چرا ارج و آزمایش را زنده نمی‌کنیم؟

 محسن بهرامی ارض اقدس *
احیای برندهای داخلی قدیمی مثل ارج و آزمایش ابعاد مختلفی دارد. بخشی از دلایل احیا نشدن این بنگاه‌ها به مشکلات اقتصاد کلان باز می گردد. اساسا فضای کسب و کار کشور مطلوب نیست و مساله ارز، دخالت دولت و تعیین دستوری قیمت ارز تولید داخلی را در معرض رقابتی تبعیض آمیز در مقایسه با کالاهای وارداتی مشابه قرار داده است.
از سال 92 تا 95 دستکم بیش از 60 درصد تورم را تجربه کردیم اما نرخ ارز طی این سال ها 17 تا 18 بیشتر افزایش پیدا نکرده و این یعنی یک معادله نابرابر که در آن واردات تسهیل شده و تولید داخلی روز به روز ضعیف تر شده است.
مساله تناسب نداشتن نرخ ارز با تورم داخلی یکی از مهم ترین مسائلی است که علاوه بر احیا نشدن برندهای قدیمی مثل آزمایش و ارج، بنگاه های فعلی را هم به تعطیلی می کشاند.


فاصله فناوری و دانش فنی داخلی با دیگر کشورها دلیل دوم در احیا نشدن برندهای قدیمی است. طی سال هایی که در دولت های نهم و دهم گذشت، سیاست های غلط دولت و تحریم‌های ظالمانه جهان، روز به روز فاصله خطوط تولید ایرانی را با همتایان خارجی شان افزایش داد و امکان نوسازی و بازسازی کارخانجات را از ما گرفت. کشورهای توسعه یافته محصولاتی را تولید می کردند که هم از نظر قیمت تمام شده به صرفه بود و هم با بهره وری بالا تولید می شد.
از سوی دیگر نرخ ارز ثابت در این کشورها به کمک تولید می آمد و آنها با هزینه مالی بسیار کمتر از ایران تولید می کردند. این در حالی بود که در ایران هزینه های مالی قابل توجهی به تولیدکنندگان تحمیل می شد. نقدینگی مورد نیاز در برخی رشته ها تا 100 برابر افزایش پیدا کرد و در مقابل توانایی نظام بانکی برای کمک به واحدهای تولیدی کاهش یافت. موضوعی که همچنان واحدهای تولیدی از آن رنج می برند.
کاهش قدرت خرید مردم عامل سوم در احیا نشدن برندهای داخلی است. آمارهای رسمی نشان می دهد که در سال های اخیر قدرت خرید مردم به شدت تضعیف شده و خرید کالاهای سرمایه ای مثل محصولات ارج و آزمایش برای مردم سخت تر از گذشته است.
چهارمین عامل قوانین و مقررات مخل فضای کسب و کار است. قوانین مربوط به تامین اجتماعی و مالیات ها، انعطاف نداشتن این سازمان ها در مقابل واحدهای تولیدی از دیگر نکات قابل توجه در احیای برندهای قدیمی است.
با وجود رکود اقتصادی، دریافتی این سازمان ها از واحدهای تولیدی افزایش پیدا کرده است. با وجود زیان دهی در تولید بسیاری از بنگاه های اقتصادی مطالبات تامین اجتماعی را به طور کامل پرداخت کرده و مالیاتی که باید به سود بدهند را به ضرر پرداخت کردند.تاخیر در بازپرداخت بدهی واحدهای تولیدی که به طور عمومی در تامین مالی به بانک ها متکی اند باعث شده حجم بدهی ها به سرعت افزایش پیدا کند. با تلاش های دولت اقداماتی مثل اجرای قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر، اختصاص 160 هزار میلیارد ریال نقدینگی به واحدهای تولیدی انجام شده، اما اینها راهکار اساسی نیست. ادامه در صفحه2