روزنامه تفاهم
1396/05/15
سرمایه گذاری خارجی نیاز حیاتی صنعت نفت و گاز
جذب سرمایه گذار خارجی در حوزه نفت و گاز یکی از مسائل حائز اهمیت برای کشورهایی است که بخش اعظم در آمد خود را از طریق فروش منابع زیر زمینی تامین می کنند. شرایط خاص جغرافیایی کشور ایران، به دلیل داشتن 11.5 درصد ذخایر نفتی و 15.5 درصد ذخایر گازی جهان مسیر جذب سرمایه گذار را هموار می کند. سرمایه گذاری پس از مالکیت خصوصی دارای بیشترین اهمیت است و حتی کشورهای صنعتی هم برای جذب سرمایه گذار رقابت می کنند.اما سرمایه گذاری خارجی به چه معنا است و چه چیزی سبب می گردد تا کشور ها به دنبال جذب چنین سرمایه هایی باشند؟ سرمایه گذاری خارجی؛ معادل است با به کار گیری سرمایه خارجی در یک بنگاه اقتصادی که به صورت سرمایه گذاری در تولید و ساخت کالا؛ استخراج مواد خام؛ تاسیس و گسترش نهاد های مالی و ... در فراسوی مرزهای ملی انجام می شود. کمبود سرمایه در امور اقتصادی یکی از عوامل توسعه نیافتگی است. بنابراین اهمیت سرمایه گذاری خارجی بر توسعه کشور قابل انکار نیست. تا حدی که بدون آن توسعه حداقل در کشورهای در حال توسعه امکان پذیر نیست. سرمایه گذاری خارجی عامل و ابزاری برای رشد و توسعه است. اغلب کشورها، به ویژه کشورهای در حال توسعه که نقدینگی پائینی دارند، برای اجرای طرح های اقتصادی و صنعتی خود به دنبال جذب سرمایه‌های خارجی هستند.
باید به این نکته توجه داشت که سرمایه‌گذار به دنبال جذب سود بیشتر و مکانی امن برای سرمایه گذاری است. زمانی که امنیت سرمایه‌گذار در کشورهای در حال توسعه تضمین و بستر قانونی لازم فراهم شود، سرمایه گذار میل و رغبت بیشتری برای حضور در این گونه بازارها را خواهند داشت. با اشباع سرمایه‌گذاری در کشورهای پیشرفته صنعتی، نرخ بازده سرمایه‌گذاری در این کشور ها رو به نزول می رود و سرمایه گذاران همواره در صدد بهره جویی از فرصت ها یا سود و بازده بیشتر هستند و بهترین بازار در اوضاع کنونی بازار کشورهای در حال توسعه است. کشور ایران هم از کشورهای در حال توسعه است که برای پیشرفت احتیاج به منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی دارد اما در چند دهه اخیر، تحریم ها یا مانع از ورود سرمایه خارجی شده اند و یا در صورت ورود بسیار محدود بوده است. ایران با توجه به سابقه صد ساله در نفت و 50 ساله در گاز و تجربیات ارزشمند در این زمینه، عضویت در اوپک، مرکزیت در مهم ترین حوزه از ذخایر نفت و گاز، نزدیکی ذخایر به راه‌های آبی جهت دسترسی به بازار جهانی، موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در تنگه اتصال شرق آسیا و شبه قاره هند به خلیج فارس، آسیای مرکزی، روسیه، اروپا و آفریقا؛ دارای بودن مخازن عظیم نفتی با فشار بالا و امکان تولید طبیعی، پائین بودن هزینه های تولید نفت وگاز در فلات ایران، استفاده از نیروی کار ارزان نسبت به سایر کشورهای تولید کننده و احتیاج روزافزون دنیا به انرژی های هیدروکربنی، از فرصت های کم نظیر و شاید بتوان گفت بی‌نظیری جهت پیشرفت در جذب سرمایه گذار خارجی در حوزه نفت و گاز برخوردار است. از طرف دیگر با وجود