بخش‌خصوصی با بررسی مشکلات تولید و صادرات سیمان کشور هشدار داد؛

گروه صنعت- در حالی که ظرفیت تولید سیمان در کشور قابل توجه است اما به دلیل تنش‌های سیاسی ایجاد شده در بازارهای صادراتی ایران و همچنین رکود ساخت‌وساز در کشور، آنطور که باید و شاید نمی‌توان از ظرفیت تولید سیمان به نفع اقتصاد کشور استفاده کرد. از این رو آمارها حاکی از آن است که در شش ماهه سال‌جاری، آمار تولید و صادرات کلینکر و سیمان کاهشی بوده است. بر این اساس، تولید کلینکر در شش ماهه سال‌جاری با 8/2 درصد کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل از 4/30 میلیون تن به 5/29 میلیون تن رسیده و تولید سیمان نیز در همین مدت 04/3 درصد کاهش داشته و از 1/29 میلیون تن در شش ماهه اول سال 95 به 2/28 میلیون تن رسیده است. همچنین کاهش تولید واقعی سیمان در کشور باعث شده ایران از جایگاه چهارم تولیدکنندگان سیمان در دنیا در سال 2014 به جایگاه ششم در سال 2016 تنزل پیدا کند. این در حالی است که به گفته دبیر انجمن کارفرمایان سیمان، براساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا پایان سال 1397 ایران در جدول صادرکنندگان سیمان دنیا به جایگاه هشتم و پایین‌تر از ترکیه افت خواهد کرد.بر همین اساس نمایندگان بخش‌خصوصی در نشست کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران با نقد و بررسی مشکلات موجود در صنعت سیمان به عدم توازن جدی در تولید و مصرف این کالای غیرقابل‌تجارت و مشکلات تاریخی آن مانند رقابت منفی در بازارهای هدف و سرکوب قیمت پرداختند. آنها همچنین از ضعف بنگاه‌ها در مقوله بازاریابی و نحوه نادرست انتخاب بازارهای هدف صادراتی انتقاد کردند. در این نشست که مرتضی لطفی، نایب‌رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران به‌جای مهدی پورقاضی ریاست آن را برعهده داشت، علاوه بر اعضای کمیسیون نمایندگانی از انجمن صنفی کارفرمایان سیمان و نهادهای مختلف دولتی حضور داشتند و زیر و بم مشکلات این صنعت مهم در کشور را مورد نقد و بررسی قرار دادند.
همچنین فعالان بخش‌خصوصی در سخنانی از لزوم دو نسخه کوتاه‌مدت و بلندمدت برای صنعت سیمان صحبت کردند که براساس آن نسخه کوتاه‌مدت باید مبتنی بر حمایت‌های مقطعی و درست باشد که بتواند به خروج این صنعت از رکود بینجامد در حالی که در نسخه بلندمدت به بهبود کیفیت و بهره‌وری و برنامه‌ریزی بدون حمایت‌های دولتی برای این صنعت نیاز داریم. بر این اساس این صنعت باید در بلندمدت حتما خودش را اصلاح کند، کیفیت تولید را بالا ببرد و بازارهای آتی را بشناسد.
نگاهی به وضعیت فعلی صنعت سیمان
بر این اساس دبیر انجمن کارفرمایان سیمان با ارائه گزارشی به ترسیم وضعیت کنونی این صنعت پرداخت و از ظرفیت‌ها و چالش‌های آن تصویری شفاف ارائه کرد. عبدالرضا شیخان عنوان کرد که در حال حاضر ۷۴ کارخانه تولید سیمان در کشور فعالیت دارند که بیش از ۸3 میلیون تن ظرفیت تولید دارند. او گفت: تعداد کارخانه‌های تولید سیمان از ۳۰ کارخانه با ظرفیت تولید 5/29 میلیون تن در سال ۱۳۸۰ به ۷۴ کارخانه با ظرفیت تولید ۸۳ میلیون تن در سال 1396 افزایش یافته است.


شیخان همچنین با بیان اینکه آمار تولید و صادرات کلینکر و سیمان در شش ماهه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهشی بوده است، افزود: کاهش صادرات کلینکر ناچیز اما کاهش صادرات سیمان بیش از 22 درصد است به طوری که میزان صادرات از 9/3 میلیون تن در شش ماهه نخست سال 95 به 05/3 میلیون تن در شش ماهه نخست امسال افت کرده است.
افغانستان می‌تواند بازار جذابی باشد
دبیر انجمن کارفرمایان سیمان در ادامه توضیح داد: با توجه به حرکت عراق به سمت افزایش ظرفیت تولید سیمان، افغانستان می‌تواند بازار جذاب‌تر و بهتری برای سیمان ایران باشد و اگر فرآیند صادرات تسهیل شود، طبق برآوردها می‌توان تا سه میلیون تن سیمان به این کشور صادر کرد.وی در ادامه گزارش خود به مساله قیمت سیمان در نقاط مختلف جهان پرداخت و با اشاره به قیمت 62 تا 65 دلاری سیمان در پاکستان گفت: قیمت سیمان در پاکستان کاملا رقابتی است و آنچه از سوی برخی تولیدکنندگان پاکستانی مبنی بر دامپینگ ایران در سیمان گفته می‌شود بحثی انحرافی است چراکه آنها به دنبال این هستند که بتوانند از دولت‌شان امتیاز بگیرند.
سیمان ایران دامپینگ ندارد
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان سیمان کشور همچنین با تاکید بر تحریک تقاضای داخل، ساماندهی دلالان، جلوگیری از اعطای مجوزهای جدید برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای یا ایجاد واحدهای تولیدی جدید، به‌کارگیری دیپلماسی اقتصادی برای حفظ و توسعه بازارهای صادراتی سیمان و راهکارهایی از این دست، خواستار ممنوع شدن صادرات کلینکر به عراق شد تا کلینکر به قیمت مطلوب برسد و بین صادرات سیمان و صادرات کلینکر به این کشور تعادل برقرار شود.
شیخان در نهایت به مساله پایین بودن قیمت سیمان ایران نیز اشاره کرد و گفت: پایین بودن قیمت سیمان در ایران به دلیل دامپینگ نیست. در سال‌هایی که عرضه کم بود قیمت سیمان توسط دولت کنترل می‌شد و به هیچ‌وجه اجازه افزایش قیمت داده نمی‌شد، امروز نیز تولید آنقدر بالا و مازاد مصرف است که نمی‌توان قیمت را بالا برد. صنعت سیمان از نیمه‌های سال 1393 وارد رکود شده و این رکود همچنان ادامه داد.
او همچنین گفت: بعد از ۸۳ سال که از آغاز به کار صنعت سیمان در کشور می‌گذرد اکنون زمان خروج از تولید و تجارت سنتی این کالاست. دلالی در تجارت سیمان بسیار فعال است و این کالا باید به بورس وارد شود تا مکانیسم تعیین قیمت و خرید و فروش آن شفاف شود. شیخان همچنین توضیح داد: اگر این صنعت دوباره رونق بگیرد ظرفیت موجود کنونی تا تولید ۱۱۰ میلیون تن سیمان را جوابگوست و نیازی به ایجاد ظرفیت بیشتر وجود ندارد. بنابراین حداقل تا سال ۱۴۱۰ نیازهای داخلی و صادراتی با همین ظرفیت پاسخ داده می‌شود.
بپذیریم که سیمان کالای محلی است
همچنین مرتضی لطفی، نایب‌رییس کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران با اشاره به پروژه‌هایی که کشورهای همسایه برای افزایش تولید سیمان در دست اجرا دارند، گفت: کشورهای همسایه ۸۰ درصد سیمان صادراتی ما را جذب می‌کنند و با تکمیل پروژه‌هایشان نیازی به سیمان ما ندارند. از طرفی در داخل کشور نیز در بهترین حالت سرانه مصرف ما ۸۰۰ کیلوگرم بوده است. یعنی با تولید حدود ۵۶ میلیون تن در سال حداکثر نیاز داخلی را پاسخ می‌دهیم.
وی افزود: مشکلات صنعت سیمان مشخص است. شعاع تجارت سیمان تا ۳۰۰ کیلومتر بیشتر نیست. چین بیشترین تولید سیمان را در جهان دارد اما صادراتش از ما کمتر است. باید بپذیریم که سیمان یک کالای محلی است.
