روزنامه جهان صنعت

نقش بسیج کنندگی شبکه های مجازی در زلزله کرمانشاه؛

«جهان صنعت»- زلزله ۲۱ آبان‌ماه که غرب ایران و شرق عراق را لرزاند و نزدیک به ۵۰۰ کشته و بیش از ۷۰۰ مجروح برجای گذاشته است، اگرچه که غم بزرگی را بردل ایرانیان برجای گذاشت اما یک پیام بزرگ را به دنبال داشت و آن اتحاد و همدلی هموطنان ایرانی بود که با کمک‌های نقدی و غیرنقدی خود توانستند حتی از کمک‌های دولتی نیز پیشی بگیرند‌. از این‌رو نقش فضای مجازی در پررنگ‌تر کردن این کمک‌ها حائز اهمیت است که نقش مهمی در تحریک احساسات مردمی و اطلاع‌رسانی درخصوص وضعیت زلزله‌زدگان و نیز هدایت مردم در بر داشته است‌.
در این میان قهرمانان‌، هنرمندان، بازاریان و نیز چهره‌های مشهور کشور بااعلام در پیج‌های خود اقدام به جمع‌آوری کمک‌های مردمی و ارسال برای زلزله‌زدگان می‌کردند‌.
همچنین کمپین‌های مردمی از سوی سازمان‌های دولتی نیز در فضای مجازی شکل گرفته بود که کمک‌های مردمی و سازمانی خود را با اطلاع‌رسانی در این فضا جمع‌آوری می‌کردند‌.
از سوی دیگر دیده شده بود که برخی مردم که صاحبان پیج‌های پربیننده یا کانال‌های پرمخاطب‌ بودند، با معرفی شماره حساب اقدام به جمع‌آوری کمک‌های نقدی از مخاطبان خود می‌کردند که البته این کار به مشارکت هرچه بیشتر مردم در کمک به زلزله‌زدگان انجامید‌. اگرچه از برخی سودجویی‌ها هم نمی‌توان دراین میان چشم پوشید‌. برخی سودجویان از این روش برای جبران بدهی‌های خود به نظام بانکی سوءاستفاده کردند‌. برخی افراد که نزد بانک بدهی‌های معوق داشتند شماره حساب خود را برای دریافت کمک‌های نقدی مردمی اعلام می‌کردند و بانک عامل نیز هر مبلغی که به حساب شخص واریز می‌شد را به منظور طلب خود برداشت می‌کرد و در نهایت کمک‌های مردمی صرف جبران بدهی فرد به بانک می‌شد.


حرکت مردم
زلزله اخیر در مقایسه با زلزله‌های گذشته نقش پررنگ فضای مجازی بر افزایش کمک‌های مردمی را به همگان ثابت کرد‌. فضای مجازی که بار‌ها از سوی مسوولان فضایی مضرر و عاملی برای افول فرهنگ جامعه تلقی می‌شد در حادثه غمناک زلزله اخیر ابزاری مفید برای هدایت و اطلاع‌رسانی مردم برای کمک‌های هرچه بیشتر شناخته شد‌.
بنابراین فضای مجازی نقش مهمی در بسیج مردمی در حرکت‌های اینچنینی دارد و اینکه برای مردم در این فضا محدودسازی کنیم نتیجه مفیدی دربر نخواهد داشت و بهتر است از ظرفیت‌های فضای مجازی در جهت مدیریت شرایط بحرانی و حوادث مترقبه و اطلاع‌رسانی و هدایت مردم بهره ببریم.
فضای مجازی آن روزها پر بود از آگهی‌های مختلف برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی‌، البته به اشکال وشیوه‌های مختلف‌. برخی با دادن شماره حساب خواستاردریافت کمک نقدی مردم حتی به مقدار هزارتومان هستند و برخی نیز با فروش وسایل شخصی درصدد کمک به زلزله‌زدگان برآمده‌اند‌. در حال حاضر یکی از کمک‌های ضروری به زلزله‌زدگان ساخت کانکس برای درامان بودن از سرماست، از این رو در سایت‌های آگهی برخی از سازندگان کانکس با درج آگهی اعلام کرده‌اند که کانکس‌های دست‌ساز خود را بدون سود به فروش می‌رسانند که هم از این طریق محصولات خود را به فروش برسانند و هم به زعم خودشان کمکی به زلزله‌زدگان کرده باشند.
این در حالی بود که سازمان‌های دولتی و حتی جمعیت هلال‌احمر از فضای مجازی برای نحوه کمک‌رسانی مردم و نیز نوع کالا و اقلام مورد نیاز برای ارسال به مردم زلزله‌زده استفاده می‌کردند.
