داستان کمبود و افزایش قیمت برخی محصولات کشاورزی پر‌مصرف تکرار می‌شود؛

گروه بازرگانی- داستان افزایش قیمت کالاهای اساسی مانند برنج، گوشت، مرغ و ... موضوع جدیدی نیست و سال‌هاست که مردم با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اما شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد که روزی قیمت پیاز از موز هم گران‌تر شود و در برخی مناطق شهر به کیلویی بیشتر از چهار هزار تومان برسد. البته افزایش قیمت پیاز در روزهای ابتدایی ماه رمضان امسال که ناگهان به خاطر کمبود تولید به کیلویی ۳۰۰۰ تومان رسید، به نظر طبیعی می‌رسید چرا‌که برخی می‌دانستند با توجه به زیان فراوان پیازکاران در سال‌های اخیر بالاخره این اتفاق رخ می‌دهد و آنان دست از تولید می‌کشند؛ اتفاقی که در سالیان گذشته برای سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، هویج و بسیاری دیگر از محصولات رخ داده است.
در این خصوص کارشناسان معتقدند شاه‌کلید گم شده تولیدات کشاورزی بحث الگوی کشت است که چندان مورد توجه دولت قرار نمی‌گیرد و هر‌ساله خسارت‌های فراوانی را هم به جمعیت تولیدکننده، هم به جمعیت مصرف‌کننده و حتی به خود دولت وارد می‌کند چرا که در بسیاری از موارد دولت مجبور می‌شود محصولات مانده روی دست کشاورزان را به صورت توافقی و یا تضمینی از آنان خریداری کند.
به هر حال همین بی‌توجهی‌ها در تولید محصولات کشاورزی باعث شده که قیمت پیاز از کیلویی 400 تومان در سال گذشته، جهش پیدا کرده و با افزایش قیمت 9 برابری به کیلویی 3500 در بازار برسد. در این خصوص به تازگی علی قربانی نایب‌رییس اتحادیه بار‌فروشان اعلام کرد: دولت خرید تضمینی پیاز را چند سال انجام نداده که تعطیل شدن این رویه از سال گذشته تا‌کنون سبب کاهش سطح زیر کشت وکاهش تولید پیاز شده است. همچنین توسعه نیافتن صنایع تبدیلی از دیگر مشکلات مازاد محصولات و فرآوری آنها به شمار می‌رود که می‌تواند در تنظیم بازار و جلوگیری از این نوع مشکلات اثرگذار باشد.
بی‌توجهی به الگوی کشت مناسب


در همین زمینه رییس اتحادیه باغداران استان تهران درباره افزایش قیمت پیاز در بازار‌ گفت: مواقعی که بازار محصولات کشاورزی راکد می‌شود، محصول روی دست کشاورزان و در مزارع می‌ماند و جمع‌آوری نمی‌شود. ما این تذکرات را می‌دهیم و می‌گوییم که در حال حاضر وقت پیگیری مساله و حل آن است نه زمانی که قیمت‌ها سر به فلک کشید.
مجتبی شادلو با بیان اینکه حدود سه سال پی در پی محصول پیاز روی دست کشاورزان ماند، افزود: در طول این سه سال، در بسیاری از مواقع پیاز جمع‌آوری نمی‌شد و بازار مناسبی برای آن وجود نداشت. رییس اتحادیه باغداران با اشاره به تکلیف دولت در زمینه تدوین الگوی کشت مناسب برای محصولات کشاورزی، اظهار کرد: جمع‌آوری نشدن این محصولات در مزارع خود دولت را نیز دچار مشکل می‌کند.
شادلو با بیان اینکه در زمینه الگوی کشت تمام برآوردهای لازم انجام شده است، ادامه داد: سال‌های سال در کشور همایش‌ها و سمینارهای گوناگون در این زمینه برگزار و برنامه‌ریزی‌های لازم برای آن انجام می‌شود، حتی از دست‌اندر‌کاران، تولید‌کنندگان و ... در این زمینه نظر‌خواهی شده است اما به دلیل مسایل مالی، مشکل تامین بودجه، شرایط تحریم و نبود امکانات، متاسفانه این طرح‌ها عملیاتی نشد.