مشکل اصلی، بازاریابی است
در ادامه مجتبی خسروتاج مساله اصلی سیمان و کلینکر را بازاریابی خواند و عنوان کرد: این مساله، خرد و در سطح بنگاه‌هاست. رییس سازمان توسعه تجارت با تاکید روی تقویت بازاریابی در این صنعت گفت: ما به عنوان سازمان توسعه تجارت می‌توانیم در بخش‌های خاصی مانند اعطای تسهیلات از بانک توسعه صادرات یا استفاده از یارانه حمل‌ونقل به این صنعت کمک کنیم.
این عضو کمیسیون صنعت و معدن اتاق تهران در مورد ایجاد محدودیت صدور کلینکر به عراق برای افزایش قیمت آن نیز گفت: بهتر است به جای ممنوع یا محدود کردن، دیگر بازارها را تقویت کنیم و بهبود بخشیم. بازارهای افغانستان، ارمنستان، قطر، آذربایجان و روسیه از جمله بازارهایی هستند که ظرفیت افزایش سهم ما در آن وجود دارد.
بازارهای هدف را درست انتخاب کنیم
در ادامه این نشست محمدرضا فیاض با اشاره به اینکه بازارهای اصلی هدف صادرات سیمان، کشورهای همسایه هستند، گفت: ما با کشورهای غیرهمسایه و دوردستی مانند مصر یا موزامبیک هیچ رابطه‌ای نداریم که بتوانیم به آنها صادرات داشته باشیم. بهتر است ابتدا کشورهای هدف در دور و نزدیک مشخص شود و ظرفیت صادرات سیمان به آنها امکان‌سنجی شود. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران ادامه داد: ما با کشور نیجریه رابطه خوبی از نظر سیاسی داریم. این کشور با حدود 185 میلیون نفر جمعیت بازار بسیار بزرگی برای سیمان تولیدی ماست. ما در انتخاب کشورهای غیرهمسایه برای صادرات سیمان باید یک فرمول درست و منطقی پیدا کنیم.
توقف صدور هرگونه مجوز جدید تولید
امیری نیز که به نمایندگی از وزارت صنعت، معدن و تجارت در این نشست حاضر شده بود با بیان اینکه کارخانه‌های سیمان در حال حاضر با ظرفیت کم کار می‌کنند، گفت: هم‌اکنون خطر ورشکست شدن تعدادی از این کارخانه‌ها وجود دارد. به دلیل وجود ظرفیت مازاد، به دستور وزیر صدور مجوزهای جدید متوقف شده است. همچنین پیگیر کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل سیمان هستیم که بار سنگینی روی دوش تولیدکنندگان است.
رونق سیمان با اجرایی شدن پروژه‌های نفتی
منصور معظمی نیز در سخنانی کوتاه عنوان کرد که توسعه ظرفیت تولید سیمان مربوط به دوران رونق است نه رکود. رییس هیات عامل ایدرو گفت: پیش‌بینی شخصی من این است که با توجه به اجرایی شدن قراردادهای نفتی از اواسط سال آینده و نیاز این پروژه‌ها به سیمان و مواد اولیه، این صنعت می‌تواند از رکود خارج شود و برای تامین نیاز پروژه‌های نفتی با ظرفیت بیشتری کار کند.
تولید و مصرف را هماهنگ کنیم
محمد اتابک، رییس انجمن صنفی کارفرمایان سیمان نیز گفت: بازارها طوری نیستند که ما اراده کنیم و وارد شویم. بازارها در اختیار دیگرانی هستند که سهم‌شان را محکم گرفته‌اند. ما برای ورود به بازار نیجریه تلاش زیادی کردیم اما این بازار حاکمان خاصی دارد که اجازه ورود به دیگران را نمی‌دهند. ما حتی برای نفوذ در این بازار و گرفتن سهم از آن در غنا تیم درست کردیم که بتوانیم از طریق غنا وارد بازار سیمان نیجریه شویم. فعلا داریم از این طریق برنامه‌ریزی می‌کنیم.
وی با تاکید بر تحریک تقاضای داخلی از اجرای ساختمان‌های اسکلت فلزی انتقاد کرد و گفت: در هیچ جای دنیا تا این اندازه ساختمان با اسکلت فلزی ساخته نمی‌شود و اکنون سازه‌ها بتنی است. ما باید تولید و مصرف را در داخل کشور هماهنگ کنیم.