روزنامه جهان صنعت
1396/07/13
سیاست، دوست و دشمن نمی‌شناسد
افشار سلیمانی*- گفتمان و مذاکره بین ایران و ترکیه در پی تغییرات و مسایل مختلف منطقه از جمله انتخابات اقلیم کردستان دور از ذهن نبود اما از آنجا که روابط این دو کشور در چند سال اخیر همراه با پستی و بلندی‌هایی بوده است، سفر رجب طیب‌اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه به ایران و مذاکرات مستقیم با رییس‌جمهور کشورمان کمی دور از ذهن می‌نمود.این در حالی است که نباید فراموش کرد تحولات سیاسی و بین‌المللی سیال است و اتفاقات مختلف مواضع کشورها را دچار تغییراتی می‌کند. گاهی رسیدن به مخرج مشترک بین کشورها اهمیتی بسیار ویژه دارد. در دوره قبل به دلیل اظهارات مقامات ترک، مقامات ایران ترجیح‌شان بر انجام نشدن این سفر بود. اما تا امروز تحولات زیادی رخ داده که ایران و ترکیه را به هم نزدیک‌تر کرده است همان طور که ترکیه با روسیه دچار اختلاف شدید شد و بعد از سقوط جنگنده‌های روسی توسط جنگنده‌های ترکیه به انتهای رابطه رسیدند.
چندی بعد مذاکراتی انجام شد و روابط ترکیه و روسیه به حالت عادی بازگشت. در رابطه با کشورهای دیگر، حتی رابطه ترکیه با اتحادیه اروپا از این وضعیت برخوردار است و می‌توان گفت این امر در روابط دیپلماتیک اجتناب‌ناپذیر است.
همچنین شاهد آن هستیم که یک یا دو سال اخیر، بعد از مذاکرات ترکیه با ایران و روسیه در آستانه، پیرو مسایل سوریه با هم صحبت کرده‌اند و ترکیه به جبر، مواضع خود را به صورت زیادی تعدیل کرد تا جایی که در بعضی مسایل حتی ترکیه سکوت اختیار کرده است. همین موضوع باعث شد ترکیه با ایران و سوریه در مواردی هم سازگاری و مذاکره کنند.
این مذاکرات درباره حل بحران سوریه و آتش‌بس در سوریه نیز همکاری ادامه‌داری را پی گرفته‌اند. بحران خلیج‌فارس نیز و مسایلی که بین قطر و عربستان ایجاد شد، باعث اتحاد ایران و ترکیه شد و ایران و ترکیه در نهایت با قطر همکاری کردند. هرچند همکاری ترکیه با قطر بیشتر بود. همه این موارد مواضع مشترک ایران و ترکیه را به نمایش می‌گذارد.آنچه مهم‌تر از همه موارد گذشته است، به تحولات عراق و مطرح شدن همه‌پرسی اقلیم کردستان برمی‌گردد هرچند قبل از همه‌پرسی، مواضع دو کشور منطبق بر یکدیگر شد، این در حالی است که برخی معتقدند این احتمال وجود دارد که مواضع ترکیه دچار تغییر و تحول شود و در بعضی زمینه‌ها تغییراتی ایجاد کند. از همین رو است که ایران باید مراقب این موضوع باشد. البته در عالم سیاست این موضوع در همه زمینه‌ها صدق می‌کند و همه کشورها باید در تمام مناسبات خود جانب احتیاط را رعایت کنند.
شایان ذکر است که مساله اقلیم کردستان موجب شد ایران و ترکیه بیشتر به هم نزدیک شوند و مذاکراتی داشته باشند. رییس ستاد کل نیروهای مسلح ایران نیز اخیرا به ترکیه سفر کرد و مذاکراتی با همتای ترک خود داشت. در ترکیه نیز تفاهماتی به صورت شفاهی صورت گرفت. همچنین با توجه به اینکه سردار باقری از تیمسار خلوصی دعوت کرده بود و او نیز به ایران سفر و زمینه سفر اردوغان را فراهم کرد، مناسبات نظامی نیز محکم‌تر شده است.
جالب توجه اما این است که پیشقراولی تیمساری نظامی قبل از سفر رییس‌جمهور را برای اولین‌بار شاهد هستیم. همیشه قبل از سفر رییس‌جمهور به کشورها، یک هیات مقدماتی که اغلب معاونان وزارت خارجه هستند، مسوولیت فراهم کردن مقدمات سفر را بر‌عهده می‌گیرند. این گروه اسناد را آماده می‌کنند و در مرحله بعدی رییس‌جمهور به همراه هیاتی به کشور مقابل سفر می‌کند.
این در حالی است که در حال حاضر رییس ستاد نیروهای مسلح امریکا در ایران با همتای ایرانی خود مذاکراتی داشته و همچنین با وزیر دفاع، دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین رییس‌جمهور نیز دیدار کرده در این شرایط رییس‌جمهور ترکیه عازم تهران شده. حتی می‌توانسته دیدار خلوصی با رییس‌جمهور انجام نشود و منتظر اردوغان بمانند.
در این راستا به نظر می‌رسد مذاکراتی قبل از حضور اردوغان انجام شده تا تفاهمات جدی در عرصه نظامی بین ایران و ترکیه رقم بخورد. نکته قابل توجه دیگر این است که نخستین بار است یک کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی که پایگاه ناتو در آن قرار دارد با ایران که عضو این سازمان نیست و با آمریکا قطع رابطه کرده، قرارداد همکاری نظامی را شکل دهد. هرچند به نظر می‌رسد همه این تحولات هرچند مثبت است، به‌طور عمده برای آینده در بستر تحولاتی که وجود دارد مسایلی رخ دهد این اتفاقات کمرنگ شود یا حتی دوباره پررنگ‌تر شود.
به هر روی روابط ایران و ترکیه بیش از هر مساله دیگری به دلیل منافع مشترک ملی قوت گرفته است که در حال حاضر این وجه اشتراک به روندی که در اقلیم کردستان طی میشود، گره خورده است. نباید به آسانی از این موضوع گذر کرد که هیچ کشوری دوست یا دشمن ثابت ندارد و این منافع ملی است که تعیین‌کننده شدت و ضعف روابط دیپلماتیک است.
* سفیر پیشین ایران در آذربایجان
Soleymani.afshar@gmail.com
سایر اخبار این روزنامه
رییس قوه قضاییه با اشاره به هجمه‌های اخیر:
اختلاف وزیر دفاع آمریکا با ترامپ در مورد برجام
هزینه 5/12 میلیارد دلاری در سال
شماره‌گذاری 9 مدل خودرو با تصویب دولت متوقف شد؛
وضعیت قراردادهای نفتی کشور در اتاق بازرگانی تهران بررسی شد؛
گزارشی از ضرورت پایان رقابت بانک‌ها در نرخ سود؛
فراموشی غیرقابل بازگشت در ۶۰ درصد مبتلایان به آلزایمر؛
عذرخواهی از وزیر کشور!
پاشیم بریم میانمار!
اصلاحات بزرگ بورس
پشت پرده وصیت‌نامه آیت‌الله
انتقاد رییس اتحادیه فروشندگان چرم طبیعی از واردات بی‌رویه؛
اما و اگرهای بودجه 97
روسای‌جمهور ایران و ترکیه: تجزیه‌طلبی مردود است
سیاست، دوست و دشمن نمی‌شناسد
خطرات تغییر نظام ریاستی ایران به پارلمانی
رییس قوه قضاییه با اشاره به هجمه‌های اخیر:
اختلاف وزیر دفاع آمریکا با ترامپ در مورد برجام
اما و اگرهای بودجه 97
