تجارت- سوگند السادات چاوشي: سرطان در ايران همانند قصه پرغصه‌اي مي‌ماند که هرچه از تاريخ آن سپري مي‌شود، غصه و دردهاي آن بيشتر مي‌شود، به‌طوري كه به گفته بسياري از بيماران، درد سنگيني هزينه درمان، آزار دهنده‌تر از سرطان است. متاسفانه هزينه‌هاي درمان سرطان در ايران همچنان سرسام‌آور است و رشد نجومي‌اين هزينه‌ها به مرحله‌اي رسيده است که طبق آمار بيش از ۲۰ درصد از بيماران مبتلا به بيماري سرطان پس از دوره درماني خود به زيرخط فقر مي‌روند يا در برخي مواقع مشاهده شده كه بيمار پس از يك بار مراجعه به مراكز درماني به زير خط فقر سقوط كرده است كه به گفته اين بيماران مرگ براي آن‌ها شيرين‌تر از عسل است. 

پر واضح است كه بيماري سرطان پرهزينه‌ترين بيماري در کشور محسوب مي‌شود که طبق تازه‌ترين آمار روزانه جان بيش از 105 نفر از مردم کشور را مي‌گيرد، به‌عبارتي در حال حاضر جمعيت افراد مبتلا به انواع سرطان‌ در ايران حدود 90 هزار تا 95 هزار نفر است و هرساله 50 هزار تا 55 هزار نفر بر اثر اين بيماري جان خود را از دست مي‌دهند. طبق آمار رسمي‌در بسياري از استان‌هاي کشور سرطان‌ دومين علت مرگ و مير است و در کل کشور بعد از بيماري‌هاي قلبي عروقي و تصادفات رانندگي، سرطان سومين علت مرگ و مير به شمار مي‌رود. باتوجه به اينكه هنوز آمار دقيق و روشني از تعداد مبتلايان به اين بيماري در کشور مشخص نيست، اما طبق آخرين گزارش‌ها ساليانه ۱۰۰ هزار بيمار سرطاني به تعداد بيماران سرطاني افزوده مي‌شود!

آنچه در روند صعودي بيماري سرطان در کشور حائز اهميت است، اينكه تعداد بيماران سرطاني در چند سال اخير به حدي افزايش پيدا كرده است كه گويي ايران با سونامي‌سرطان مواجه شده است، به‌طوري که هم‌اكنون در سنين گوناگون و در زنان و مردان ابتلا به اين بيماري در كشور مشاهده مي‌شود. به‌عبارت ساده‌تر در گذشته‌اي نه چندان دور سرطان روده و معده رايج‌ترين نوع سرطان در كشور بود، اما امروزه سرطان ريه به دليل سطوح وسيع‌تر آلودگي‌هاي صنعتي و ريزگردها و همچنين افزايش نرخ استفاده از دخانيات به صورت افسارگسيخته در كشور افزايش پيدا كرده است. همچنين در بين جمعيت زنان کشور سرطان کولون و رکتوم اولين و دومين عامل مرگ و مير و سرطان سينه سومين عامل مرگ و مير است. در سال‌هاي گذشته سرطان کولون روده بزرگ در افرادي با سنين پنجاه سال به بالا در کشور رخ مي‌داد،اما امروز بسياري از تشخيص‌هاي اين نوع سرطان در افرادي با سنين کمتر از ۲۵ سال مشاهده مي‌شود. به عقيده بسياري از متخصصان سرطان‌شناسي، سرطان در ايران رشدمتفاوتي نسبت به ساير کشورها دارد، زيرا در ايران سرعت رشد بيماري سرطان به دليل مسائل ژنتيکي، افزايش ميانگين سني، عادات اشتباه غذايي و مصرف مواد سرطان‌زاي خوراکي که از راه کشاورزي، برنج‌هاي آلوده و کنترل نشدن کودهاي شيميايي در محصولات کشاورزي وارد بدن مي‌شود، آلودگي هوا، ريزگردها، زندگي ماشيني، استفاده از دخانيات،افزايش استرس و اضطراب ناشي از مشکلات اقتصادي و نبود اشتغال افزايش چشمگيري پيدا كرده است كه بدون شك اين روند صعودي سرطان در ايران به دليل افزايش درصد سالمندي در جمعيت كشور در آينده‌اي نه چندان دور ضربه مهلكي بر اقتصاد خواهد زد.