قیمت از مرداد پایین می‌آید
رییس اتحادیه باغداران استان تهران با اشاره به بهره‌وری بالای پیاز، اضافه کرد: به همین دلیل این محصول جزو اولویت‌های کشاورزان برای کشت است اما امسال مساله بازار، رغبت آنان را به تولید این محصول کم کرده است.
وی در ادامه از کاهش قیمت این محصول طی ماه آینده خبر داد و گفت: عمده کشت ما از اردیبهشت‌ماه انجام و در مرداد برداشت می‌شود بنابراین ظرف ماه آینده، انتظار کاهش قیمت این محصول را داریم. وی تصریح کرد: با این حال، برای جلوگیری از تکرار چنین ماجراهایی باید الگوی کشت در کشور اجرایی شود.
این در حالی است که پیش از این حسین اصغری مدیر کل دفتر محصولات علوفه‌ای و جالیزی وزارت کشاورزی نیز در این باره اعلام کرد که شرایط خاص اقلیمی، کاهش تولید ناشی از وضعیت آب و هوایی و بازار نامناسب پیاز در سال گذشته باعث گرانی مقطعی این محصول شده است اما تا ۲۰ روز آینده و به بازار رسیدن تولیدات جدید، شاهد کاهش قیمت پیاز خواهیم بود.
بحث کم‌آبی جدی است
براین اساس، دولتمردان باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق هر چه سریع‌تر، الگوی کشت مناسبی را با توجه به وضعیت اقلیم و موجودی آب هر منطقه برای آنجا تدوین کنند تا کمتر شاهد ایجاد چنین مشکلاتی باشیم. با اجرای الگوی کشت در بخش کشاورزی کشور، دولت نیز مجبور به خرید و یا معدوم کردن محصولات کشاورزی نخواهد بود که خود این مساله (معدوم کردن برخی محصولات مازاد کشاورزی) طی سال‌های گذشته دردسرهای زیادی را برای دولتمردان به وجود آورد. علاوه بر این، کشاورزان به دلیل کشت یک محصول در سال‌های متمادی و همچنین بنابر مسایل اقتصادی چندان تمایلی به اجرای الگوی کشت ندارند که دولت باید در سال‌های اولیه اجرای طرح با حمایت از تولیدکنندگان آنان را به انجام تولید و اجرای الگوی کشت ترغیب کند.
در همین زمینه، رییس جهاد کشاورزی استان قزوین به مهر گفت: اجرای طرح الگوی کشت حرکت خوبی است که باید اجرا شود اما از آنجا که بیش از ۵۰ سال است برخی کشاورزان ما محصولاتی را کشت کرده‌اند که آب فراوان می‌خواهد امروز اگر بخواهیم به سرعت آنها را از یک کشت به محصولی دیگر تشویق کنیم زمان می‌خواهد. علی‌اکبر متقی‌فرد ادامه داد: این کار باید با فرهنگ‌سازی صورت گیرد و کشاو‌رزان و بهره‌برداران بپذیرند که بحث کم‌آبی جدی است و باید همه کمک کنیم تا منابع آبی مدیریت شود.
در این میان علاوه بر بازار پر‌نوسان برخی محصولات کشاورزی، بحث بحران منابع پایه به ویژه آب نیز ایجاب می‌کند که وزارت جهاد کشاورزی به بحث الگوی کشت توجه جدی‌تری داشته باشد و آن را اجرایی کند‌ چرا‌که با ادامه روند فعلی، علاوه بر نابسامانی در بازار داخل، شاهد از بین رفتن بیشتر بازارهای صادراتی و آسیب رساندن به منابع پایه خواهیم بود که در این صورت نه تنها هدف تامین امنیت غذایی و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی محقق نخواهد شد بلکه کشاورزی به بخشی غیراقتصادی و کم‌بازده تبدیل می‌شود، بنابراین دولت باید هرچه سریع‌تر وارد عمل شود و آنقدر اجرای الگوی کشت را به تاخیر نیندازد که جبران خسارت ممکن نباشد.