روزنامه جهان صنعت
1396/05/10
رابطه کمیته حسابرسی و حسابرسان داخلی و مستقل
لقمان پاکروان* و مجید خوبیاری**- مفهوم کمیته حسابرسی برای اولین بار در سال 1939 توسط بورس اوراق بهادار نیویورک مطرح شد و در سال 1972، کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) برای اولین بار اقدام به طرح توصیه به شرکت‌های دولتی کرد که این شرکت‌ها الزاما باید کمیته حسابرسی خود را با به‌کارگیری مدیران خارج از مدیریت شرکت‌های مربوطه، ایجاد کنند. موسسه آمریکایی انجمن حسابداران رسمی(AICPA2) در متن استاندارد حسابرسی شماره 61 (SAS) سال 1988 حسابداران رسمی به موضوع، «ارتباط با کمیته حسابرسی» اقدام به طرح رابطه بین کمیته حسابرسی، حسابرسان خارجی و مدیریت عمومی شرکت کرد و به‌دنبال آن در سال 1999، روبان کمیته روبان آبی (BRC)تحت عنوان تغییر در سازمان‌های بزرگ به‌دنبال بهبود اثربخشی کمیته حسابرسی شرکت‌های بزرگ توصیه شد. این امر همچنین به‌دنبال، فروپاشی شرکت‌های بزرگ انرون، ورلدکام و... با تصویب قانون Sarbanes-Oxley توسط کنگره ایالات متحده در سال 2002 خصوصا در ارتباط با موضوع افشا و شرایط افشا تصویب شد که این تغییرات به‌دنبال افزایش قدرت بیشتر به کمیته حسابرسی صورت پذیرفت. بنابراین کمیته حسابرسی با عضویت یک نفر به‌عنوان نماینده و عضو از طرف هیات‌مدیره شرکت با لحاظ توجه به امر و وظیفه نظارت «نظارت بر گزارشگری مالی، افشای صورت‌های مالی، حسابرسی و کنترل فعالیت‌های سازمان» فعالیت خواهد کرد. این موضوع در تمام بخش‌ها از جمله بخش دولتی، خصوصی و نهادهای عمومی غیردولتی موضوعیت دارد.توابع کمیته حسابرسی
الف- ترکیب اعضا
در بسیاری از کشورهای جهان تشکیل کمیته حسابرسی به عنوان امری الزامی تعیین شده است اما در برخی از کشورها نیز در بسیاری از نهادهای عمومی غیردولتی یا NGO تشکیل کمیته حسابرسی به صورت داوطلبانه و برای امر نظارت بهتر و نظارت بر عملکرد مالی و حسابداری این شرکت تاسیس میشود و به‌طور معمول تعداد اعضای کمیته حسابرسی باید از سه تا شش عضو تشکیل شود.BRC توصیه می‌کند که کمیته حسابرسی باید از اعضایی که درک مناسبی از صورت‌های مالی داشته باشند تشکیل شود و توصیه می‌کند که حداقل یک عضو از اعضای کمیته حسابرسی دارای تخصص در حوزه امور مالی یا زمینه حسابداری باشد.
ب- جلسات کمیته حسابرسی
تعداد و زمان جلسات: برگزاری مستمر و پیوسته کمیته حسابرسی موضوعی بسیار مهم است، این موضوعی است که بسیاری از سازمان‌ها غالبا موفق به انجام و اعمال این امر نمی‌شوند در بسیاری از سازمان‌ها بسیاری از کمیته‌های به صورت ماهانه دیدارخواه جلسات خود را برگزار می‌کنند و در حالی که در برخی سازمان‌ها جلسات کمیته هر سه ماه یا حتی به صورت نیمه‌سالانه برگزار میشود. زمان، تعداد و طول مدت این جلسات باید با توجه به اندازه سازمان و تعدد موضوعات موجود و حدود مسایل در طول سال تعیین شود که حسب شرایط بررسی موضوع در جلسات کم و زیاد خواهد شد.
تعداد اعضای حاضر در جلسات: علاوه بر جلسات کمتر مکرر برگزار شده توسط بسیاری از کمیته‌های حسابرسی، قابل توجه این است که همه اعضای این جلسات شرکت کنند.
محتوای جلسات: ضرورت تبیین یک برنامه کاری مشخص برای جلسات و موضوعات قابل طرح وجود داشته باشد و خلاصه موضوعات جهت طرح توسط دبیر کمیته به اطلاع اعضا رسانده شود که مطابق آن می‌توان موارد را مورد بحث و بررسی قرار داد.