شرایط ناامن منطقه ای، ایران جزیره ثبات است، احساس امنیت سرمایه گذار در این زمینه، خود یکی از مزیت های اقتصادی کشور است. مجموعه این عوامل سبب می شود تا کشور ایران از اهمیت و امتیازات اقتصادی، استراتژیک و سیاسی زیادی برخوردار باشد و در مبادلات منطقه و جهان در سطح بالایی قرار گیرد. اما سال‌ها تحریم باعث شد ایران تعامل خود با کشورهای خارجی برای دست یابی به سرمایه و تکنولوژی آن ها را از دست بدهد، مشکلی که تقریبا با رفع تحریم ها در حال برطرف شدن است. در شرایط فعلی، سرمایه داخلی کفایت سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز را نمی کند، بحث پولی و مالی در کشور با مشکلات عدیده ای مواجه بوده و نرخ سود در سایر کشورها پایین است، بنابراین خارجی ها برای سرمایه گذاری در بازار نفتی و گازی ایران تمایل دارند؛ چرا که از این طریق، سود زیادی برای آنها حاصل می گردد.کشور ایران باید با لحاظ نمودن اوضاع کنونی جهان، استراتژی‌های خود را تنظیم کند؛ تا تهدید‌ها و چالش ها نتواند لطمات سنگینی به کشور وارد آورد. به علاوه نباید تهدیدهای ورود بازیگران جدید در عرصه سرمایه‌گذاری در صنعت نفت، تحریم های اقتصادی، محدودیت های بازارهای بین المللی برای تامین سرمایه و مشترک بودن بزرگ ترین ذخیره گازی کشور و استفاده سریع تر کشورهای همسایه از مخازن مشترک نفت و گاز را نیز دست کم گرفت. از طرفی، پیشرفت فناوری در ایران کند بوده است. در میدان های مشترک ضریب ازدیاد برداشت رقبا بسیار بالاتر از است و اگر این فناوری ها وارد ایران نشود، منافع ما به مخاطره می افتد. ضریب ازدیاد برداشت در ایران به طور میانگین حدود ۲۵ درصد است؛ در حالی که در کشورهای همسایه از جمله عربستان این ضریب بیش از ۵۰ درصد است و با هدف‌گذاری‌هایی که برای خود طی ۱۰ تا ۱۵سال آینده تعیین کرده‌اند مقرر شده این افزایش ضریب به ۷۰ درصد برسد. در صنعت نفت امروز شرکت‌های رقیب با انجام حفاری های افقی می توانند تولید از یک چاه افقی را به اندازه تولید ۲۰ الی ۵۰ حلقه چاه عمودی افزایش دهند. تحول نوینی که در صنعت شیل اویل و شیل گاز آمریکا روی داده، وابسته به همین نوع حفاری و شکست هیدرولیک است. جذب سرمایه گذار خارجی، راهی موثر در ارتقا تکنولوژیک ایران است. چرا که شرکت های عمده نفتی از طریق سرمایه گذاری خارجی، مهارت‌های کلیدی و فنی خود را در طول دوره سرمایه‌گذاری به کشورهای تولید کننده به منظور توسعه سریع این صنعت انتقال دهند. بدین وسیله دانش محلی ارتقا می یابد.ایران به عنوان تولید کننده نفت، با تعیین یک چهارچوب منظم حقوقی و با ایجاد یک ساخت مناسب مالکیت می توانند شرکت‌های بزرگ بین‌المللی نفت را به سرمایه گذاری و مشارکت در پروژه های نفت و گاز خود تشویق کنند. همچنین با ایجاد یک ساختار مناسب می توانند حمایت موسسات چند جانبه بین المللی، نظیر بانک جهانی را بدست آورند. اشکال متنوع کمک های بانک جهانی، می‌تواند در کنار ابزارهای دیگر، به تجهیز سرمایه از منابع مختلف مالی کمک نماید. ایران همچنین می توانند با استقرار نظام های روشن مالی و تنظیم کننده، سرمایه گذاری در بخش نفت و