تضعیف دولت و پیامدهای آن

محمد هدایتی- خاورمیانه بحرانی‌ترین شرایط خود را تجربه می‌کند. سوریه میدان بازی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی است. آمریکا حضور نظامی‌اش را افزایش داده است. مساله گروه‌های تروریستی و بنیادگرایی هم هست. سیاستمداران جاه‌طلب در برخی کشورها سودای سیادت بر کل منطقه را دارند. در چنین شرایطی طبیعی است که نگران بود؛ نگران آینده منطقه و ایران. به ویژه نگران از این‌رو که کشور دستخوش ناهماهنگی‌هایی آشکار شده است.
پس از حملات تروریستی در تهران، ایران از طریق موشک‌باران مواضع داعش به این حملات پاسخ داد. اگرچه درباره میزان حضور نظامی و هم غیرنظامی ایران در منطقه تفاوت‌هایی در دیدگاه گروه‌های سیاسی مختلف وجود دارد اما گویا درباره این پاسخ اتفاق نظر وجود داشت. انتظار می‌رفت پس از آن آرامشی حتی موقتی در کشور ایجاد شود. در چنین شرایط خطیر منطقه‌ای اما، کشور آبستن اختلافاتی است که نگرانی‌ها را افزون کرده است. حمله به حسن روحانی در راهپیمایی روز قدس مهم‌ترین تجلی این اختلافات است، آن هم از جانب گروه‌هایی که می‌کوشند جایگاه نفر اول اجرایی در کشور را تضعیف کنند. قرابت این اتفاق با لحاظ کردن این نکته بیشتر می‌شود که زمان چندانی از انتخابات ریاست‌جمهوری و پیروزی نسبتا قاطع حسن روحانی نگذشته است.
در شرایط پیچیده منطقه، گروهی می‌کوشند دولت حسن روحانی را دولتی جلوه دهند که نمی‌تواند به صورت قاطع با آنچه خود دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی می‌خوانند مقابله کند. آنها خواهان سیاست تهاجمی‌تری هستند؛ سیاستی که نسبت چندانی نه تنها با صلح که با مدارا هم ندارد اما پیامدهای تضعیف ریاست‌جمهوری چیست؟ تضعیف جایگاه ریاست‌جمهوری تصویر مخابره شده از کشور به دست می‌دهد که توان آن را در انظار جهانی خدشه‌دار می‌کند. اولا مشروعیت نهادهای تصمیم‌گیر را با چالش مواجه می‌کند؛ این شائبه ایجاد می‌شود که گروه‌هایی که قدرت هم دارند احترام چندانی برای تصمیمات مردم قائل نیستند، این تصویر را هم القا خواهد کرد که ایران در بحران قرار دارد و از این رو زمان مناسبی برای ضربه وارد کردن بر آن است. در ثانی توان چانه‌زنی نمایندگان دولت در مذاکرات بر سر منافع ملی را با فرسایش مواجه می‌کند. دولتی که خود در داخل زیر شدیدترین فشارها باشد و تصمیماتش را نتواند اجرایی کند، طبیعی است که اهرم‌های کمتری برای پیشبرد اهداف خود در مذاکرات با جهان خواهد داشت. البته شاید یکی از اهداف مخالفان دولت هم همین باشد.
در اوضاع بحرانی منطقه، بر طبل جنگ کوبیدن آسان‌ترین راه برای تحریک احساسات عمومی است اما احتمالا نه عاقلانه‌ترین راه. در ثانی هر اقدام منطقه‌ای و بین‌المللی باید به خواست عموم مردم وابسته باشد. پیش از هر چیز باید به خواست آنها احترام گذاشت. فعلا که رییس‌جمهور منتخب آنها آماج توهین‌ها و حملات است.
hedayati.mohammad@yahoo.com