روزنامه جهان صنعت
1396/07/26
اگر برجام شکست بخورد
اردوان امیر‌اصلانی* - همان‌طور که انتظار می‌رفت، دونالد ترامپ، پایبندی ایران به توافق هسته‌ای 14 ژوئن 2015 را در مقابل کنگره آمریکا تایید نکرد و این عدم تایید از سوی ترامپ، با یک سلسله از مواخذه‌ها و سرزنش‌های ضدایران همراه بود که چنانچه نیک بنگریم، درخواهیم یافت که در واقع این اظهارات هیچ‌گونه ارتباطی به توافق هسته‌ای ندارند.او از هیچ سخنی در جهت سرزنش ایران دریغ نکرد و هر آنچه سخن را به دور باطل بکشاند، ابراز داشت تا جایی که در گفتار و در معنای کلامش در هر دو می‌توان به خوبی ایدئولوژی ضدایرانی برخاسته از دوستان سعودی‌اش و نیز جناح راست لیکود را به عیان دید که به نظر می‌رسد بر استدلال‌های وی تسلط یافته است. او حتی خلیج‌فارس را خلیج عربی نامید. در نتیجه گفتارش را با امضای جعلی سعودی که با حذف کلمه فارسی و جای‌گذاری عربی در واژه خلیج‌فارس مشاهده میشود را به نمایش گذاشت.
و با آنچه بیان کرد، در واقع بر تمام شواهد تاریخی و عقاید و هر آنچه از پنج قرن قبل از میلاد مسیح توسط تمام تاریخ‌نگاران از هرودوت تاکنون نقل شده بدون استثنا خط بطلان کشید.
در حالی که ترامپ پایبندی به توافق هسته‌ای را از طرف ایران تایید نکرده، باید پرسید چه خواهد شد؟
حتی اگر آمریکا هنوز به طور قطعی از توافق هسته‌ای خارج نشده باشد، قانون آمریکا نیازمند یک دوره 60 روزه است که در آن دو بخش تعیین‌کننده‌اند که عبارتند از: کنگره و مجلس نمایندگان و دیگری مجلس سنا که تنها با رای اکثریت قادر است مجددا تحریم‌های هسته‌ای را به ایران تحمیل کند.
همچنین کنگره ممکن است از برخی سناتور‌های جمهوریخواه حمایت کند، یعنی همان اصطلاح معروف «یا اصلاح یا حذف». در دومین بخش نیاز به موافقت 60 سناتور است که هر یک از آنان غیر از پایان دادن به توافق هسته‌ای به چیز دیگری فکر نمی‌کنند و در نتیجه در تضاد با مواضع ایران قرار دارند. در واقع ایرانیان از زبان رییس‌جمهور خود اعلام کردند حاضر نیستند مجددا توافقنامه ژنو را به مذاکره بگذارند. در مورد دیگر کشورهای امضاکننده توافق نیز اینچنین است. اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به همراه آلمان و اتحادیه اروپا نیز بر همین موضع قرار دارند. در نهایت ترامپ حتی بدون مداخله کنگره صرفا از اعلام تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایالات متحده در مهلت بعدی خودداری خواهد کرد.
تام کوتون، سناتور آرکانزاس که همواره در موضع مخالفت با این توافق بوده است، اظهار داشته پیشنهاد قوانین کوتاه‌مدت خود را جهت بهبود این توافقنامه ارائه خواهد کرد.
به نظر می‌رسد راه برای آغاز یک بحران باز شده است. آمریکا در موقعیتی قرار گرفته که ریسک منزوی شدن از جانب شرکت‌ها و متحدان اروپایی خود را که با اقتصاد ایران در ارتباط هستند، پیش روی خود دارد.
کره شمالی آزمایشات هسته‌ای خود را ادامه می‌دهد و هیچ علاقه‌ای به شرکت در بحث با آمریکا ندارد؛ کشوری که به امضای خود متعهد نیست و در همین مدت کوتاه پس از توافق آن را نادیده گرفته و احترامی برای آن قائل نیست.
