چینش پازل قدرت به سبک پوتین

آفتاب یزد- گروه سیاسی: دومای روسیه یا مجلس عوام این کشور با اکثریت آرا میخاییل مشیوستین را برای پست نخست‌وزیری تعیین کرد. به دنبال استعفای دولت روسیه به ریاست دیمیتری مدودف، پوتین میخاییل میشوستین را به عنوان نامزد نخست‌وزیری معرفی کرده بود. میشوستین با ۳۸۳ رای موافق و ۴۱ رای ممتنع توانست تایید پارلمان را برای نخست‌وزیری روسیه بدست آورد. بعد از این رای اعتماد دوما، ولادیمیر پوتین نیز حکم نخست وزیر جدید را امضا کرد. میشوستین پیش از این به عنوان رئیس سرویس مالیاتی فدرال خدمت می‌کرد. سرنوشت برای مدودف هم چندان مطلوب نبود. او با حکم پوتین، معاون رئیس شورای امنیتی روسیه شد!
>معماری قدرت در روسیه
از سال 2000 که پوتین قدرت را در مسکو به دست گرفته، ثبات سیاسی گام به گام در این کشور افزایش یافته، ثباتی که البته گاه با سیطره نیز مترادف می‌شود، روسیه اگرچه در اسم فدراسیون است و سیستمی فدراتیو شناخته می‌شود اما در عمل تمامی تصمیم‌های مهم و حیاتی از کرملین و از سوی ولادمیر پوتین گرفته و ابلاغ می‌شود. هرچند نخست وزیر نیز همچنان در ساختار سیاسی این کشور وجود دارد اما نخست وزیر بیش از آنکه تصمیم گیرنده باشد به عنوان مجری عمل می‌کند. اساسا بسیاری از کارشناسان روس معتقدند این کشور برای حرکت در مسیر پیشرفت نیازمند به رهبری قدرت طلب و تمرکزگرا است و تعدد مراکز تصمیم‌گیری برخلاف آنچه در برخی کشورها نظیر آمریکا می‌بینیم در روسیه به بی‌ثباتی منجر خواهد شد. بوریس یلتسین اولین رئیس جمهور روسیه بعد از فروپاشی شوروی بود، او توان مدیریت یکپارچه روسیه را نداشت از این روی مسکو در دوره یلتسین ضعیف‌ترین وضعیت خود در یکصد سال اخیر را تجربه کرد اما پوتین توانست با پیاده‌سازی سیاست تمرکزگرا، امنیت سیاسی، اقتصادی را به این کشور بازگرداند. با این حال روسیه امروز با آنچه که در ذهن پوتین نقش بسته متفاوت است، جایگاه یک ابرقدرت جهانی همچون دوران شوروی که فعلا میسر نشده است و روس‌ها نه تنها آمریکا که چین را هم در این مسیر یک رقیب جدی می‌بینند. پوتین اگرچه تلاش کرده بر خلاف دوران شوروی سیاستی عملگرایانه را به جای سیاست ایدئولوژیک پیش بگیرد اما کتمان نکرده که از فروپاشی شوروی ناراحت است، از جمله او یک بار در دومای روسیه فروپاشی شوروی را یک فاجعه ژئوپلیتیک خوانده بود.
>نقشه پوتین برای بعد از 2024


حالا در جدیدترین اقدام، پوتین تغییراتی را در ساختار سیاسی روسیه ایجاد کرده که در نوع خود شوکه کننده بود. به نحوی که جانشین او بعد از سال 2024 قدرت کمتری به عنوان رئیس جمهور روسیه خواهد داشت. در بیانیه دولت برای استعفا مدودف نشان داده این اقدام را در راستای تسهیل آنچه پوتین خواسته انجام داده است. او گفته:« با توجه به تعدادی تغییر بنیادین که رئیس جمهور در قانون اساسی ایجاد کرده در این راستا، بدیهی است که ما به عنوان دولت باید فرصت را برای رئیس جمهور کشورمان فراهم کنیم تا همه تصمیمات لازم را اتخاذ کند. والری آکیمنکو تحلیلگر با سابقه روس که در حال حاضر برای ConflicStudies Research Centre کار می‌کند، می‌گوید: «این یک توافق میان پوتین و مدودف است، مدودف یک شخصیت مستقل نداشت و هیچ موجی علیه پوتین به عنوان رئیس جمهور در سابقه‌اش نیست. همانطور که ما در سال 2008 بین این دو نفر دیدیم حالا نیز به نظر یک توافق صورت گرفته است.» اولگ ایگناتوف در Center For CurrenPolicy، یک اندیشکده مستقر در مسکو، خاطرنشان می‌کند که پوتین همچنین درباره تغییر نقش شورای دولت روسیه در قانون اساسی سخن گفته است که یک نهاد مشاور برای رئیس دولت است. او به
سی ان ان گفته:«شایعاتی وجود دارد مبنی بر اینکه پوتین به جای اینکه نخست وزیر جدید شود (بعد از 2024)، می‌تواند شورای دولتی جدید را رهبری کند و اگر این اتفاق رخ دهد احتمال می‌رود او همچنان آخرین حرف را در روسیه بزند. او در جزئیات ورود نخواهد کرد اما همه چیز تحت کنترل او خواهد بود. نقش آتی شورای دولتی در حال حاضر مشخص نیست، اما می‌تواند یک قاضی باشد به این معنی که وقتی اختلاف وجود دارد، شورای دولتی می‌تواند حرف آخر را بزند. این تحلیلگر همچنان شانس نخست وزیری آینده پوتین را هم توامان بالا دانسته است. در همین حال الکسی ناوالنی رهبر مخالفان پوتین در روسیه در توئیتی نوشت:«باقی ماندن به عنوان رهبر یکه تاز، تصاحب همه کشور و ثروت برای خودش و دوستانش تنها هدف پوتین و رژیم او است.»
