بن‌بست سیاسی در آلمان

یک ماه مذاکرات فشرده سیاسی آنگلا مرکل، رهبر حزب دموکرات‌مسیحی‌ با احزاب سبزها و دموکرات‌های آزاد برای تشکیل دولت، با شکست مواجه شد. این موضوع تشکیل دولت بعدی مرکل را با تردیدهای جدی مواجه کرده و حتی ممکن است بزرگ‌ترین قطب اقتصادی اروپا ناچار به تکرار انتخابات پارلمانی شود.
حزب دموکرات آزاد آلمان‌ که از حامیان کسب و کار در این کشور است، یکشنبه‌شب به شکل غیرمنتظره‌ای از مذاکرات ائتلاف خارج شد. به نظر می‌رسد حزب سبزها، حامیان محیط‌زیست‌ نیز به توافق ملموسی با حزب مرکل نرسد و احتمالا آنها نیز دیگر مذاکرات ائتلاف را پیگیری نخواهند کرد.
حزب دموکرات آزاد (FDP) و حزب سبزها برای تشکیل دولت ائتلافی آلمان، با خروج اف‌د‌پ از گفت‌وگوها به نتیجه نرسید. شامگاه یکشنبه گذشته کریستیان لیندنر، رییس حزب دموکرات آزاد گفت: طرفین نتوانستند به یک مبنای اعتمادآفرین و ایده‌ای مشترک برای مدرن کردن کشور دست یابند.
او در توئیتر نوشت: کسی را به عدول از اصول ‌متهم نمی‌کنیم اما خودمان بر سر مواضع‌مان می‌ایستیم. به خاطر تغییر انتخاب شدیم. عدم حضور در دولت بهتر است از حضور بد در آن. لیندنر توضیح داد که پس از چند هفته، اسناد چانه‌زنی‌ها پر است از تناقض‌ها، پرسش‌های پاسخ داده نشده و اختلاف ‌نظر بر سر اهداف. او گفت که حزب دموکرات آزاد حاضر نیست به توافقی فرمالیته، آن هم با هزینه مردم تن دهد. لیندنر گفت حزب دموکرات آزاد به خطیر بودن وضعیت کشور واقف است‌ اما چنین تصمیمی را گرفته زیرا تغییرات مورد نظر در مذاکرات قابل دستیابی نبودند.


حزب آنگلا مرکل در حالی در انتخابات گذشته آلمان پیروز شد که تعداد کرسی‌های پارلمانی کمتری را به خود اختصاص داد و ضعیف‌تر از گذشته در صحنه سیاسی آلمان ظاهر شد.
صدراعظم آلمان با ابراز تاسف از خروج حزب دموکرات آزاد از مذاکرات ائتلاف گفت احزاب متحد باور داشتند که راه مشترکی برای توافق وجود دارد. او اعلام کرد که مراتب و جزئیات امر را به اطلاع فرانک والتر اشتاین‌مایر خواهد رساند. آنگلا مرکل افزود که به عنوان مسوول دولت، تمام مساعی خود را به کار می‌گیرد تا آلمان از این وضعیت دشوار بیرون آید.
از جمله مسایل مهمی که در جریان گفت‌وگوها برای تشکیل دولت ائتلافی، اختلافات عمده‌ای در مورد آن وجود داشت، استفاده از منابع انرژی فسیلی یا مساله مهاجران و پناهجویان بود.
سبزها خواستار پایان‌ دادن به استفاده از زغال‌سنگ و موتورهای درون‌سوز تا سال ۲۰۳۰ بودند هر چند اعلام کردند برای مصالحه آماده هستند. محافظه‌کاران تاریخی برای پایان دادن به این سوخت‌ها اعلام نکرده‌اند و دموکرات آزاد نیز نگرانی‌های خود را در مورد تاثیر سیاست‌های سوختی، بر فضای کسب‌وکار و اقتصاد آلمان بیان کرده بود. در مجموع میان احزاب آلمانی در مورد لزوم پایبندی به سیاست‌های اصولی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای اختلافی وجود ندارد.