هزينه‌هاي درمان سرطان به دو صورت مستقيم درماني (ميانگين هزينه دارو، ميانگين هزينه پاراکلينيک، ميانگين هزينه ويزيت، ميانگين هزينه سرپايي، ميانگين هزينه بستري، ميانگين هزينه رعايت رژيم غذايي خاص) و مستقيم غيردرماني (ميانگين تغيير شيوه زندگي، ميانگين هزينه زمان‌هاي انتظار، ميانگين هزينه سفر، جمع هزينه‌هاي درمان، جمع هزينه‌هاي غيردرمان) محاسبه مي‌شود كه طبق آخرين آمار تنها هزينه مستقيم درماني سرطان بيش از سه هزار ميليارد تومان در كشور است كه با توجه به شيب تند ابتلا به سرطان در کشور جمع هزينه‌هاي مستقيم درماني و هزينه‌هاي مستقيم غيردرماني سرطان بيش از ۱۰ هزار ميليارد تومان در ايران برآورد شده است. 

به‌ گفته دكتر علي مطلق رئيس اداره سرطان وزارت بهداشت، درمان بيماري سرطان براي هر بيمار حدود ۱۵ تا ۲۰ ميليون تومان تمام مي‌شود، اما به گفته بسياري از بيماران سرطاني بايد هر ماه بيش از سه ميليون تومان براي درمان بيماري سرطان پرداخت كنند كه بين ۱۵ تا ۲۰ درصد از هزينه‌هاي درمان مربوط به داروهاي ضد سرطان مي‌شود. البته ناگفته نماند كه اين هزينه‌هاي سرسام‌آور در برخي از سرطان‌ها همچون سرطان سينه، ريه، مغز و اعصاب محيطي به مراتب بالاتر است.

درد دل يک بيمار سرطاني

يكي از بيماران مبتلا به سرطان سينه درخصوص هزينه‌هاي درمان اين بيماري در گفت و گو با «تجارت» مي‌گويد: هزينه‌هاي سرسام آور درمان سرطان آزاردهنده‌تر از درد‌هاي اين بيماري است. متاسفانه بيماران سرطاني علاوه بر هزينه‌هاي سنگين مالي با مشکلات عديده‌اي دست و پنجه نرم مي‌كنند. يكي از مشكلات ما اين است كه به دليل بيماري شغل خود را از دست مي‌دهيم يا به دليل كم‌تواني و ضعف به سمت مشاغل کم‌درآمد‌تر مي‌رويم كه اين امر باعث شده است كه حقوق و درآمد خود را از دست دهيم و حتي نتوانيم هزينه داروهاي ضد سرطاني را تامين كنيم. بيمه تنها 20 درصد از هزينه‌هاي درمان را پرداخت مي‌كند و حمايت قابل توجهي از بيماران ميتلا به سرطان سينه نمي‌شود و به دليل اينكه بيشتر تجهيزات در مراكز خصوصي درماني وجود دارد و سرطان سينه جزو بيماري‌هاي خاص محسوب نمي‌شود، بيش از 80 درصد هزينه‌هاي درمان را خود پرداخت مي‌كنيم. تنها طي سه ماه گذشته همسرم 15 ميليون تومان هزينه كرده است. 

اين بيمار تصريح مي‌كند: هزينه جراحي سرطان سينه بستگي به اينكه بيمارستان دولتي باشد يا خصوصي بين 500 هزار تومان تا 10 ميليون تومان هزينه دارد و در برخي بيمارستان‌هاي خصوصي به 30 ميليون تومان هم مي‌رسد. پس از عمل جراحي به هشت دوره شيمي‌درماني نياز است که هزينه آن در بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي متفاوت است. هزينه هر جلسه شيمي‌درماني در بيمارستان دولتي بيش از 200 هزار تومان است و در بيمارستان خصوصي با احتساب دستمزد پرسنل پزشکي و نوع و دوز دارو از 350 هزار تومان تا سه ميليون تومان متغير است. سپس بيمار سرطاني بايد پنج تا 30 جلسه پرتو درماني را طي كند كه هزينه دوره پرتو درماني در يک بيمارستان دولتي بين 500 تا يک ميليون تومان است و در يك بيمارستان خصوصي به 10 ميليون تومان هم مي‌رسد. اين بيمار ادامه مي‌دهد: در بيمارستان امام خميني ( س) همسرم با يكي از مبتلايان به بيماري سرطان پروستات كه در اهواز زندگي مي‌كرد، آشنا شد كه خانواده اين بيمار در پارک‌هاي تهران چادر مي‌زدند و شب را در چادر‌هاي مسافرتي مي‌خوابيدند. براي اين بيمار هزينه سفر به تهران در كنار هزينه‌هاي دارو و هزينه‌هاي بستري بسيار بالا بود كه براي تامين هزينه تنها يك ماه از طول درمان خود مجبور شده بود كه طلاهاي همسرش را بفروشد تا سه ميليون تومان را بدست آورد. نمي‌دانم كه طول درمان خود را ادامه داده يا به شهر خود بازگشته و منتظر مرگ مانده است. به منظور بررسي هزينه‌هاي نجومي‌درمان سرطان به ويژه سرطان سينه در ايران با دكتر افسانه اقبال‌نيا دبير كمپين سونامي‌مبارزه با سرطان سينه گفت و گو كرديم كه مشروح آن را در ادامه مي‌خوانيد:

سرطان بيماري بسيار پرهزينه‌اي است که بدون شك تامين هزينه‌هاي درمان براي اقشار كم درآمد جامعه بسيار سخت و دشوار است و در بيشتر مواقع مشاهده شده است كه بسياري از بيماران به دليل هزينه‌هاي سرسام آور طول درمان را رها كرده‌اند. به طورحتم اقشار پردرآمد جامعه توانايي تامين هزينه‌هاي درمان را خواهند داشت، اما مساله اقتصادي بيماري سرطان بر بنيان خانواده و سپس بر اقتصاد جامعه اثر مي‌گذارد به طوري كه باعث مي‌شود حتي نفرات سالم خانواده هم به نوعي دچار بيماري سرطان شوند البته نه به اين منظور که از نظر جسماني به بيماري سرطان مبتلا شده‌اند بلکه به حدي هزينه‌هاي درمان اين بيماري گزاف است که تمام اعضاي خانواده با بحران شديد مالي مواجه مي‌شوند و حتي در برخي مواقع مشاهده شده که خانواده به فروش سقف بالاي سر خود اقدام کرده است يا براي تامين هزينه‌هاي درمان پول با سود بالا قرض مي‌کنند. بيماري سرطان پيامدهاي مختلفي دارد به عنوان مثال بسياري از مردان بعد از اينکه متوجه مي‌شوند همسرشان به بيماري سرطان مبتلا شده است زندگي مشترک را ترک مي‌کنند که اين ترک زندگي از سوي سرپرست خانوار پيامدهاي اقتصادي جبران ناپذيري به همراه دارد. همچنين در برخي مواقع مشاهده شده است که بسياري از مردان مي‌خواهند هزينه‌هاي درمان همسر خود را پرداخت کنند، اما هزينه‌هاي سرسام آور درمان از جمله تامين هزينه گزاف شيمي‌درماني از سبد خانوار پرداخت مي‌شود که اين امر در طولاني مدت باعث مي‌شود که سرپرست خانوار ديگر نتواند هزينه‌هاي درمان همسر خود را بپردازد که در نتيجه آن مرد هم به نوعي به بيماري سرطان مبتلا مي‌شود که اين امر به جامعه نيز سرايت مي‌کند، زيرا خانواده کمون اوليه جامعه است و برون رفت هر نوع رفتاري از يک خانواده بدون شک بر اقتصاد جامعه اثر مي‌گذارد، زيرا دولت به برخي داروهاي ضد سرطاني سوبسيد پرداخت مي‌کند، بنابراين اگر آمار اين بيماري در کشور کاهش پيدا کند دولت ديگر اين ميزان هزينه را پرداخت نخواهد کرد.  همچنين هر چه سطح آگاهي و دسترسي به‌امکانات بيشتر شود اين بيماري بيشتر مهار مي‌شود به عنوان مثال در خرمشهر يک بيمار مبتلا به سرطان سينه براي هر بار انجام شيمي‌درماني بايد به اهواز مي‌رفت که اين امر هزينه‌هاي درمان بيماري را افزايش چشمگيري داده بود.

آمار روشن و شفافي در اين خصوص وجود ندارد. اما اولين عاملي که باعث بروز بيماري سرطان مي‌شود استرس، دلهره و تشويش است و افراد پس از يک شوک رواني متوجه شده‌اند که به اين بيماري مبتلا شده‌اند و دومين عاملي که باعث بروز بيماري سرطان مي‌شود، مسائل ژنتيکي است به طوري که وقتي يک نفر از اعضاي خانواده به بيماري سرطان مبتلا شود ساير افراد خانواده هم در معرض خطر هستند.

معمولا در اقشار سطح پايين جامعه استرس و تشويش به دليل مشکلات اقتصادي بيشتر وجود دارد که سرطان در اين اقشار شايع تر است. البته سرطان در قشر مرفه جامعه هم ديده مي‌شود که بيشتر به دليل مصرف مشروبات الکلي، استفاده از دخانيات و عوامل وراثتي است. بروز بيماري سرطان در اقشار مرفه جامعه خيلي بر اقتصاد جامعه اثر گذار نيست، زيرا اين اقشار هزينه‌هاي درمان را خود به تنهايي تامين مي‌کنند،اما بروز بيماري سرطان در اقشار ضعيف جامعه به دليل مشکلات و پيامدهاي ناشي از آن از جمله افزايش هزينه‌هاي جاري دولت بيشتر بر اقتصاد جامعه اثر مي‌گذارد. شايع‌ترين سرطان مردان ايران نيز سرطان معده است كه عوامل اصلي سرطان معده پرخوري و چاقي، سيگار و الکل و ترياک، مصرف نمک زياد و مصرف کم ميوه‌جات است. سرطان معده دو نوع است که براي فقرا به دليل نارسايي تغذيه در پايين معده و براي ثروتمندان به دليل پرخوري و چاقي در بالاي معده رخ مي‌دهد.

در هر 45 دقيقه يک نفر به بيماري سرطان مبتلا مي‌شود و از هر هشت نفر حدود دو نفر مبتلا به بيماري سرطان در ايران هستند. البته‌امار دقيق و روشني در خصوص تعداد مبتلايان به بيماري سرطان وجود ندارد، زيرا بسياري از افراد به دليل عدم انجام چکاپ پزشکي از بيماري خود اطلاعي ندارند.

ميانگين هزينه‌هاي درمان بيماري سرطان از جمله سرطان سينه چقدر است؟

هزينه‌هاي درمان بيماري سرطان در انواع سرطان‌ها متفاوت است، اما اگر بخواهيم روند هزينه‌هاي درمان بيماري سرطان سينه را بررسي کنيم. بيمار ابتدا بايد جراحي شود، سپس نيازمند به انجام مراحل شيمي‌درماني است که هزينه شيمي‌درماني در مراکز دولتي با مراکز خصوصي متفاوت است. بعد از انجام مراحل شيمي‌درماني بايد مراحل پرتو درماني را سپري کند که بازهم هزينه پرتو درماني در مراکز دولتي با مراکز خصوصي متفاوت است و در نهايت اگر سينه بيمار تخليه شود نياز به پروتز سينه است. اين بيماران مرتب بايد تحت کنترل و معاينه پزشک متخصص باشند و آزمايش‌هاي گران قيمتي از اين افراد گرفته مي‌شود تا بيماري مجدد شروع به فعاليت نکند، همچنين اين بيماران پس از انجام مراحل شيمي‌درماني به پوکي استخوان و خرابي دندان مبتلا مي‌شوند و هر 20 روز يکبار بيمار مبتلا به سرطان سينه بايد آمپول هرسپتين تزريق کند که قيمت اين آمپول به صورت آزاد بیش از 4میلیون تومان است، لذا علاوه بر هزينه‌هاي اصلي درمان سرطان سينه، هزينه‌هاي جانبي ديگري از جمله رژيم غذايي خاص، مشکلات پوکي استخوان و درمان خرابي دندان به هزينه‌هاي بيمار افزوده مي‌شود که به طور کلي هزينه درمان بيماري سرطان سينه در هر ماه بيش از سه ميليون تومان خواهد بود. 

متاسفانه سرطان سينه جزو بيماري‌هاي خاص محسوب نشده است و بيماران به صورت آزاد درمان مي‌شوند و پوشش بيمه اي آن‌ها در حد بستري است و تنها بيمه‌هاي تکميلي هزينه‌هاي شيمي‌درماني را پوشش مي‌دهد. پروتز سينه يک نوع عمل زيبايي به شمار مي‌رود، لذا کوچکترين کمکي به بيماران نمي‌شود، اما در ساير کشورهاي دنيا صفر تا صد هزينه‌هاي درمان بيماري سرطان سينه توسط سازمان‌هاي بيمه گر پرداخت مي‌شود.

متاسفانه هزينه‌هاي درمان بيماري سرطان در ايران بسيار سنگين است. به عنوان مثال اگر قبل از فراگير شدن بيماري سرطان سينه در بدن فرد، اين نوع سرطان شناسايي و کشف شود، سرطان سينه با تجويز داروهاي ضدسرطاني يا جراحي درمان خواهد شد، اما وقتي سرطان سينه وارد مرحله متاستاز شود به دليل اينکه سينه در قسمت جلوي بدن قرار گرفته است و ساير اعضاي بدن از جمله کبد، طحال، کليه و ريه را پوشش دهد هزينه‌هاي درمان سرسام آور مي‌شود و همچنين نوع سرطان پيشرفته خواهد بود، لذا اصل پيشگيري قبل از درمان بايد در مردم فرهنگ سازي شود. يكي از مهم‌ترين عواملي که باعث شدت يافتن ابتلا به سرطان در کشور شده است، انجام نشدن دوره‌اي چکاپ پزشکي است، زيرا با انجام آزمايش‌هاي پزشکي به صورت ساليانه مي‌توان بسياري از سرطان‌ها را به موقع تشخيص داد، بنابراين انجام چکاپ پزشکي به صورت رايگان در بيمارستان و مراكز درماني كشور بسيار ضرورت دارد. درحال حاضر سرطان دستگاه گوارش بيشترين شيوع را در بين جامعه‌اماري مردان دارد و آمار سرطان سينه در زنان هم از وضعيت مشابهي پيروي مي‌کند، بنابراين انجام سونوگرافي يا ماموگرافي براي زنان مي‌تواند به سادگي در مراحل ابتدايي بيماري وضعيت آن را براي پزشک روشن کند و قبل از اينکه اين بيماري وارد مرحله متاستاز شود درمان ساده و کم هزينه را ميسر کند. همچنين در بحث درمان هم دولت و هم تشکل‌هاي مردمي‌بايد به اين حوزه ورود کنند، زيرا ۴۰ درصد از انواع سرطان‌ قابل پيشگيري است، لذا اگر دولت و تشکل‌هاي مردمي‌به‌امر پيشگيري قبل از درمان ورود کنند مي‌توان روند صعودي ابتلا به بيماري سرطان در ايران را کاهشي کرد.

ايران در بحث کنترل بيماري سرطان از استانداردهاي بين‌المللي تبعيت مي‌کند به عبارتي آنچه که در کشور‌هاي پيشرفته دنيا مرسوم است در ايران هم انجام مي‌شود و زنان ايراني به صورت مرتب طي يک پروسه زماني خاص خود را غربال گرايي و معاينه مي‌کنند و به محض اينکه کوچکترين توده اي در ناحيه سينه احساس مي‌کنند باید به پزشک مراجعه کنند، اما متاسفانه در کشور ما درگير يک سري ملاحظات قوي و قبيله اي هستيم به عنوان مثال در خرمشهر بسياري از زنان چکاپ پزشکي را ناپسند مي‌دانند و زماني که زنان برخي روستاهاي محروم خرمشهر را مورد چکاپ و غربالگري قرار داديم متاسفانه بسياري از اين زنان به سرطان سينه مواجه بودند که در حال حاضر هزينه‌هاي درمان اين افراد در تهران از سوي خيرين پرداخت مي‌شود.