حوزه فعالیت و دامنه مسوولیت کمیته حسابرسی
اغلب سازمان‌ها به‌صورت شفاف دامنه و حوزه فعالیت و مسوولیت کمیته حسابرسی را به روشنی تعریف و تبیین کرده‌اند. به این ترتیب که هیات‌مدیره و کمیته‌های آن (از جمله کمیته حسابرسی) در اداره سازمان تاکید ویژه به نحوه اجرای فعالیت‌ها به‌صورت روزانه دارند. از دیگر فعالیت‌ها و مسوولیت‌های کمیته در حوزه نظارت مشتمل بر نظارت بر عملکرد مالی سازمان خصوصا درخصوص تهیه صورت‌های مالی شرکت (ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت حقوق صاحبان سهام و...)، گزارش‌های مالی مدیریتی مانند هزینه و بودجه‌ریزی سازمان، ارزیابی اثربخشی و کارایی کنترل داخلی سازمان و همچنین نظارت بر عملکرد حسابرسان داخلی و مستقل است.
رابطه و تعاملات کمیته حسابرسی با حسابرسان داخلی
همان‌گونه که می‌دانید به منظور ارتقا و حفظ استقلال حسابرسان داخلی دستیابی به وظایف حسابرس داخلی و همچنین حوزه نظارت کمیته حسابرسی بر این واحد ضروری است. می‌توان گفت وجود رابطه بین کمیته حسابرسی و حسابرسان داخلی برای هر دو طرف در جهت انجام تعهدات کار خود ضروری است. حسابرسان داخلی با ارائه گزارشات حسابرسی خود به کمیته حسابرسی اطلاعات لازم را با دسترسی مستقیم به همان مدیریت سازمان خواهند داشت، از طرف دیگر به منظور فعال کردن کمیته حسابرسی برای به سر انجام رساندن وظیفه نظارتی خود و همچنین نظارت بر ماموریت ضرورت تعامل کمیته حسابرسی با حسابرسی داخلی مورد توجه است، از سوی دیگر، کمیته حسابرسی با استناد به نتایج گزارشات حسابرسی داخلی اقدام به تشریح مشکلات و ارائه راهکار مناسب به هیات‌مدیره در حوزه مشکلات سازمان خواهد کرد.
رابطه کمیته حسابرسی با حسابرس مستقل
کمیته حسابرسی با بررسی گزارش ارائه شده حسابرسان در قالب گزارش نامه مدیریت حسابرس مستقل که به هیات‌مدیره تسلیم میشود نظارت کرده و نقطه نظرات کمیته را روی این گزارش درج می‌کند. این کمیته همچنین برنامه‌ها و تمهیدات و راهکارهای مورد توجه حسابرس جهت رسیدگی‌های خود و آثار و نتایج کار حسابرسان مستقل را بررسی می‌کند. علاوه بر این به‌منظور دستیابی به اهداف استقلال حسابرس، کمیته حسابرسی ممکن است برای انجام کارهایی غیر از انجام حسابرسی از جمله کارهای مربوط به خرید خدمات و دریافت مشاوره از حسابرسی مستقل موافقتنامه‌ای جهت خرید خدمات از حسابرسان مستقل را پس از درک ماهیت و حجم هزینه‌های مربوطه که شرکت باید اقدام به پرداخت آن به حسابرس کند، بررسی و با احراز استقلال حسابرس اقدام به تنظیم آن کند.
نقش کمیته حسابرسی
الف- نقش کمیته حسابرسی در اداره بهینه امور شرکت
در ادبیات راهبری سازمانی مفهوم حاکمیت شرکتی را «سیستم‌هایی که شرکت در حال کارگردانی و کنترل است» تعریف می‌کنند. این روابط شامل روابط بین، حسابرسان و سهامداران سازمان به منظور حساب‌خواهی و همچنین رعایت قوانین، سیاست‌ها، روش‌ها، شیوه‌ها، استانداردها و اصولی است که ممکن است در مسیر حرکت و کنترل سازمان تاثیرگذار باشد. افزایش تقاضا برای اجرای حاکمیت شرکتی و پاسخگویی مربوط از هیات‌مدیره به خصوص با توجه به مشکلات عدیده پیش‌آمده در اقتصاد سازمان‌ها و... ایجاد کمیته حسابرسی را در سازمان‌ها به عنوان ضرورت تشخیص داده و حرکت در مسیر ارتقای این ساختار گام بسیار مهم و امری ضروری تلقی میشود. در همین ارتباط چهار موسسه بزرگ حسابرسی دنیا از جمله پرایس واترهاوس Coopers، شرکت Deloitte، ارنست و یانگ و KPMG و همچنین کمیته سازمان‌های حامی (کوزو) توصیه می‌کنند که باید شیوه‌های نظارت خاصی را برای کمیته حسابرسی تدوین کنند.