از سوی دیگر اتحادیه سوسیال‌مسیحی -شاخه اتحادیه دموکرات‌مسیحی مرکل در ایالت باواریا- خواستار پیگیری محدودیت‌های سالانه در مورد شمار پناهجویان بود. در حالی‌که سبزها خواستار پیگیری سیاست‌هایی دیگر‌ از جمله اجازه عزیمت خانواده پناهجویان به آلمان‌ بودند، این حزب دست‌ چپی آلمان می‌گوید پناهجویان در صورتی‌که همراه خانواده‌های خود زندگی کنند، روند یکپارچگی آنها با جامعه آلمان، سریع‌تر و آسان‌تر انجام می‌شود.
بدون بازگشت دموکرات آزاد به مذاکرات، محافظه‌کاران پیرامون آنگلا مرکل، مجبور خواهند بود بر حفظ دولت ائتلافی فعلی با چپ‌های میانه از حزب سوسیال‌دموکرات‌ تلاش کنند. هرچند سوسیال‌دموکرات‌ها خود چنین احتمالی را رد کرده‌اند. برآیند احتمالی دیگر می‌تواند تشکیل دولت اقلیت باشد که شکل‌گیری آن در حال حاضر نامحتمل برآورد می‌شود‌ یا در نهایت آنکه انتخابات تازه‌ای در آلمان برگزار خواهد شد.
کاترین گورینگ اکهاردت، رییس فراکسیون سبزها در پارلمان آلمان از حزب دموکرات آزاد انتقاد کرد به مسوولیتش در تشکیل دولت ائتلافی عمل نکرد. او گفت: احزاب متحده، دموکرات آزاد و سبزها تنها در نکاتی جزئی با هم اختلاف نظر داشتند. در موضوع حفظ محیط‌زیست، کشاورزی و مهاجرت بین طرفین اشتراک نظرها بیشتر از آن چیزی بود که تصورش می‌رفت.
جم اوزدمیر، رهبر حزب سبزها نیز تصمیم حزب دموکرات آزاد برای خروج از مذاکرات ائتلافی را نکوهش کرد و گفت سبزها تا آخرین ثانیه‌ها آماده بودند تا یک ائتلاف تشکیل شود اما یکی از طرفین این آمادگی را نداشت: متاسفانه اف‌د‌پ از همان آغاز نشان داد که آماده چنین روندی نیست‌ در حالی که سبزها در مذاکرات نسبت به بسیاری مسایل منعطف بودند.
حزب سوسیال‌دموکرات آلمان (SPD) هم پس از شکست ائتلاف جامائیکا هر گونه مشارکت در دولت بعدی را رد کرد. رولف اشتنگر، معاون این حزب‌ در توئیتر نوشت که موضع این حزب هیچ تغییری نکرده و هرگونه ورود به دولت منتفی است. حزب سوسیال‌دموکرات پس از ریزش شدید آرایش در انتخابات اکتبر، از ائتلاف بزرگ با احزاب متحد‌ بیرون آمد.
در این میان‌ اتاق صنایع و بازرگانی آلمان نسبت به فاز طولانی ناامنی و تاخیر در تشکیل دولت ابراز نگرانی کرده است. اریک شوایتزر، رییس این اتاق‌ ناروشن بودن وضعیت دولت برای اقتصاد آلمان را یک نومیدی خواند.
به عقیده او، فرصت برای عبور از مرزهای اید‌ئولوژیک و یافتن راه‌حلی اصولی در این میان از دست رفت: اینک با تاخیری طولانی در پرداختن به مهم‌ترین مسایل پیش رو مواجه هستیم. اتاق صنایع و بازرگانی آلمان در عین حال ابراز اطمینان کرده که طرفین بتوانند به مصالحه‌ معقولی دست یابند.
شکست تشکیل دولت ائتلافی در بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا می‌تواند پیامدهایی برای دیگر کشورهای این منطقه داشته باشد. اعلام شکست مذاکرات ائتلاف در آلمان‌ تلنگری جدی برای مرکل محسوب می‌شد که در 12 سال گذشته به نمادی از ثبات و قدرت تبدیل شده بود. او توانست در بحران بدهی‌های منطقه یورو به خوبی یک همکاری مشترک میان کشورهای اتحادیه اروپا به وجود آورد و در مورد مساله بحران پناهجویان نیز با ترکیه به توافقی بزرگ دست یافت.
پس از آنکه مرکل در سال 2015 سیاست درهای باز را برای پذیرش پناهجویان به اجرا گذاشت، بسیاری از آلمانی‌ها با او به مخالفت پرداختند و حتی در انتخابات پارلمانی سپتامبر تصمیم گرفتند مرکل را تنبیه کنند، به طوری که به حزب آلترناتیو برای آلمان (راست افراطی) رای دادند. کاهش آرای حزب دموکرات‌مسیحی مرکل، او را مجبور کرد با وجود پیروزی در انتخابات، برای تشکیل دولت جدید مجبور به ائتلاف شود.
حالا مرکل دو راه بیشتر پیش روی خود ندارد؛ یا به تشکیل دولت اقلیت اکتفا کند یا مذاکرات جدیدی با حزب سوسیال‌دموکرات برای ائتلاف آغاز کند. او در دولت قبلی نیز با سوسیال‌دموکرات‌ها ائتلاف بزرگی را تشکیل داده بود. اگر هیچ‌کدام از این دو راه محقق نشود، رییس جمهور آلمان دستور به تکرار انتخابات خواهد داد.
قرار بود حزب دموکرات‌مسیحی با احزاب دموکرات‌های آزاد و سبزها، ائتلاف جامائیکا را تشکیل دهند. دلیل انتخاب این اسم شباهت رنگ سه حزب با پرچم کشور جامائیکا بود. این سه حزب درباره مسایل اساسی مانند آب و هوا، انرژی، مهاجرت، سیاست‌های اقتصادی و مالیاتی اختلاف نظر جدی دارند.
از جمله نگرانی‌های برگزاری انتخابات مجدد در آلمان این است که برگزاری دوباره انتخابات باعث افزایش آرای حزب راست‌گرای افراطی آلترناتیو برای آلمان شود؛ حزبی که در انتخابات ماه سپتامبر توانست ۱۳ درصد آرا‌ را کسب کند و به عنوان نخستین حزب راست‌گرای آلمان بعد از جنگ جهانی دوم وارد بوندستاگ شود.
حزب آلترناتیو برای آلمان با حربه ترساندن جامعه از پناهجویان رای خود را افزایش داد و اکنون یکی از اختلاف نظرها برای تشکیل دولت ائتلافی به رهبری آنگلا مرکل مساله پیوستن خانواده‌های پناهجویان سوری به آنهاست؛ موضوعی که آنگلا مرکل را محافظه‌کارتر کرده است زیرا از افزایش آرای حزب آلترناتیو برای آلمان نگران است.
نظرسنجی‌های فعلی نشان می‌دهند که در صورت برگزاری انتخاباتی تازه، نتیجه کم‌وبیش، شبیه همان‌چیزی می‌شود که اکنون در پهنه سیاسی آلمان شکل گرفته ‌است. در آن‌صورت احتمالا مذاکرات برای تشکیل یک دولت ائتلافی به سختی همین روزها‌ و چه‌بسا سخت‌تر خواهد بود.
رییس‌جمهور‌ فرانسه دیروز از بن‌بست سیاسی در آلمان به دنبال شکست مذاکرات برای تشکیل دولت جدید ائتلافی به ریاست آنگلا مرکل ابراز نگرانی کرد و گفت: بحران سیاسی این کشور به نفع ما نیست.
مرکل‌ حمایت اولیه خود را از دیدگاه‌های ماکرون درباره ایجاد پست جدید وزیر دارایی در منطقه یورو ابراز و بودجه منطقه یورو را تعیین کرده‌ اما جزییات این اقدام هنوز بررسی نشده است. فرانسه و آلمان به عنوان دو کشور بزرگ اقتصادی در منطقه یورو اغلب به عنوان نیروی محرکه چنین پروژه‌ای قلمداد می‌شوند. مرکل با تلاش‌هایی برای خارج کردن آلمان از بحران به دنبال شکست مذاکرات تشکیل دولت ائتلافی در روز یکشنبه دست‌و‌پنجه نرم می‌کند؛ شکست این مذاکرات احتمالا، آلمان بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا را با برگزاری انتخابات زودهنگام مواجه خواهد کرد.