بیت کوین ها؛ ترفند جدید شرکت های هرمی

 امین رشیدی*
همه ی ما کم و بیش با شرکت های هرمی آشنا و حداقل نام آن ها را شنیده ایم . زمانی که این شرکت ها
 در دهه هشتاد در ایران پا گرفتند، عده ی کثیری به عنوان مال باخته متضرر شده و تنها تعداد معدودی از سر شاخه ها
 سود های کلانی به جیب زدند. در دنیای امروز، فعالیت شرکت های هرمی به قدری گسترده و پیچیده شده است که تشخیص هرمی بودن و یا نبودن آن بسیار دشوار است. رد پای شرکت های هرمی در کشورهای در حال توسعه و اقتصادهای نوپا به وفور از کشورهای توسعه یافته بیشتر و چشمگیر تر بوده، چرا که افراد در اقتصاد ضعیف به دنبال یک شبه طی نمودن ره صد ساله هستند و بدنبال میانبرهایی برای رسیدن به سودهای کلانند. توزیع جغرافیایی شرکت های هرمی در جهان نیز گویای این مطلب است، بطور مثال این شرکت ها در آمریکای جنوبی ،


اروپای جنوبی و خاورمیانه فعالیت بیشتری نسبت به آمریکای شمالی ، شرق اروپا و یا کشورهای جنوب شرقی آسیا داشته اند.
در شرایطی که سود بانک های کشور کاهش یافته، بی شک وعده ی دریافت سودهای 30 تا 40 درصدی
نشان از ریسکی دارد که کمتر آدم عاقلی پذیرای آن خواهد بود. حال امروز شرکت های هرمی از خلا های اقتصادی داخل کشور استفاده کرده و مجددا  به بازار ایران وارد شده اند. این بار نه با پول و ریال بلکه در حوزه ارزی از طریق بیت کوین ها، باب فرصت جدید فعالیت برای این شرکت ها باز شده است. هشدار بانک مرکزی در مورد ارز مجازی بیت کوین در روزهای گذشته توجه هرچه بیشتر به این مطلب را می طلبد. ریسک ناشی از نوسانات شدید بیت کوین و احتمال کلاهبرداری، دو عامل مخاطره آمیز
 در فعالان این شاخه است. در هفته های اخیر واژه بیت کوین
 یکی از پرطرفدارترین و پربازدیدترین واژه های اقتصادی در جامعه و در فضاهای مجازی بوده است و این در حالی است که نرخ رشد بیت کوین در حدود دو ماه از 3800 دلار به 7400 دلار رسیده و جذابیت این سرمایه گذاری
 را صد چندان نموده است و کنجکاوی های
 بیشتری را در ذهن افراد ایجاد نموده است. اما آنچه در این بین حائز اهمیت است ، مردم بدون شناخت و ابعاد ریسک پذیری این ماجرا و دام های پهن شده شرکت های
 هرمی در این راستا وارد این بازار نشوند  که بی شک متحمل خسران های اقتصادی جبران ناپذیری خواهند شد.  همین امر باعث شد که متولیان این امر زوایای پنهان این پدیده نوظهور را آشکار سازند. نوسانات شدید این ارز مجازی  اولین مطلب قابل توجه است؛ چرا که اوج و افول غیر قابل پیش بینی بیت کوین ها باعث سردرگمی فعالان این بازار گشته و شرکت های هرمی تنها با وعده سود های بالا، طرفداران خود را جلب می کنند و هرگز کمترین هشداری درباره ضررهای هنگفت پیش رو
نمی دهند. تازه این یک نگاه خوش بینانه است، زیرا معلوم نیست که پولی که از مردم گرفته می شود و ژتونی که در اختیار آن ها گذاشته می شود، ارزش مالی داشته باشد یا نه. بحث درباره فساد های اقتصادی و پولشویی های
 ارزی که در مواجهه با پدیده بیت کوین قابل پیش بینی است در این مجال نمی گنجد، اما آنچه در این میان حائز اهمیت است: از آن جایی که هنوز بیت کوین ها به عنوان یک ارز رسمی به رسمیت شناخته نشده است، می تواند بستر مال باختگی عده کثیری را فراهم سازد. توجه هر چه بیشتر به هشدارهای بانک مرکزی و مسئولین این امر برای متضرر نشدن مردم در دام سوداگران شرکت های هرمی این بار با جذابیت های معاملات بیت کوین، امری جدی و مهم است.
کارشناس ارشد صنایع*