ب- نقش کمیته حسابرسی در اعمال و نظارت برکنترل‌های داخلی
موضوع کنترل داخلی، توسط کوزو، به عنوان فرآیند تاثیرپذیری هیات‌مدیره سازمان از مدیران، معاونان و سایر پرسنل، سازمان جهت ارائه اطمینان معقول در مورد دستیابی به اهداف سازمان منطبق با موارد زیر است:
الف) اثربخشی و کارایی عملیات
ب) قابلیت اطمینان گزارشگری مالی
ج) رعایت قوانین و مقررات
نتیجه‌گیری
اهمیت موضوع نظارت و انجام آن به‌عنوان مسوولیت کمیته حسابرسی در قبال هیات‌مدیره سازمان براساس عملکرد مدیران و همچنین هیات‌مدیره در قبال سهامداران و دیگر ذی‌نفعان است. همچنین نقش این کمیته به عنوان راهبر و تنظیم‌کننده سازمان امروزه حسب وظایف محوله بیش از قبل، افزایش یافته است، این حوزه وظایف به ویژه پس از فروپاشی اقتصادی برخی از شرکت‌های بزرگ و در نتیجه ابلاغ قانون ساربنز آمریکا Oxley در سال 2002 در آمریکا بوده است، در نتیجه جلسات این کمیته‌ها اکثرا به‌صورت جلسات علنی برگزار میشود. بنابراین شرکت‌ها و انواع دیگر سازمان‌ها به‌دنبال ایجاد و حفظ کمیته حسابرسی جهت امر نظارت بر عملکرد مالی کلی خود بوده‌اند. در این ارتباط تبیین رابطه بین کمیته حسابرسی و حسابرسان مستقل و حسابرسان داخلی امری مهم تلقی میشود تا هر یک از دو گروه حسابرسان و همچنین سازمان در انجام تعهدات خود حوزه عمل و تعهدات مشخصی داشته باشند. کمیته حسابرسی یک سازمان به عنوان یک لینک و پل ارتباطی فیمابین مدیران و هیات‌مدیره عمل می‌کند و تسهیل‌کننده ارتباطات فی مابین هیات‌مدیره و حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل است. بنابراین می‌توان گفت کمیته حسابرسی نقش عمده‌ای در اداره امور شرکت‌ها و اداره بهینه امور سازمان در راستای کنترل و پاسخگویی ایفا می‌کند. امروزه شرکت‌های بزرگ تشکیل شده و توجه به کمیته حسابرسی را به عنوان یک اصل پذیرفته‌اند و سازمان‌های بورس اوراق بهادار داشتن این کمیته‌ها را به عنوان یک شرط اساسی برای پذیرش و ثبت‌نام یک سازمان بورس اوراق بهادار در سراسر بورس‌های جهانی پذیرفته‌اند.
* دکترای مدیریت مالی
** کارشناس ارشد مدیریت اجرایی
سایر اخبار این روزنامه
نگاهی به عملکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت در دولت یازدهم؛
خط و نشان پوتین برای ترامپ
جشن خودکفایی از واردات گاز برگزار شد؛
برون‌فکنی مالکان و افزایش تصرف استیجاری در کشور؛
در روز تحلیف ریاست‌جمهوری
رابطه کمیته حسابرسی و حسابرسان داخلی و مستقل
3 مورد تجاوز در 15 روز اخیر رسانه‌ای شد!
واکنش اعتراضی به موج جدید لغو کنسرت‌ها بالا می‌گیرد؛
چند تا کف گرگی!
بقایی: من مامانمو می‌خام!
تاثیر کاهش نرخ سود بانکی بر تولید در آستانه روی کار آمدن دولت جدید از دیدگاه کارشناسان:
رای مشکوک 41درصدی برای تغییر قانون اساسی ونزوئلا
فرمانده بی اختیار
دولت بدون زن
دولت‌ها و پرسش‌های بنیادی
ظرفیت حج در کاهش تنش ایران و عربستان
خصوصی‌سازی پاشنه‌آشیل دولت دوازدهم
خصوصی‌سازی پاشنه‌آشیل دولت دوازدهم
رای مشکوک 41درصدی برای تغییر قانون اساسی ونزوئلا
خصوصی‌سازی پاشنه‌آشیل دولت دوازدهم
رای مشکوک 41درصدی برای تغییر قانون اساسی ونزوئلا
خصوصی‌سازی پاشنه‌آشیل دولت دوازدهم