موج پیام‌های همدردی در فضای مجازی
انتشار خبر زلزله که مرکز آن حوالی استان کرمانشاه بوده و در استان‌های غربی و تهران نیز احساس شد، منجر به ایجاد موج بزرگی در شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های تلگرام شده بود‌.
برمبنای بررسی صورت گرفته از سوی سامانه رصد و تحلیل فضای مجازی «پایشگر» با رصد هزاران کانال تلگرام و کاربر توئیتر از ساعت ۹ شب ۲۱ آبان ماه تا ساعت ۱۰ صبح ۲۲ آبان ماه، کاربران فضای مجازی بالغ بر ۷۵ هزار مطلب در این فضا منتشر کردند‌.
در شبکه اجتماعی توئیتر بیش از ۴۰ هزار توئیت منتشر شد که ۲۲ هزار لایک در مجموع داشته و ۱۲ هزار کاربر، این توئیت‌ها را به اشتراک گذاشته‌اند‌.
از سوی دیگر در کانال‌های تلگرامی بیش از ۳۵ هزار پست از ۳۲ هزار منبع منتشر شد که در مجموع ۳۸۰ میلیون بازدید را نشان می‌دهد‌.
بیشترین میزان انتشار مطلب نیز مربوط به ساعت ۱۰ شب است که در این دو شبکه بالغ بر ۲۳ هزار پست در مجموع منتشر شده است‌.
وزیر هم فضای مجازی را موثر دانست
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید بر نقش فضای مجازی در اطلاع‌رسانی به مردم زلزله‌زده گفت: برنامه داریم تا در آینده برای آسیب‌پذیری کمتر زیرساخت‌های مخابراتی در مواقع بحران، از انرژی خورشید استفاده کنیم‌.
وی خاطرنشان کرد: با وجود نکات منفی و شایعات پخش شده در فضای مجازی، باید بگویم فضای مجازی نقش بسیار خوبی در کمک‌رسانی، اطلاع‌رسانی و پیدا کردن افراد توسط عزیزان‌شان داشته است که باید برای ایجاد نظام کنترل شایعات و مراجع پخش اخبار در فضای مجازی تلاش ویژه‌ای کرد و بتوانیم از حداکثر مزایای فضای مجازی استفاده کنیم‌.
در آخر نیز وزیر ارتباطات از فعال کردن بالن اینترنت در منطقه زلزله‌زده کرمانشاه خبر داد تا بتوانند اطلاع‌رسانی بیشتری کنند‌.
فضای مجازی نقض مدیریت بحران را برطرف کرد
در حالی که قانون مدیریت بحران در کشور دارای نواقصی است که با بوروکراسی اداری سخت، زمان امدادرسانی را از مسوولان گرفته بود فضای مجازی توانست این نقص را جبران و کمک‌های مردمی را در سریع‌‌ترین زمان جمع‌آوری کند‌.
در این زمینه نماینده مردم سمیرم در مجلس شورای اسلامی گفت: فضای مجازی و کانال‌های اجتماعی توانسته مقدار کمک‌های مردمی را نسبت به گذشته بیشتر کند‌.
اصغر سلیمی در خصوص کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان اظهار کرد: بحث مدیریت بحران در کشورمان هنوز نهادینه نشده است و بعد از چندین سال می‌خواهیم قانون جامع مدیریت بحران را در صحن علنی مجلس ببریم و آن را بررسی کنیم‌. این نشان می‌دهد که هنوز در مرحله اول کارمان مشکل داریم و نتوانسته‌ایم یک مدیریت واحد که از آن حمایت شود را به وجود بیاوریم‌.
وی با بیان اینکه منابع مالی بحث مدیریت بحران هنوز مشخص نیست، افزود: بر فرض اگر بودجه مدیریت بحران مشخص هم باشد یک بوروکراسی سخت و اداری دارد که تا تخصیص داده شود زمان امدادرسانی از ما گرفته می‌شود‌. با توجه به شرایطی که وجود دارد ایجاب می‌کند که یک مدیریت بحران قوی و کارساز در کشور داشته باشیم که مجلس در این خصوص برنامه دارد و احتمالا فردا لایحه مدیریت بحران در مجلس شورای اسلامی مطرح شود‌.
این عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس، تصریح کرد: در قانون جامع مدیریت بحران باید در خصوص کمک‌های مردمی و ساماندهی این کمک‌ها بندهایی گنجانده شود تا از بروز مشکل جلوگیری شود‌. احتمال دارد بسیاری از افراد از این حوادث سوءاستفاده کنند و با دادن شماره حساب و مراجعه به خانه‌ها این کمک‌ها را دریافت کنند اما این کمک‌ها به دست صاحبان اصلی‌اش نرسد‌.
