روزنامه جهان صنعت
1396/09/05
«زلزله‌گردی» تکنیکی برای افزایش گردشگران؛
گروه فرهنگ- چندی قبل خبر برگزاری توری با عنوان «زلزله‌گردی» در مناطق زلزله‌زده غرب کشور منتشر شد که تاکنون انتقادها و واکنش‌های بسیاری در پی داشته است. اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران از همان ابتدا آن را «گردشگری سیاه» خواند و اعلام کرد «با متخلفان و سودجویانی که به بهانه «گردشگری سیاه» به برگزاری تور بازدید از مناطق زلزله‌زده غرب ایران اقدام کرده‌اند، برخورد می‌کند». مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری هم اعلام کرد با آژانس متخلف و هنجارشکن برخورد شده است. از سوی دیگر اما استادان دانشگاه حوزه گردشگری و برخی دیگر از مسوولان این تور را گردشگری سیاه ندانسته‌اند و حتی معاون گردشگری استان اصفهان برگزاری این تور را با اهداف خیرخواهانه دانسته و گفته: «اتفاقا ما معتقدیم خلاقیتی در جریان این تور واقع شده که در نوع خود جالب بوده است.» سخنان معاون گردشگری اصفهان در حالی است که بارها و بارها از سوی مسوولان و امدادگران حاضر در منطقه زلزله‌زده اعلام شده افرادی که تخصصی در زمینه امدادرسانی ندارند، به هیچ وجه به این منطقه وارد نشوند و اگر قرار است کمکی از سوی مردم به زلزله‌زدگان برسد، بهتر است از طریق سازمان هلال‌احمر در سراسر کشور اتفاق بیفتد. حساسیت امدادرسانی در مناطق زلزله‌زده به قدری است که ممکن است با تاخیر و ترافیک‌ها و حضور افراد متفرقه در اطراف منطقه جان مردم به خطر بیفتد. از سوی دیگر چند سال اخیر با پدیده‌ای به نام «سلفی‌بگیرها» مواجه بوده‌ایم که در تمام حوادث اخیر از جمله آتش‌سوزی پلاسکوی تهران با حضورشان بحران و مشکلات منطقه را دوچندان کرده‌اند که در زلزله اخیر هم حضور این افراد به چشم می‌خورد.ماجرا از آنجا آغاز شد که همزمان با روزهای بحرانی امدادرسانی به زلزله غرب، فردی به تبلیغ تور زلزله‌گردی به قیمت ۱۳۵ هزار تومان اقدام کرد. بهانه هر چه بود، گردشگری یا کمک‌رسانی یا هر چیز دیگر، با واکنش‌هایی همراه شد. اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان تهران اعلام کرد «با متخلفان و سودجویانی که به بهانه «گردشگری سیاه» به برگزاری تور بازدید از مناطق زلزله‌زده غرب ایران اقدام کرده‌اند، برخورد می‌کند». به اعتقاد استادان گردشگری نیز بازدید از مناطق زلزله‌زده کرمانشاه «گردشگری سیاه» تلقی نمی‌شود و اجرای تورهایی به این انگیزه، مردود و مذموم شناخته شده است.
ولی تیموری، مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری اما با اینکه از برخورد با آژانس متخلف و هنجارشکن به عمل آمده است، تاکید کرده بود این تور به هیچ وجه مورد تایید سازمان نیست.
مجری این تور که در اصفهان فعالیت می‌کرد، با پیگیری دفتر نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری، شناسایی و ضمن متخلف خواندنش، به اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان اصفهان احضار شد و تذکرهای مربوطه را دریافت کرد که البته به حذف تبلیغ تور زلزله و ممانعت از اجرای آن منجر شد. بنا به اظهارات مجری تور زلزله، هدف از این اقدام جلب مشارکت مردم و اعزام افراد خیر و متمول به همراه حدود ۵۰ میلیون تومان اجناس غیرنقدی برای کمک به زلزله‌زدگان استان کرمانشاه بوده که نسبت به نحوه اطلاع‌رسانی و بازتاب نادرست آن در رسانه‌ها نیز معترض شده است.
با این حال دفتر نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری اعلام کرده با توجه به ابعاد و آثار منفی خبر منعکس‌شده از تور زلزله، مقرر شده استان اصفهان از این موضوع به راحتی عبور نکند و صحت و سقم نظرات مدیرعامل آن شرکت را بررسی و تصمصیم قاطعی درباره آن بگیرد.
محسن یارمحمدیان، معاون گردشگری استان اصفهان اما با اینکه از برخورد با آژانس متخلف سخن می‌گوید، در عین حال فعالیت آنها را خلاقانه می‌داند و با نیت خیر. او به ایسنا گفته است: «وقتی از تهران (سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری) اطلاع دادند که چنین توری از استان اصفهان برگزار میشود، مدیر شرکت گردشگری مربوطه را احضار کردیم، توضیحات و مستنداتی ارائه کرد که نشان می‌داد نیت کاملا خیرخواهانه بوده و ۵۰۰ کارتن حاوی کمک‌های نقدی جمع‌آوری شده و پیشنهادهایی نیز از سوی بانی این کمک‌ها مطرح شد که خودشان هم در منطقه حضور داشته باشند تا در جریان نحوه توزیع کمک‌ها قرار گیرند که در پی آن قرار شد افراد متمول در محل وقوع حادثه حضور داشته باشند تا ضمن ابراز همدردی، کمک مالی نیز انجام دهند.»
او سپس این سوال را مطرح کرده که «چگونه ممکن است توری که با ۱۳۵ هزار تومان برگزار میشود، شرکت‌کنندگان آن قرار است در چادر اسکان داشته باشند و همه هزینه‌ها را هم خودشان پرداخت کنند، انگیزه کسب سود و درآمد داشته باشد؟» و در ادامه گفته است: «اتفاقا ما معتقدیم خلاقیتی در جریان این تور واقع شده که در نوع خود جالب بوده، ولی متاسفانه شیطنت‌هایی، ماجرای آن را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشانده است. ما مدیر شرکت مجری این تور را احضار کردیم و تذکرهای لازم را دادیم و مانع اجرای این تور و حتی ادامه تبلیغات آن شدیم، ولی به نظر من به خاطر این خلاقیت باید این شخص تشویق شود. با این حال طبق دستور رسیده از سازمان و با وجود ارائه مستنداتی از نحوه کمک‌رسانی و اهداف خیرخواهانه، ولی ما مانع اجرای این تور شدیم.»
معاون گردشگری استان اصفهان با پذیرش این نکته که زمان اجرای این تور مناسب نبود، گفته است: «از این اقدام دفاع نمی‌کنم، چون معتقدم نقدهای ظریفی به این عمل وارد است، به هرحال قشری که قرار بود به انگیزه کمک‌رسانی و همدردی در این مناطق حاضر شوند به خاطر شکاف طبقاتی، ظاهر متفاوت و شرایط روحی زلزله‌زده‌ها، اثر منفی بیشتری داشتند که با توجه به این نکته، زمان حاضر برای اجرای این تور به هیچ وجه مناسب و سنجیده نبود. ضمن اینکه در شرایط زمانی حاضر به هیچ یک از تورها اجازه اجرای چنین تورهایی را نمی‌دهیم.»
او در ادامه بیان کرده است: « قطعا نقدهایی به این تور وارد بود، اما می‌توانستیم آن را بدون زاویه مطرح کنیم. به نظر من قرار بود اتفاق مثبتی رخ دهد و افراد متمول با حضور در منطقه کمک‌های بهتری انجام دهند که خب حالا این شرایط دیگر وجود ندارد.»
واژه‌سازی نکنیم
محمدابراهیم لاریجانی با اعتراض به برهم زدن تعریف و هویت «گردشگری سیاه» در تئوری‌های اخیر برخی اساتید گردشگری و اطلاق عنوان «گردشگری عبرت» به بازدید از مناطق آسیب‌دیده، گفته است: «وقتی در انواع گردشگری، «گردشگری سیاه» تعریف مشخصی دارد، چرا عده‌ای عنوان آن را تغییر می‌دهند؟ گردشگری سیاه در دنیا تعریف و هویت شناخته‌شده‌ای دارد، مثل گردشگری ماجراجویانه، این درست است که ما هم از این به بعد گردشگری ماجراجویانه را «گردشگری در طلب مرگ» بدانیم، به هر حال امکان دارد در جریان سفرهای ماجراجویانه چنین اتفاقی رخ دهد.»
او در ادامه با انتقاد از واژه‌سازی‌ها گفته است: «نمی‌توانیم تعاریف و استانداردهای جهانی را با فرهنگ، سلیقه و محافظه‌کاری خودمان تغییر بدهیم. مگر میشود گردشگری سیاه را که در مناطق جنگی، زلزله‌زده، سیل‌زده، زندان‌ها و در اطراف پدیده‌های زیست‌محیطی مثل خشکسالی‌ها رخ می‌دهد و علاقه‌مندانی در حوزه پژوهش یا به انگیزه بازدید از سر کنجکاوی و برای یافتن و مشاهده علت وقوع چنین آسیب و حوادثی دارد، نوعی هنجارشکنی و سودجویی تلقی کرد و نام آن را به «گردشگری عبرت» تغییر داد!؟»
لاریجانی اضافه کرد: «یا با قدرت بگویید گردشگری سیاه را که در دنیا تعریف و استاندارد مشخصی دارد، قبول داریم یا نداریم. نمی‌توان به خاطر محافظه‌کاری یا صرفا برای ناراحت نکردن دوستان کرد، گردشگری سیاه را هنجارشکنی بدانیم و هویت شناخته شده آن را رد کنیم.»
این آژانس انگیزه همدردی با زلزله‌زدگان را داشته!
او این تور را با انگیزه‌های همدردی می‌داند و می‌گوید: «اخیرا آژانسی به انگیزه همدردی با مردم مناطق زلزله‌زده غرب به برگزاری توری اقدام کرد که معتقدم کار بسیار خوبی بود، چون نه تنها سبب همدردی و عبرت‌جویی می‌شد، بلکه در جریان آن کمک‌رسانی بهتر و متمرکزی اتفاق می‌افتاد. شاید در آن جمع، دانشجوی زلزله‌شناسی حضور پیدا می‌کرد یا افراد دیگری که به فراخور تخصص و مهارت‌شان می‌توانستند حضور مفیدی در منطقه داشته باشند، بالاخره در آن جمع فرد بیکار که وجود نداشت، حالا چرا باید این اقدام محدود شود، مگر آنها می‌خواستند در مناطق زلزله‌زده کار خارج از عرف انجام دهند یا فقط سلفی بگیرند. اتفاق رخ نداده را که نمی‌توان هنجارشکنی دانست.»
این فعال گردشگری با اعتقاد بر اینکه مشاهده مناطق آسیب‌دیده و پیگیری علت آن و ابراز همدردی هیچ ایرادی ندارد و طبق تعریف جهانی جزو گردشگری سیاه محسوب میشود، گفت: «در این مورد خاص (تور بازدید از مناطق زلزله‌زده غرب) نیت، خیرخواهانه بود و کاش برگزارکننده از عنوان «کاروان» استفاده می‌کرد، چون واژه‌ی «تور» را انتخاب کرد، همه نسبت به آن موضع گرفتند، اگر عنوان «کاروان بازدید از مناطق زلزله‌زده یا همدردی با مردم آن» تعیین شده بود، کسی واکنش نشان نمی‌داد.»
لاریجانی اضافه کرد: «برگزارکننده این تور با نیت خیرخواهانه قصد داشت مردمی که با ماشین شخصی می‌خواستند به مناطق زلزله‌زده بروند و کمک‌رسانی پراکنده داشته باشند و مزاحم دیگران شوند را در قالب یک تور، جمع و متمرکز کند که با این کار نه تنها از ترددهای شخصی و تجمع در آن مناطق مانع می‌شد که کمک‌هایی را هم به مناطق زلزله‌زده منتقل می‌کرد، اما با برخوردی که شد، نه تنها ریشه اصل کار با آن نیت خیر و اثر مثبت، زده شد که تعریف گردشگری سیاه به آن معنا که در دنیا شناخته شده است را نیز رد کردیم.»
«تور زلزله‌گردی» حرفه‌ای یا غیرحرفه‌ای؟
اگرچه این تور واکنش‌های بسیاری در پی داشته و برخی از آن دفاع کرده‌اند و نیت را خیرخواهانه عنوان کرده‌اند اما باید وضعیت منطقه‌ای که قرار است تور در آن برگزار شود را در نظر گرفت. اینکه غرب کشور در بحران است و نیازمند کمک دیگران در آن شکی وجود ندارد اما چه کسانی باید کمک کنند؟ امدادگران حرفه‌ای برای اسکان و کمک به افراد آسیب‌دیده به قدر کافی با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند و ساماندهی افراد غیرمتخصص که به بهانی‌هایی نظیر تور زلزله‌گردی در این شرایط مشکلات را دوچندان خواهد کرد. برگزاری تور در این مناطق با انگیزه امداد و نجات آن هم توسط افراد غیرمتخصص چیزی جز اضافه کردن مشکلی بر مشکلات نخواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
حقوق بشر و برجام محور گفت وگوها
توقف حمایت تسلیحاتی آمریکا از کردهای سوریه
چراغ سبز سوری‌ها به محصولات ترکیه‌ای؛
آخرین تمهید برای اعطای تسهیلات مسکن؛
نقش بسیج کنندگی شبکه های مجازی در زلزله کرمانشاه؛
هجوم برای خرید سکه
«جهان صنعت» راهبرد تعیین خط مشی دستمزد را بررسی کند؛
پس از قفل ورزشگاه و ساختمان باشگاه، برنامه بعدی، حذف تیم سیاه‌جامگان است
جمعه طلایی!
Black Monday جهان‌صنعت!
رکورد پنجاه ساله بورس زده شد
«زلزله‌گردی» تکنیکی برای افزایش گردشگران؛
سناریوهای احتمالی در نشست آتی اوپک
احساسات و عواطف نوجوانان
اوپک گازی رو در روی ایالات متحده آمریکا؛
اتحاد معارضان سوری و امیدواری نشست ژنو
احساسات و عواطف نوجوانان
استقلال بانک مرکزی در دستور کار مجلس
روحانی در تماس تلفنی بشار اسد:
