخش خرما 13 درصد رشد صادرات و هندوانه 23 درصد رشد صادراتی داشته‌ایم.
خسروتاج اظهار داشت: 70 میلیون دلار در هفت ماهه امسال صادرات سیب‌زمینی داشته‌ایم و نسبت به مدت مشابه سال گذشته 35 درصد رشد داشته است. وی در زمینه بازار قطر نیز گفت: در چند ماه اخیر رشد خوبی در صادرات به قطر داشته‌ایم و در هفت ماهه امسال به 140 میلیون دلار صادرات به قطر رسیده‌ایم، در حالی که در سال گذشته فقط 90 میلیون دلار صادرات به این کشور انجام شده است.
کاهش اعتبار ثبت‌سفارش از ۶ ماه به ۳ ماه
خسروتاج با بیان اینکه حداکثر دوره اعتبار ثبت‌سفارش از هفته گذشته 90 روز شده است و از 6 ماه به سه ماه کاهش یافته است، گفت: باید متقاضیان کارمزد را حداکثر ظرف 72 ساعت بعد از ثبت‌سفارش بدهند و اگر فرد بخواهد از طریق شبکه بانکی اعتبار سفارش کند، در چارچوب مقررات بانک مرکزی باید عمل کند. وی در توضیح این مطلب اظهار کرد: این کار در راستای کنترل نظام واردات صورت گرفته است.خسرو‌تاج همچنین در پاسخ به سوالی در مورد واردات خودرو اظهار داشت: آیین‌نامه‌ای که باید واردات خودرو در قالب آن انجام شود، به دولت ارسال شده است که البته دستورالعمل پس از مدتی اجرا و دوباره اصلاح شد ولی فکر می‌کنم پس از بررسی بودجه، این دستورالعمل در دولت مطرح شود و ما باید بررسی کنیم که کدام خودروساز خارجی برای تولید خودرو در داخل با ما در بخش خودرو و قطعات یدکی مشارکت می‌کند. بنابراین باید صبر کنیم و ببینیم که دولت چه زمانی آن را تصویب می‌کند. وی با بیان اینکه خودرو مانند بقیه کالاهاست و ما مانند بقیه کالاها در مورد واردات آن تصمیم‌گیری می‌کنیم، اظهار داشت: پرداختن به این موضوع بیش از اندازه از سوی رسانه‌ها برای ما جای سوال است.
افزایش واردات خودرو
خسروتاج افزود: در هشت ماهه امسال نزدیک به 54 هزار دستگاه خودرو از گمرکات کشور ترخیص شده که نسبت به 45 هزار دستگاه مدت مشابه سال گذشته نزدیک 26 درصد افزایش واردات صورت گرفته و ارزش واردات آن در هشت ماهه امسال یک میلیارد و 460 میلیون دلار است که نسبت به مدت مشابه سال قبل 260 میلیون دلار ارزش واردات بیشتر بوده است.
وی بیان کرد: واردات کالا به کشور در سال گذشته نزدیک به 42 میلیارد دلار بوده و این رقم واردات خودرو و قطعات منفصله در هشت ماهه نسبت به واردات کلی کشور رقم بالایی است.
رییس سازمان توسعه تجارت در بخش هدفمندی واردات گفت: از ابزار تعرفه‌ای برای هدفمندی این بخش استفاده می‌کنیم و تکیه بر همین است. سیاست حاکم این است که خواسته‌های کلان مسوولان مملکت را در این بخش فراهم کنیم‌ اما برخی معتقدند‌ به دلیل شرایط مرزها و کنترل قاچاق نظام تعرفه‌ای نمی‌تواند کارایی لازم را داشته باشد.وی افزود: بنابراین برخی معتقدند با توجه به سیاست مبارزه با قاچاق کالا شاید مجبور باشیم‌ واردات یک کالا را به طور کلی ممنوع کنیم‌ ولی رفتن به سمت نظام تعرفه‌ای ممکن است کنترل واردات کالای قاچاق را با مشکل مواجه کند.