گاز را آسان تر کنند. در اغلب موارد، مخاطرات بالقوه یک پروژه می تواند با روشن شدن قوائد بازی و اطمینان دادن به سرمایه گذاران و وام دهندگان پروژه در مورد ثبات سیاست ها، کمتر شده و بهبود یابند. به علاوه دولت می تواند با بررسی تجربیات دیگر کشور ها، به ویژه در رابطه با سیستم های مالی و پارامترهای موثر در رژیم های قانونی، عملکرد خویش را اصلاح نماید. جهت بهبود وضعیت سرمایه گذاری خارجی در صنعت نفت و گاز، باید اصلاحاتی در تمام زمینه ها با توجه به منافع مشترک صورت پذیرد.اگرچه به موجب یکی از اصول مهم حقوق بین الملل یعنی اصل حاکمیت کشور ها برمنابع طبیعی، هر کشور حق دارد اقتدار حاکم بر سرمایه گذاری خارجی را مطابق با قوانین و مقرراتش و بر طبق اولویت ها و اهداف ملی خود تنظیم و اجرا نماید و هیچ کشوری مجبور نخواهد بود رفتار ترجیحی نسبت به سرمایه گذار خارجی در پیش گیرد، اما بدون شک بنا به رقابت شدید میان کشورها در عصر حاضر، در جهت جذب بیشتر سرمایه گذار خارجی، کشورهایی موفق خواهند بود که بتوانند محیط مناسبت تری برای جذب سرمایه گذاری خارجی فراهم سازند و رفتار مطلوبی با سرمایه گذاران خارجی در پیش گیرند، چرا که این سرمایه گذاری ها منجر به رشد اقتصادی، ارتقای تکنولوژی، افزایش فرصت های شغلی، رونق اقتصادی، ارتقای تکنولوژی، افزایش فرصت های شغلی، رونق صادرات و نیز ورود به بازارهای بین المللی خواهد داشت.
بنابراین همکاری در زمینه سرمایه گذاری خارجی، برای هر دو سوی قضیه مزایائی را به همراه دارد. برای کشورهای تولید کننده این امر به تامین مالی و دسترسی به تکنولوژی های دور کمک خواهد کرد و برای تامین کنندگان مالی و شرکت‌های نفتی، این امر موجب توسعه فعالیت‌های آنان در نقاط جدیدی خواهد شد. امضای نخستین و بزرگترین قرارداد سرمایه گذاری خارجی به ارزش ۵ میلیارد دلار با مشارکت توتال فرانسه از زمان رفع تحریم ها تاکنون، گام بلندی در انعقاد قراردادهای نفتی محسوب می شود. پس از امضای این قرارداد، خبرگزاری بلومبرگ از ابراز علاقه شرکت های توتال، رویال داچ شل و لوک اویل روسیه به سرمایه‌گذاری در بخش های نفت و گاز ایران برای افزایش تولید خبر داده است. با توجه به این که، منابع مالی وزارت نفت تنها برای جلوگیری از افت تولید کفایت می کند و برای توسعه میادین باید از سرمایه گذاران خارجی استفاده تا علاوه بر سرمایه، تکنولوژی مودر نیاز برای برداشت بیشتر نفت و گاز را به ایران انتقال دهند، قراردادهای چون قرارداد توتال ورود ایران به مسیر توسعه را هموار خواهد کرد. زینت نوفر
pegah.nofar@gmail.com
سایر اخبار این روزنامه
درآمد نجومی واردکنندگان رسمی خودرو از فروش مجوز واردات
سهم صنعت از هدفمندی یارانه‌ها پرداخت نشد
جذب 11 هزار نفر در دستگاه‌های دولتی تا پایان سال
نیمه فراموش شده توسعه در ایران
سرمایه گذاری خارجی نیاز حیاتی صنعت نفت و گاز
برخورد یکپارچه ملت و دولت در صورت نقض برجام
صادرات مناطق آزاد به یک میلیارد دلار افزایش می یابد
حذف مقررات مزاحم در حوزه گردشگری
هزینه مؤسسات غیرمجاز در اقتصاد ایران
تحلیف دوازدهم و موفقیت دیپلماسی تعامل گرا