سلیمی گفت: امیدواریم که همه این موارد مدیریت و کارشناسی شود‌. فضای مجازی و کانال‌های اجتماعی که وجود دارد توانسته مقداری کمک‌های مردمی را نسبت به گذشته بیشتر کند‌.
نماینده مردم سمیرم در مجلس در همین خصوص افزود: همین کانال‌های اجتماعی و فضای مجازی سبب شده است تا کمک‌های مردمی پررنگ‌تر شود‌. بسیاری از ورزشکاران، هنرمندان و افراد مطرح توانستند از طریق همین فضای مجازی کمک‌های زیادی را برای مناطق زلزله‌زده جمع‌آوری کنند‌.
وی ادامه داد: اما اگر بخواهیم برای درازمدت فکری کنیم تا این نابسامانی‌ها را شاهد نباشیم باید کمک‌های مردمی را مدیریت کنیم تا منسجم و هدفمند به آسیب‌دیدگان برسد‌. پس باید این کمک‌ها مدیریت شود و در قانون جامع مدیریت بحران این موارد در نظر گرفته شود تا از بروز مشکل و ناهماهنگی جلوگیری شود‌.
شایعه‌پراکنی
با وجود همه تلاش‌ها برای کمک هرچه بیشتر به زلزله‌زدگان اما برخی افراد با ایجاد شایعه‌های متعدد مردم را نسبت به کمک بدبین می‌کردند‌. نمونه‌ای از این شایعه‌پراکنی‌ها در فضای مجازی‌، ادامه دزدیدن کمک‌های هلال‌احمر بعد از حضور پلیس ناجا در منطقه بود‌.
البته این شایعه با واکنش سریع مقامات پلیس ناجا همراه بود به طوری که جانشین یگان‌های ویژه ناجا گفت: مردم به شایعات مبنی برسرقت کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان توجه نکنند‌.
‏‎‏ سردار حبیب‌الله جان‌نثاری در این خصوص گفت: امنیت به‌طور کامل در مناطق زلزله‌زده استان کرمانشاه برقرار است‌، تمام کمک‌های مردمی که از سراسر کشور به این استان ارسال می‌شود با اسکورت نیروهای یگان‌های ویژه به دست نیازمندان می‌رسد‌.
وی اظهار داشت :مردم به شایعات منتشر شده در فضای مجازی مبنی بر سرقت کمک‌های مردمی توسط سودجویان توجه نکنند زیرا یگان ویژه ناجا با تمام ظرفیت خود تمامی محموله‌های ارسالی را اسکورت و کارکنان این یگان خود شخصا بر توزیع اقلام نظارت داشته و اقلام ارسالی را بین نیازمندان توزیع می‌کنند‌.
فریب مردم با انتشار تصاویر دردناک
برخی افراد سودجو با عنوان کمک به مردم زلزله‌زده در فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی اقدام به کلاهبرداری و سوءاستفاده از احساسات شهروندان می‌کنند‌.
سرهنگ علی محمدپور افزود: با توجه به حادثه زلزله کرمانشاه متاسفانه شاهد هستیم برخی افراد سودجو با عنوان کمک به مردم زلزله‌زده در فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی اقدام به کلاهبرداری و سوءاستفاده از احساسات شهروندان می‌کنند در حالی که کمک‌های جمع‌آوری شده هیچ گاه به دست نیازمندان نمی‌رسد‌.
وی اظهار کرد: مجرمان سایبری با انتشار تصاویری از خانه‌های تخریب شده و افراد بی‌خانمان یا کودکان بیمار و‌.‌.‌. در شبکه‌های اجتماعی تلاش دارند احساسات انسان‌دوستانه کاربران را تحریک کنند تا بتوانند برنامه‌های مجرمانه خود را پیش ببرند، حتی در این خصوص شاهد بارگذاری سایت‌های جعلی هستیم که ادعا دارند در راستای رفع مشکلات زلزله‌زدگان فعالیت دارند در حالی که این امر صحت ندارد‌.
رییس پلیس فتا خراسان‌جنوبی به مردم توصیه کرد: فریب تبلیغات در فضای سایبر را نخورند و کمک‌های خود را حتما از طریق سازمان‌ها و موسسات معتبر ارسال کنند و حتی احتمال دارد درگاه‌های بارگذاری شده در سایت‌های دروغین خیریه‌ها فیشینگ باشد، لذا کاربران دقت داشته باشند تا در دام فیشرها نیفتند و در صورت مواجهه با موارد مشکوک آن را از طریق سایت پلیس فتا به آدرس Cyberpolice. ir بخش ارتباطات مردمی گزارش کنند‌.
سودجویان بیکار نشستند
اما فراموش هم نباید کرد که در جای خود اسباب بسیاری از سوءاستفاده‌های شخصی را نیز فراهم کرده است‌ به‌طوری‌که برخی افراد سودجو با عنوان کمک به مردم زلزله‌زده در فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی اقدام به کلاهبرداری و سوءاستفاده از احساسات شهروندان می‌کنند در حالی که کمک‌های جمع‌آوری‌شده هیچ‌گاه به دست نیازمندان نمی‌رسید‌.
در همین حال برخی با آگهی‌های مختلف با بهره بردن از نام زلزله‌زدگان به صراحت اعلام می‌کنند که از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و اقلامی که قصد فروش آنها را داشتند به بهانه کمک به زلزله‌زدگان به فروش می‌رساندند‌. عنوان آگهی‌ها دقیقا با این عبارات بود: «سلام یک عدد کانکس ۳ در ۶ با کابینت ام‌دی‌اف‌، هود گاز صفحه‌ای اپن‌دار با سینک ترک‌، کولر گازی برای سرمایش و گرمایش و پرده و تلویزیون پنجره بزرگ و دلواز داخلشم دیوارپوشه به فروش می‌رسه و کانکس در کرمانشاه هست و خیلی کم استفاده شد و نو هستش مناسب برای زلزله‌زدگان» یا « کانکس ۶×40/2، با کمترین قیمت برای زلزله‌زدگان کرمانشاهی.»
تهیه جهیزیه برای دختران دم‌بخت نیز بخش دیگری از این آگهی‌ها را تشکیل می‌داد: «با سلام یه دختر که قراره دوم آذر یعنی جمعه آینده عروسی کنه تمام جهازش رو آوار خراب کرده‌، من خودم هم کمک کردم‌، اگه مورد کمکی داشتین تا آدرس و شمارشو بدم‌، الان کرمانشاه هستم‌.»
در این میان برخی افراد از فرصت استفاده کرده و کالاهایی که دیگر نیازی به آن ندارند با استفاده از نام کمک به زلزله‌زدگان آنها را در معرض فروش قرار داده‌اند نظیر چنین آگهی‌ها: «این دوچرخه نوستالژیک با 40 سال قدمت ساخت یک کمپانی اتریشی به نفع زلزله‌زدگان کرمانشاه به مزایده گذاشته شد‌. لطفا قیمت و نام خود را پیامک کنید‌.» یا «چون پول فروش این مودم برای کمک به زلزله‌زدگان کرمانشاه هست لطفا قیمت خوب بدید که شما هم در این امر خیر سهیم باشید» یا «این مودم چند وقته استفاده نشده است باید بسته بخرید تا وصل شود‌، برای کمک به زلزله‌زدگان تخفیف هم می‌دهم‌.»
یا «قلیان هشت ساله برای کمک به زلزله‌زدگان‌، با طعم دوسیب عالی با کام فوق‌العاده، قیمت هم 200 هزار تومان‌.» یا «گزخوری قلمزنی مسی طرح اسلیمی‌، تمیز و با ظرافت به مبلغ 750 هزار تومان‌،50 درصد از مبلغ این جنس صرف هزینه برای هموطن‌های کرمانشاهی می‌شود»‌.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان)پرونده‌ای که باز است (اعتماد) آمریکا با آتش بازی نکند؛ سلاح‌هایی در اختیار داریم که فکرش را هم نمی‌کنید (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
حقوق بشر و برجام محور گفت وگوها توقف حمایت تسلیحاتی آمریکا از کردهای سوریه چراغ سبز سوری‌ها به محصولات ترکیه‌ای؛ آخرین تمهید برای اعطای تسهیلات مسکن؛ نقش بسیج کنندگی شبکه های مجازی در زلزله کرمانشاه؛ هجوم برای خرید سکه «جهان صنعت» راهبرد تعیین خط مشی دستمزد را بررسی کند؛ پس از قفل ورزشگاه و ساختمان باشگاه، برنامه بعدی، حذف تیم سیاه‌جامگان است جمعه طلایی! Black Monday جهان‌صنعت! رکورد پنجاه ساله بورس زده شد «زلزله‌گردی» تکنیکی برای افزایش گردشگران؛ سناریوهای احتمالی در نشست آتی اوپک احساسات و عواطف نوجوانان اوپک گازی رو در روی ایالات متحده آمریکا؛ اتحاد معارضان سوری و امیدواری نشست ژنو احساسات و عواطف نوجوانان استقلال بانک مرکزی در دستور کار مجلس روحانی در تماس تلفنی بشار اسد: