روزنامه جهان صنعت
1396/07/26
تلاش برای انفعال بارزانی
ملیحه اسناوندی- سبا محسنی نژاد- دو روز قبل نیروهای نظامی دولت فدرال عراق در حمله‌ای برق‌آسا، شمال شهر نفتخیز کرکوک را تصرف کردند و به مرکز این شهر راه یافتند. این جدی‌ترین واکنش دولت عراق به همه‌پرسی استقلال کردستان عراق است که ماه پیش برگزار شد. این واکنش تا جایی ادامه پیدا کرد که نیروهای عراقی و حشد الشعبی به سمت شمال عراق حرکت کردند و مناطق جلولاء و قره‌تپه در شهرستان خانقین در استان دیاله را تصرف کردند. همزمان نیروهای پیشمرگه از مواضع خود در جلولاء عقب‌نشینی کرد و بدون درگیری این منطقه تحت کنترل الحشد الشعبی در آمد. طبق این خبر، ماموریت این نیروها، تحت کنترل درآوردن مناطقی است که مورد منازعه بوده و همه این تحرکات با هماهنگی کامل نیروهای مشترک عراقی است. در واقع نیروهای عراقی به دنبال آن هستند حکومت اقلیم را منفعل کنند. در این میان ایران، ترکیه، آمریکا و دبیرکل سازمان ملل متحد هم در مخالفت با همه‌پرسی در اقلیم کردستان، دولت مرکزی عراق را همراهی میکنند. در این راستا مقامات جمهوری اسلامی شدیدا از همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراقی انتقاد کرده‌اند و در واکنش به این اقدام، مرزهای هوایی خود را روی پروازهای خارجی به مقصد اقلیم بسته و دادوستد فرآورده‌های نفتی با آن را متوقف کرده‌اند. مقام‌های ارشد نظامی ایران نیز برای هماهنگی با همتایان ترکیه‌ای خود به آن کشور سفر کرده و مشترکا علیه همه‌پرسی کردستان عراق موضع‌گیری کرده بودند. همچنین سپاه پاسداران و ارتش جمهوری اسلامی مانورهای نظامی قابل توجهی را در مرزهای خود با کردستان عراق برگزار کردند که بنا به برخی گزارش‌ها حتی برخی مناطق کردستان عراق توسط ایران گلوله‌باران شده بودند اما مقام‌های سپاه پاسداران این حملات را تکذیب کردند. اقدامات ایران تا جایی ادامه پیدا کرد که سردار سلیمانی برای بررسی بحران میان اربیل و بغداد به کردستان عراق رفت. هر چند مقامات ایرانی سفر سردار سلیمانی به اقلیم کردستان را یک سفر معمولی و عادی معرفی کردند ولی رسانه‌های کردستان عراق حضور ایران و سلیمانی را در این منطقه در جهت جلوگیری از تاسیس حکومت کردستان می‌دانند. این در حالی است که شیخ جعفر شیخ مصطفی، فرمانده نیروهای پیشمرگه اتحادیه میهنی کردستان به خبرگزاری رووداو گفته که ایران فرماندهی حمله به کرکوک را به عهده داشته است. طبق برخی گزارش‌ها اواسط ماه شهریور در پی مذاکرات به نظر بی‌نتیجه قاسم سلیمانی با مسعود بارزانی، برخی رسانه‌های کردستان از تهدید آشکار اقلیم کردستان توسط فرمانده سپاه قدس خبر داده بودند. طبق این گزارش‌های تایید نشده، سرلشکر سلیمانی به رهبران اقلیم کردستان گفته است: «من تاکنون از حشد شعبی خواسته‌ام به کردستان عراق حمله نکنند. اما دیگر این کار را نخواهم کرد.» این گزارش به اضافه سفر قاسم سلیمانی به کرکوک سبب شده رسانه‌های کردستان اکنون اعلام کنند که نیروهای سپاه برای مقابله با پیشمرگه‌های کرد در نزدیکی کرکوک حضور دارند. برخی پیشمرگه‌های کرد گفته‌اند که وضعیت کرکوک به جایی رسیده که نظامیان و سپاه ایران در منطقه از زبان تهدید استفاده میکنند و دولت در سطوح دیپلماتیک فعال است.سپاه نقشی در عملیات کرکوک نداشت
البته باوجود اینکه حتی پیش از آغاز این عملیات و در روزهای پرتنش پس از همه‌پرسی روز سوم مهرماه استقلال، چند مقام اقلیم کردستان از حضور نیروهای نظامی ایران در این منطقه خبر داده بودند اما پس از تصرف شهر کرکوک در شمال عراق به دست ارتش این کشور و شبه‌نظامیان حشدالشعبی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل هرگونه نقش و حضور سپاه پاسداران در این عملیات را رد کرد. ولایتی گفت: «سپاه هیج نقشی در عملیات کرکوک ندارد و دیدیم که تقریبا بدون درگیری آن منطقه در اختیار دولت بغداد قرار گرفت و آقای بارزانی باید قبول کند که اشتباه کرده و به آن اعتراف کند و درصدد جبران آن برآید.»
اما جنگ و خونریزى در عراق تا جایی ادامه پیدا کرد که منجر به واکنش یکی از نمایندگان کرد مجلس شورای اسلامی شد. محمد قسیم عثمانی در نامه‌ای از رییس‌جمهور خواست تا دستور فرمایید با استفاده از همه ظرفیت‌هاى نظام خصوصا دیپلماسى خیرخواهانه جمهورى اسلامى ایران و نفوذ معنوى ما در کل عراق، این جنگ و برادرکشى متوقف و آتش‌بس برقرار شود تا با گفتوگو و مذاکره و از مجارى قانونى، مشکلات برطرف و مردم بی‌گناه و زجر دیده کـرد در عراق، بیش از این آواره و سرگردان نشوند و اسراییل غاصب و آمریکاى خونخوار که خود بانى این نقشه و درگیرى‌ها هستند و اکنون با خوشحالى به تماشا و نظاره صحنه مشغولند، بیش از این به اهداف شوم و غیرانسانى خود دست نیابند و مردم مظلوم عراق وارد معرکه دامنگیر دیگرى نشوند چراکه در این صورت داعش نیز فرصت را غنیمت خواهد شمرد و از جناح دیگرى به مردم کرد عراق حمله‌ور خواهد شد و مردم انفال‌دیده و شیمیایی شده باید منتظر تلخى‌ها و سختى‌هاى بیشترى باشند. مسعود بارزانی، رییس اقلیم کردستان نیز دیروز درباره حوادث کرکوک و اقلیم بیانیه صادر کرد. او در این بیانیه خطاب به مردم اقلیم کردستان گفت: می‌خواهند ما را به جنگ داخلی بکشانند اما ما وارد چنین جنگی نخواهیم شد.
ایران نیروهای حشدالشعبی را تقویت کرد
افشین غلامی، روزنامه‌نگار و کارشناس مسایل کردستان در گفتوگو با روزنامه «جهان‌صنعت» درباره وضعیت شهر کرکوک پس از ورود نیروهای دولت مرکزی گفت: «اکنون شهر کرکوک تحت کنترل نیروهای ارتش عراق و نیروهای مردمی حشدالشعبی است. طی عملیات‌های میدانی که در شهر کرکوک آغاز شد ظاهرا بخشی از نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان با نیروهای حشدالشعبی و ارتش عراق درگیر شدند اما براساس توافقاتی که میان بخشی از حزب اتحادیه میهنی کردستان که حزب بالادست در منطقه کرکوک است با نیروهای ارتش عراق و نیروی حشدالشعبی انجام شد، بخشی از نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان از شهر کرکوک عقب‌نشینی میکنند و با وجود این عقب‌نشینی، بخشی از نیروهایی پیشمرگ مخالف این عقب‌نشینی با نیروهای حشدالشعبی درگیر می‌شوند که طی این درگیری هشت یا 9 ساعته، نزدیک به 56 نفر از نیروهای پیشمرگ کشته می‌شوند. اما در نهایت شهر کرکوک، میادین نفتی و تمام ادارات دولتی تحت کنترل نیروهای ارتش عراق، حشدالشعبی و پلیس فدرال عراق قرار می‌گیرند. وی درباره حضور ایران در این درگیری اظهار داشت: «نیروهای حشدالشعبی، نیروهای بسیج مردمی عراق هستند که بدون آنکه دوره آموزش نظامی دیده باشند به مناطق جنگی اعزام شدند. در این راستا ایران به عنوان کشوری که قبلا آموزش جنگ‌های چریکی را به نیروهای بسیج و سپاه داده بود، توانست نیروهای حشدالشعبی را از این لحاظ تقویت کند و آموزش‌های اولیه را به آنها بدهد و حتی پایه اولیه نیروهای حشدالشعبی هم از سوی سپاه پاسداران شکل بگیرد.» وی افزود:« در حال حاضر هم بخش‌های زیادی از نیروهای حشدالشعبی هم تحت نظارت معنوی و شاید مادی جمهوری اسلامی ایران است و جمهوری اسلامی نفوذ گسترده‌ای در میان نیروهای حشدالشعبی دارد. بخشی از این نیروها هم تحت کنترل و نفوذ مراجع به ویژه آیت‌الله سیستانی در کشور عراق هستند. همچنین باید گفت که بخشی از نیروهای حشدالشعبی که در ایران آموزش دیده‌اند و معروف به سپاه بدر هستند در سال1360 توسط سپاه پاسداران تشکیل شده و قسمت اعظم نیروهای حشدالشعبی را تشکیل می‌دهند. این نیروها از لحاظ ارگانیکی وابسته به سپاه هستند یعنی بیشتر دستور و فرمانی که به آنها داده میشود از سوی سپاه پاسداران است. بنابراین در فعالیت‌های میدانی عراق، ایران نه تنها نقش میانجی را در بین قدرت‌های مختلف موجود در دولت مرکزی دارد که نقش تسهیل‌کننده را هم بین این قدرت‌ها ایفا می‌کند و اگر مشکلی بین دولت بغداد به ویژه لایه‌های شیعه به‌وجود بیاید جمهوری اسلامی نقش خودش را به عنوان تسهیل‌کننده و رابط میان آنها دارد. حتی در جنگ سه‌ساله و چهارساله‌ای که در عراق وجود داشت ایران با وجود اینکه درباره جنگ نظرات راهبردی خود را داشت، در آموزش نیروهای حشدالشعبی هم نقش اساسی ایفا کرد. همچنین آموزش‌های مستشاری و حضور نیروهای سپاه قدس را در مناطق عملیاتی شاهد بودیم و سپاه نقش پررنگی داشته است. در عملیات‌های تکریت و موصل که نیروهای حشدالشعبی حضور داشتند، نیروهای مستشاری، فرمانده عالی رتبه سپاه پاسداران هم بودند و جنگ را از نزدیک مدیریت می‌کردند. بنابراین نقش ایران یک نقش راهبردی و مهم در عراق است که مربوط به امروز و دهه‌های آینده نمی‌شود چراکه ایران در عراق به دنبال پایگاه امن خود برای تامین منافع ملی جمهوری اسلامی ایران است.»
یکپارچگی عراق برای ایران مهم است
وی درباره تاثیر حضور ایران در اقلیم کردستان هم پاسخ داد: «درباره جدایی اقلیم کردستان و حضور ایران دو سناریو وجود دارد. اقلیم کردستان به دنبال ایجاد کشور کردستان بود. احزاب مختلف کرد هم سر یک میز نشستند و به دنبال ایجاد کشور کردی بودند اما با مخالفت کشورهای منطقه و حتی قدرت‌های جهانی رو به روشدند. ایران فشارهای خود را تا سطح دیپلماتیک وارد کرد که اقلیم کردستان نباید جدا شود، از ان طرف با وجود آنکه ترکیه در مقابل، اظهارات تند‌تری داشت اما در عرصه عمل دست به هیچ اقدام جانبی نزد اما ایران از طریق دولت بغداد کارهای متفاوتی انجام داد، از جمله بستن مرزها، لغو پروازها تا حضور نظامی و مستشاری در عملیات نیروهای حشدالشعبی و نیروهای ارتش عراق. ایران هیچ‌گاه نمی‌خواهد و نخواهد خواست که کشوری به نام کشور کردستان در عراق شکل بگیرد چون به دنبال عراق یکپارچه برای رسیدن به اهداف بلندمدت خود در منطقه است.» وی افزود: «اهداف بلندمدت ایران در منطقه علاوه بر ایجاد یک دولت شیعه، رسیدن به دریای مدیترانه با حضور نیروهای حشدالشعبی، دولت اسد و یمن، به عنوان یک شاهراه اقتصادی و دسترسی به آب‌های آزاد از طریق سوریه است، به این معنی که این پروسه بلندمدت ایران در منطقه خواهد بود. بنابراین ایجاد کشوری کرد در منطقه باعث میشود که کشور سنی دیگری در کنار اقلیم کردستان به‌عنوان اقلیم سنی در عراق داشته باشیم و این برای ایران یعنی خط قرمز و ایران هیچ وقت نمی‌خواهد دو اقلیم به عنوان اقیلم کردستان و اقلیم سنی در عراق باشد. بنابراین یکپارچکی عراق برای ایران بسیار مهم است و در این راستا هرکاری خواهد کرد.»
غلامی در ادامه گفت: «امروز ایران توانسته طی توافق با گروه اتحادیه میهنی و نزدیک کردن آنها به دولت بغداد موضوع همه‌پرسی را عملا پوچ کند چراکه الان اختلاف اساسی میان نیروهای اتحادیه میهنی کردستان و نیروهای حزب دموکرات کردستان به وجود آمده است و این دوحزب به سمت دو اداره‌ای قبل بر می‌گردند که این به معنی بازگشت آنها به سال 2003 میلادی است که آن زمان اختلاف اساسی با هم داشتند و اقلیم کردستان به صورت مجزا اداره می‌شد. ایران با نزدیک‌تر کردن اتحادیه میهنی کردستان به بغداد تقریبا خنجر اساسی را به اقلیم کردستان زد و اکنون اتحادیه میهنی روابط بسیار نزدیک‌تری از قبل با ایران پیدا کرده است.»
همه‌پرسی کردستان منتفی است
وی درباره رفتارهای مقامات کردستان در پافشاری بر مواضع خود هم توضیح داد: «تصور می‌کنم که الان هم مقامات اقلیم کردستان کوتاه آمده‌اند و نیروهای دموکرات کردستان از سنجار، بخش‌هایی از مخمور و از چند نقطه دیگر عقب‌نشینی کرده‌اند و مناطقی را که سال 2014 با ورود داعش توانسته بودند کنترل کنند دوباره به دولت مرکزی واگذار کردند. این به معنی عقب‌نشینی از خواسته‌های خودشان است. مقامات کرد به دنبال ایجاد کشوری با مرزهای جدیدی بودند که با ورود نیروهای حشدالشعبی و دولت بغداد عملا اتوماتیک وار از خواسته خود عقب‌نشینی کردند چراکه نیروهای میهنی با توافقی که با دولت مرکزی و ایران داشتند از موضوع همه‌پرسی بیرون آمدند و اگر تا چند ساعت آینده هم بشنوید بارزانی از ریاست اقلیم استعفا داده نباید تعجب کرد چراکه فشارهای شدیدی بر بارزانی و اقلیم کردستان و مخصوصا حزب دموکرات کردستان هست که حالا باید به گفت‌گو با بغداد بپردازد.»
وی درخصوص مخالفت قدرت‌های بزرگ درباره همه‌پرسی هم گفت: «اگر دقت کنید می‌بینید در حمله نیروهای حشدالشعبی و ارتش عراق به کرکوک شاهد هیچ‌گونه حرکتی از سوی نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا و اروپا نبودیم و اعلام کردند که ما موافق حرکت نیروهای عراق به سمت اقلیم کردستان بودیم. این نشان می‌دهد که در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی بین ایران، سوریه، ترکیه و آمریکا و اتحادیه اروپا هماهنگی به وجود آمده است و حالا با این هماهنگی چه امتیازهایی میان آنها رد و بدل شده معلوم نیست.»
غلامی افزود: «تشکیل اقلیم کردستان یک خواست تاریخی است که برمی‌گردد به صدسال گذشته و درست شدن قرارداد سایکس‌پیکو و بعد از آن سور و قراردادهایی بعد از آن وجود داشته است بنابراین این خواسته میان مردم اقلیم کردستان وجود داشته و حدود 76/92درصد مردم هم به همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان نظر مثبت داشتند و به این معنی است که نه میان سران اقلیم کردستان که در بدنه جامعه کردستان عراق هم این خواسته وجود داشته است.
وی درباره قول‌های توخالی آمریکا به سران اقلیم کردستان هم بیان داشت: «آمریکا به صورت ضمنی در نشست‌هایی که بارزانی داشته است قول‌هایی در این زمینه داده بودند اما می‌دانیم که آمریکا همچون سال 1975 که پشت کردها را خالی کرد و موضوع ملامصطفی را پیش آورد، دوباره می‌بینیم همان سناریو تکرار شد. آمریکا به دنبال منافع ملی خودش در منطقه است و منافع ملی خودش را والاتر از موضوعات اقلیم کردستان می‌داند و باید دید منافع آمریکا چه بوده است که با جدایی اقلیم کردستان مخالفت داشته و اجازه داده ایران در حیات خلوت آمریکا ورود پیدا کند و وارد کرکوک شود و بتواند این شهر را کنترل کند.»
این کارشناس مسایل کردستان درباره سرنوشت همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق گفت: «احساس می‌کنم موضوع همه‌پرسی کردستان پوچ شد.
در حال حاضر این همه‌پرسی در دستور کار نیروهای اقلیم کردستان قرار ندارد و اقلیم از قبل هم محدودتر خواهد شد و مقامات اقلیم باید دوباره با وساطت ایران و آمریکا و کشورهای غربی با بغداد گفت‌وگو‌هایی داشته باشند که یکپارچگی خاک عراق را رعایت کند. همه‌پرسی استقلال کردستان منتفی است و باید دید در دهه‌های آینده چه خواهد شد.»
سایر اخبار این روزنامه
دری‌اصفهانی ۶۲ میلیارد تومان از کشور
مشاور وزیر بهداشت هشدار داد؛
جای خالی مالیات در رشد اقتصادی
شی‌جین‌پینگ در اندیشه تحکیم قدرت
تولد اولین صندوق ارزی بازار سرمایه
مشاور معاون مسکن آخوندی:
بهزیستی کشور از حمایت مالی و بیمه‌ای خبر داد؛
جام‌جهانی فوتبال نوجوانان- ۲۰۱۷ هند؛
چهارگزینه‌ای چهارجوابی!
انتقاد رییس کمیته امداد از سیاست‌های اقتصادی دولت؛
تلاش برای انفعال بارزانی
دبیر کانون انبوه‌سازان نسبت به وضعیت بازار مسکن هشدار داد؛
ناکامی‌های ادامه‌دار اقتصاد کشور
معاون اول رییس‌جمهور در مراسم روز جهانی استاندارد تاکید کرد؛
ناکامی‌های ادامه‌دار اقتصاد کشور
همایش بین‌المللی ایران و مناطق پیرامونی برگزار میشود
گام بعدی ایران در کردستان عراق
اگر برجام شکست بخورد
اگر برجام شکست بخورد
اگر برجام شکست بخورد