خسروتاج با اشاره به آیین‌نامه ضد‌دامپینگ اظهار داشت: اگر لازم باشد می‌توانیم با استفاده از آیین‌نامه محدودیت‌های مقداری برای واردات بگذاریم. وی افزود: البته وزیر جهاد کشاورزی هم بر اساس اختیارات می‌تواند در مورد واردات برخی از محصولات کشاورزی مانند برنج تصمیم‌گیری کند‌ همان‌طور که این تصمیم چندی پیش در مورد واردات برنج اعلام شد.
تصور غلط جهش صادرات با افزایش نرخ ارز
خسروتاج در خصوص برنامه سازمان توسعه تجارت در مورد کنترل نوسانات نرخ ارز بیان کرد: آنچه برای فعالیت اقتصادی نیاز است ثبات اقتصادی است. بنابراین نوسانات شدید ارز برای فعالیت‌های اقتصادی مفید نیست. در این میان اگر نرخ ارز با نرخ تدریجی که در قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی پیش‌بینی شده بود اصلاح می‌شد، صادرکننده در شرایط غیر‌رقابتی قرار نمی‌گرفت. وی بیان کرد: تصور اینکه با افزایش نرخ ارز تاثیری یکباره در افزایش صادرات می‌توانیم داشته باشیم، منطقی نیست.
آثار تورمی
معاون صادراتی وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: افزایش نرخ ارز در کوتاه‌مدت در برخی محصولات کشاورزی آثار تورمی دارد. آثار نرخ ارز روی کالاهای مختلف متفاوت است و اگر صادرکننده نسبت به کاهش نرخ ارز نگرانی دارد، براساس مصوبه‌ای که به صندوق ضمانت صادرات داده شده، صادرکننده می‌تواند خود را در مقابل نوسانات نرخ ارز پوشش دهد.وی در پاسخ به این سوال که خودروهایی که اکنون در گمرک وجود دارند و ارز کشور را خارج کرده‌اند، چرا ترخیص نمی‌شود، گفت: همه واردکنندگان بدانند برای واردات کالا باید ثبت‌سفارش کنند. یک دسته از خودروهایی که در حال حاضر در گمرک مانده که ترخیص نشده، به دلیل این است که ثبت‌سفارش نشده و مجوز ثبت‌سفارش نداشته‌اند. این دسته از واردکنندگان اول وارد کرده‌اند و بعد قصد ثبت‌سفارش داشته‌اند و همچنین حدود 50 درصد خودروهایی که الان در گمرکات است، ترانزیت است و قرار بوده به عراق منتقل شود.
واردات خودرو ۵ تا ۸ درصد تولید داخل
رییس سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: اگر دنبال نظام هدفمندی واردات هستیم باید ببینیم برای هر کالایی چه ارزشی قائل هستیم و میزان واردات خودرو همواره در سال‌های گذشته پنج تا هشت درصد تولید داخل بوده است.
خسروتاج بیان کرد: در شرایط عادی نیستیم و باید منابع ارزی کشور را مدیریت کنیم و با این شرایط فکر می‌کنیم میزان واردات خودرو پنج درصد میزان تولید داخلی‌مان باشد رقم خوبی است.
وی با بیان اینکه میزان بالای ثبت‌سفارش واردات خودرو منجر به بسته شدن سایت ثبت‌سفارش خودرو شد، اظهار داشت: اختیارات قانونی به اندازه کافی در این زمینه داریم و اگر انجمن واردکنندگان هم شکایتی از ما دارد برای جلوگیری از ثبت‌سفارش واردات خودرو مستندات قانونی داریم.
خسروتاج افزود: در پنج ماهه‌ای که جلوی ثبت‌سفارش واردات خودرو گرفته شده 26 درصد واردات خودرو نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر بوده است.