>مانع اقتصاد بر سر رویای پوتین
آنچه در سال‌های اخیر در روسیه پیش رفته نشان می‌دهد رهبران مسکو فارغ از اینکه در دوره سلطنت تزار باشد، یا شوروی کمونیستی یا فدراسیون روسیه از یک ویژگی واحد برخوردار هستند و آنهم تمرکزگرایی در قدرت و محدود کردن دایره تصمیم گیران و مجریان است. میراث گذشته امروز نیز به پوتین رسیده و او به نحو احسن در حال پیشبرد آن است. برای آنکه پوتین رویای ابرقدرتی روسیه را تحقق بخشد مهمترین چالش اقتصاد خواهد بود، همان چالشی که دست آخر موجب شد تا در جنگ سرد آنها قافیه را به ایالات متحده ببازند. به همین دلیل است که پوتین در تلاش است تا به هر نحوی اقتصاد خود را از سیطره ایالات متحده تا حدی جدا کند. در همین راستا وزیر خارجه روسیه با بیان این که روسیه به دنبال راه‌هایی برای محافظت از خود و شرکایش در برابر تحریم‌های یک جانبه آمریکا و کاهش وابستگی نظام اقتصادی خود به دلار می‌گردد؛ افزود:«با توجه به رویکرد خصمانه دولت آمریکا، روسیه تصمیم گرفته است تا به تدریج از وابستگی اقتصاد خود به دلار بکاهد.» سرگی لاوروف استفاده از ارزهای ملی در مبادلات دوجانبه را یکی از اولویت‌های روسیه خواند و با اشاره به امضا توافق استفاده از ارز ملی در مبادلات این کشور با ترکیه و چین گفت:«به همراه شرکای بزرگ خود از جمله هند، در حال کار بر روی ایجاد و توسعه مکانیسم‌های قانونی هستیم تا اثر طرف ثالث بر روی روابط تجاری و سرمایه‌گذاری خود را به حداقل برسانیم. فکر می‌کنیم که رها شدن از دلار در قراردادهای دوجانبه می‌تواند پاسخ محکمی به رویکرد آمریکا و سوءاستفاده واشنگتن از دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی باشد.»
با این حال آنچه موجب شده تا تلاش‌های روسیه در آمریکا زدایی اقتصادش چندان موفق نباشد رابطه سرد اروپا و روسیه بر سر اختلافاتی چون الحاق کریمه از اوکراین به روسیه است. درواقع وقتی رئیس جمهور روسیه همزمان دو هدف را با هم می‌خواهد به پیش ببرد که اولی افزایش نفوذ و قدرت سیاسی و دومی مدرنیزاسیون و توسعه اقتصادی است، یکی مانع از دیگری می‌شود. آنچه مسکو نتوانسته به خوبی هضم کند مفهوم اقتصاد سیاسی است که امروز بر جهان سیطره دارد. رقابت‌های ژئوپلیتیکی که کرملین با کاخ سفید به راه انداخته همچون اوکراین یا سوریه، باعث شده تا تحریم‌های آمریکا و اروپا بر سر اقتصاد این کشور آوار شود و تحقق رویای پوتین را دشوار سازد. دو روز پیش خبر افزایش نفوذ آنها در سوریه نمونه‌ای از قدرت طلبی‌های سیاسی کرملین است. روسیه به منظور تقویت حضور نظامی خود در شمال شرقی سوریه کاروان نظامی جدیدی را به شهر قامشلی در حومه حسکه اعزام کرد. دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفت، این کاروان شامل ۴۲ خودروی نظامی متشکل از خودروهای زرهی، خودروهای سنگین و تجهیزات نظامی و لجستیکی می‌شود. این منبع اعلام کرد، نظامیان روسیه صبح روز چهارشنبه از شهر قامشلی به منطقه ابو راسین حرکت کردند و دومین پایگاه نظامی را در آنجا احداث و پرچم روسیه را برفراز آن بر افراشتند. استقرار نیروهای روسیه بعد از آن صورت گرفت که کاروان نظامی این کشور شامل ۱۲ خودروی زرهی نظامی روز دوشنبه از شهر قامشلی حرکت کرد و با عبور از الدرباسیه وارد حومه منطقه راس العین در حومه شمال غربی حسکه شد. روز شنبه هفته پیش نیز یک کاروان نظامی مشابه در چارچوب تحرکات گسترده نیروهای روسیه و ارتش سوریه در منطقه شمال شرق سوریه از منبج وارد عین عیسی شد. او هرچند در سطح جهانی آهسته آهسته پیش می‌رود اما با اصلاحات جدید در قانون اساسی این کشور نشان داد در داخل تغییر ساختار برایش دشوار نیست و همچون مهره‌های شطرنج هر مقامی را در هر لحظه می‌تواند تغییر دهد یا قدرت جایگاه‌های سیاسی را کم و زیاد کند. روسیه‌ی پوتین در سطح جهان فعلا با ابرقدرتی فاصله دارد اما خود او در روسیه بدون رقیب ابرقدرت است!