اتحادیه اروپا به سهم خود چنانچه لازم بداند، می‌تواند با توسل به چارچوب قانونی و با استناد به مقررات مسدود‌کننده اقدام به منع شرکت‌های اروپایی از تبعیت از قانون برون‌مرزی ایالات متحده کند و این ممنوعیت تا بازپرداخت جرایم را نیز می‌تواند شامل شود. اروپا همچنان می‌تواند تامین مالی پروژه‌ها را با ایجاد روابط با ایران به‌عنوان یک همکار از بانک سرمایه‌گذاری اروپا تشویق و تسهیل کند. شرط مسلم این است که ایرانیان به سهم خود در مواجهه با رفتار بی‌ثبات رییس‌جمهور آمریکا نقش بچه آرام و ساکت را بازی می‌کنند و به تعهدات خود تحت عنوان توافقنامه هسته‌ای پایبند خواهند بود و همین‌طور اروپایی‌ها.
ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و امانوئل ماکرون رییس‌جمهور فرانسه طی بیانیه‌ای مشترک با امضای سه نفره اعلام کردند که به برجام پایبند خواهند ماند.
احتمال اینکه توافق هسته‌ای به‌عنوان توافقی چندجانبه تنها توسط یک کشور ملغی شود، بسیار کم است و تا زمانی که ایران به تعهداتش عمل کند- چنان‌که این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید شده- این کشور‌ها نیز همچنان به تعهدات‌شان در توافق هسته‌ای پایبند خواهند بود. فدریکا موگرینی از طرف اتحادیه اروپا بیانیه‌ای مشابه منتشر کرد. امانوئل ماکرون نیز بعد از یکشنبه‌شب موضع فرانسه را در این زمینه یادآور شده است.
حق و انصاف به کنار، مشکل اساسی این است که بانک‌ها و شرکت‌های اروپایی باید تصمیم بگیرند بین یک بازار 19 تریلیون دلاری آمریکا و بازار ایرانی که در بهترین حالت آن از دو میلیارد دلار تجاوز نمی‌کند، یکی را انتخاب کنند. استراتژی ترامپ پایه و اساس محکم و درستی ندارد. با این وجود احتمالا واکنش او منجر به کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در ایران خواهد شد که محافظه‌کاران ایرانی از سرزنش کردن روحانی به این خاطر دریغ نخواهند کرد.
در این میان سپاه پاسداران ایران نیز اعلام کرده قادر است منافع آمریکا را در منطقه هدف قرار دهد. حتی اگر این اظهارات نمادین هم باشد، در صورت پایبندی آمریکا به استراتژی خود درباره جمهوری اسلامی، احتمالات را در این خصوص نباید نادیده گرفت. در صورتی که این توافق به شکست بینجامد، به‌طور مسلم عواقبی بسیار فرا‌گیر‌تر از ایران در پی داشته و جهان شاهد ناامنی بیشتری خواهد بود.
* متخصص ژئوپلیتیک و تحلیلگر امور خاورمیانه و دنیای عرب
سایر اخبار این روزنامه
دری‌اصفهانی ۶۲ میلیارد تومان از کشور
مشاور وزیر بهداشت هشدار داد؛
جای خالی مالیات در رشد اقتصادی
شی‌جین‌پینگ در اندیشه تحکیم قدرت
تولد اولین صندوق ارزی بازار سرمایه
مشاور معاون مسکن آخوندی:
بهزیستی کشور از حمایت مالی و بیمه‌ای خبر داد؛
جام‌جهانی فوتبال نوجوانان- ۲۰۱۷ هند؛
چهارگزینه‌ای چهارجوابی!
انتقاد رییس کمیته امداد از سیاست‌های اقتصادی دولت؛
تلاش برای انفعال بارزانی
دبیر کانون انبوه‌سازان نسبت به وضعیت بازار مسکن هشدار داد؛
ناکامی‌های ادامه‌دار اقتصاد کشور
معاون اول رییس‌جمهور در مراسم روز جهانی استاندارد تاکید کرد؛
ناکامی‌های ادامه‌دار اقتصاد کشور
همایش بین‌المللی ایران و مناطق پیرامونی برگزار میشود
گام بعدی ایران در کردستان عراق
اگر برجام شکست بخورد
اگر برجام شکست بخورد
اگر برجام شکست بخورد
