روزنامه جهان صنعت
1396/07/13
خطرات تغییر نظام ریاستی ایران به پارلمانی
محمد هدایتی - در روزهای اخیر مساله تغییر در نظام سیاسی- انتخاباتی از ریاستی به پارلمانی توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. طبیعی است که چنین تغییر نهادی و سیاسی بزرگی موافقان و مخالفان خاص خود را داشته باشد. مرور واکنش‌ها نشان می‌دهد که غالب موافقان این طرح از طیف محافظه‌کار هستند اما دلالت‌های این طرح برای کشور چیست؟در سال 1368 و با تغییر قانون اساسی، نظام سیاسی- انتخاباتی کشور از پارلمانی به ریاستی تغییر کرد. در سیستم پیشین قدرت اجرایی اصلی در اختیار نخست‌وزیر بود؛ کسی که به صورت مستقیم از جانب مردم انتخاب نمی‌شد. در تمام سال‌های پیش از تغییر قانون اساسی، مشخص نبودن دقیق وظایف و اختیارات به چالش‌هایی اساسی میان رییس‌جمهور و نخست‌وزیر منجر شد؛ چالش‌هایی که گاه کشور را تا آستانه نوعی بن‌بست در نظام تصمیم‌گیری پیش می‌برد. انبوه نهادهایی هم که در دهه 60 برای حل، کاستن یا داوری در اختلافات تاسیس شدند، نه‌تنها نتوانستند گره‌گشا باشند که خود پیچ و خم‌های سیستم را افزون کردند و به موانعی برای سرعت در کارها و همگونی در اهداف بدل شدند. آن سیستم در آن شرایط نشان داد که ناکاراست. برخی البته مزیت‌هایی برای آن قائل می‌شوند. استدلال می‌کنند که تکثر پست‌های سیاسی، از تجمیع قدرت جلوگیری می‌کند یعنی اینکه وجود مناصب متعدد پشت سر هم مانع از یکدست شدن قدرت میشود و سازوکارهای دموکراتیک در زمینه تکثیر قدرت را بیشتر محقق می‌کند.در شرایط فعلی تغییر و بازگشت به سیستم گذشته با مخاطراتی مواجه است. مهم‌ترین آنها احتمالا این است که نفر اول اجرایی در کشور دیگر با رای مستقیم مردم انتخاب نمی‌شود. در تمام این سال‌ها، انتخابات ریاست‌جمهوری اصلی‌ترین واسطه برای مشارکت شهروندان در تعیین سرنوشت خود بوده است. حذف این نهاد، شهروندان را از مشارکتی معنادار محروم می‌کند. از طرف دیگر چنین تغییری بیم دستکاری بیشتر در سازوکارهای دموکراتیک را افزون می‌کند. وجود سازوکارهای نظارت استصوابی و تلاش برخی گروه‌ها برای حذف رقبا، خطر یکدست شدن قدرت را برجسته می‌کند چراکه طبیعتا کنترل پارلمان و افرادی که می‌توانند برای حضور در آن رقابت کنند، آسان‌تر است. بنابراین ما در یک موقعیت خطیر تصمیم‌گیری هستیم که می‌تواند پیامدهای ناخوشایندی داشته باشد.
چنین تغییراتی نیازمند مطالعات و بحث‌های گسترده است و البته لحاظ کردن شرایط کشور، تصمیم‌هایی خلق‌الساعه نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کنند که بر آنها می‌افزایند.
hedayati.mohammad@yahoo.com
سایر اخبار این روزنامه
رییس قوه قضاییه با اشاره به هجمه‌های اخیر:
اختلاف وزیر دفاع آمریکا با ترامپ در مورد برجام
هزینه 5/12 میلیارد دلاری در سال
شماره‌گذاری 9 مدل خودرو با تصویب دولت متوقف شد؛
وضعیت قراردادهای نفتی کشور در اتاق بازرگانی تهران بررسی شد؛
گزارشی از ضرورت پایان رقابت بانک‌ها در نرخ سود؛
فراموشی غیرقابل بازگشت در ۶۰ درصد مبتلایان به آلزایمر؛
عذرخواهی از وزیر کشور!
پاشیم بریم میانمار!
اصلاحات بزرگ بورس
پشت پرده وصیت‌نامه آیت‌الله
انتقاد رییس اتحادیه فروشندگان چرم طبیعی از واردات بی‌رویه؛
اما و اگرهای بودجه 97
روسای‌جمهور ایران و ترکیه: تجزیه‌طلبی مردود است
سیاست، دوست و دشمن نمی‌شناسد
خطرات تغییر نظام ریاستی ایران به پارلمانی
رییس قوه قضاییه با اشاره به هجمه‌های اخیر:
اختلاف وزیر دفاع آمریکا با ترامپ در مورد برجام
اما و اگرهای بودجه 97