۷۰ درصد واردات با ارز آزاد انجام می‌شود
رییس سازمان توسعه تجارت اظهار داشت: 7700 کد تعرفه وارداتی تا امروز در کشور وجود دارد و از این تعداد تا امروز نزدیک به 5400 ردیف تعرفه را از ارز مبادله‌ای به سمت ارز آزاد سوق داده‌ایم که این 5400 ردیف تعرفه 70 درصد واردات ما را پوشش می‌دهد‌ بنابراین به 70 درصد واردات کشور اصلا ارز نفتی تعلق نمی‌گیرد. این روش ما را به تک نرخی کردن ارز نزدیک و از اقتصاد رانتی دور می‌کند.
وی اظهار کرد: در هشت ماهه سال‌جاری 253 میلیون دلار موبایل به صورت رسمی از گمرکات کشور ترخیص شده و در مدت مشابه سال گذشته این رقم 135 میلیون دلار بود و در سال‌های گذشته این رقم بسیار کمتر بود بنابراین نشان می‌دهد طرح رجیستری موبایل کارکرد خود را داشته است.
تفاهمنامه ایران و قطر و ترکیه
خسرو‌تاج با اشاره به توافقنامه سه‌جانبه امضا‌ شده میان ایران، قطر و ترکیه گفت: در این توافق بحث این است که طرف قطری نرخ‌های بنادر را برحسب شرایط رقابتی اصلاح کند و همچنین در این یادداشت تفاهم در مورد انجام حمل و نقل دریایی با تسهیلات بیشتر صحبت شده است. همچنین پیش‌بینی شده شرایط را برای تبادل کشتی‌ها با سایز بزرگ‌تر فراهم کنیم و این یادداشت تفاهم بستری را فراهم می‌کند تا بتوانیم از ظرفیت بندرعباس برای انتقال کالا استفاده کنیم.معاون اقتصادی وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: همچنین در این یادداشت تفاهم به این موضوع اشاره کرده‌ایم که در صورت امکان بتوانیم سایر کشورها را هم برای گسترش ارتباطات به این یادداشت تفاهم اضافه کنیم.وی با بیان اینکه در خصوص بانکرینگ نیز تفاهم‌هایی انجام شده است، اظهار داشت: در سال ٢٠٢٢ هم قرار است جام‌جهانی در قطر برگزار شود و به نظر می‌رسد صادرات به قطر افزایش خواهد یافت و نگاه در ارتباطات تجاری با این کشور کوتاه‌مدت نیست.خسرو‌تاج همچنین با بیان اینکه به دنبال توسعه صادرات به قطر هستیم، گفت: نمی‌توان انتظار داشت صادرات کالا به قطر جهش آنچنانی داشته باشد. این در حالی است که ترک‌ها به صورت ترانزیت کالا از طریق ایران می‌تواند به کشورهای اطراف صادر کنند ولی به شیوه تعهدات بین‌المللی کار پیش می‌رود.
روزنه در مناطق آزاد
رییس سازمان توسعه تجارت در خصوص مناطق آزاد اظهار داشت: مناطق آزاد ارس، انزلی و اروند در خصوص داشتن حصار و کنترل کامل نیست و در بعضی از جاها روزنه وجود دارد و کالا از طریق این مناطق به کشور وارد می‌شود. خسروتاج با بیان اینکه هدف اصلی از ایجاد مناطق آزاد تجارت و تولید بوده است، گفت: گرایش مناطق آزاد به امر تجارت باعث شده نظام تعرفه‌‌ای کارکرد خود را از دست بدهد.معاون صادرات وزیر صنعت، معدن و تجارت اظهار داشت: لزوم وجود گمرکات در مبادی ورودی و خروجی این مناطق به شدت در حال پیگیری است و در لایحه جدید مجلس پیشنهاد شده کالاهای مسافری را مشمول نکنیم.وی همچنین در مورد بودجه مشوق‌های صادراتی بیان کرد: 2300 میلیارد تومان منابع از صندوق توسعه ملی و همچنین 2300 میلیارد تومان از طرف بانک صنعت و معدن، کشاورزی و توسعه صادرات برای پرداخت تسهیلات با نرخ سود میانگین حداکثر 5/13 درصد در نظر گرفته شده است.