روزنامه ابتکار
1398/10/17
«ابتکار» پنجمین گام کاهش تعهدات برجامی ایران را بررسی می‌کند هسته‌ای بدون توقف
محمدرضا ستاریروز پنجشنبه پنجمین و آخرین گام هسته‌ای ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی برداشته شد. گامی که به واسطه شهادت سردار سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران و بنا به تصمیم شورای عالی امنیت ملی چند روز جلوتر از موعد مقرر آن اعلام شد.
در همین رابطه و طبق اعلام دولت، ایران در گام پنجم هسته‌ای خود تمامی محدودیت‌های پذیرفته شده در چارچوب توافق هسته‌ای را کنار خواهد گذاشت. طبق این بیانیه، برنامه هسته‌ای ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی شده و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و از این پس صرفا بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
این اقدام که بنا بر تصریح ایران بر پایه بندهای 26 و 36 توافق هسته‌ای صورت گرفته، خاطر نشان می‌سازد که در گام پنجم، همچنان همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه خواهد داشت و درصورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، قابلیت بازگشت‌پذیری به تمامی تعهدات توافق هسته‌ای وجود دارد. در این راستا، بلافاصله کشورهای اروپایی و مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند.
واکنش تکراری اروپا
طبق بیانیه سه کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه، آنها بار دیگر مدعی شدند که لازم است ایران از انجام اقدامات خشونت‌آمیز پرهیز کرده و به طور کامل به مفاد برجام باز‌گردد. سران این سه کشور همچنین با ابراز نگرانی از پیامدهای ترور سردار سلیمانی به وسیله نیروهای آمریکایی، بر اهمیت کاهش تنش‌ها در عراق و ایران تاکید و اعلام کردند: ما آماده ادامه مذاکرات با همه طرف‌ها به منظور مشارکت در کاستن از تنش‌ها و برقراری مجدد ثبات در منطقه هستیم.
از سوی دیگر جوزف بورل مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا که جانشین فدریکا موگرینی شده است نیز ضمن ابراز تاسف از گام پنجم هسته‌ای ایران در پیامی توئیتری اعلام کرد که اتحادیه اروپا پس از ورود ایران به گام پنجم بر ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در زمینه بررسی تعهدات ایران نسبت به این توافق متکی خواهد بود.
ابراز نگرانی اروپا از گام‌های هسته‌ای ایران به خصوص پس از برداشته شدن گام چهارم، در حالی صورت می‌گیرد که یک سال و نیم پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌های ثانویه علیه ایران، اروپایی‌ها اقدام عملی کابردی در جهت بهره‌‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام را صورت نداده‌اند. هرچند در این مدت اروپا تلاش کرد که مکانیسم‌هایی درخصوص تجارت و همکاری مالی با ایران راه‌اندازی کند و در این میان سازوکار اینستکس را نیز فعال کرد، اما این سازوکار پس از حدود یک سال همچنان بدون هیچ تراکنشی، توان گشایش در بن‌بست توافق هسته‌ای را نداشته است. از همان ابتدای خروج آمریکا از برجام، بسیاری از کارشناسان معتقد بودند که درست است اروپایی‌ها توافق هسته‌ای را میراث دیپلماتیک خود دانسته و تداوم آن را برای خود مهم تلقی می‌کنند، اما به واسطه مراودات سیاسی و اقتصادی با آمریکا، توان و اراده لازم را در جهت مقابله با تحریم‌های ایالات متحده ندارند. در این میان ایران نیز بارها اعلام کرده است که اروپا، یازده تعهد در قبال برجام دارد که تاکنون هیچ کدام از آنها را عملی نکرده است. بنابر همین موضوع، ایران از اردیبهشت امسال راهبرد کاهش تعهدات هسته‌ای خود را طبق بندهای 26 و 36 برجام به اجرا گذاشته است.
افق مبهم برجام
از سوی دیگر چند روز قبل خبرگزاری رویترز به نقل از شش دیپلمات اروپایی گزارش داده بود که سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه قصد دارند در ماه جاری میلادی مکانیسم ماشه در برجام را فعال کنند. مکانیسم ماشه جزئی از سازوکار توافق هسته‌ای است که درصورت اجرایی نشدن تعهدات یک طرف، طرف مقابل می‌تواند بخش یا تمامی تعهدات برجامی خود را متوقف کند. بر این اساس طبق بندهای توافق هسته‌ای درصورت عملی نشدن تعهدات هر یک از طرفین برجام، مشکلات از طریق رایزنی‌ها در کمیسیون مشترک برطرف خواهد شد. در‌صورتی که این مشکلات ظرف مدت 15 روز برطرف نشد، یا طرفین تصمیم به تمدید کمیسیون مشترک خواهند گرفت یا پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد موضوع ارجاع خواهد شد. درصورت ارجاع پرونده به شورای امنیت ممکن است که اروپایی‌ها با بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی، زمینه را برای فروپاشی نهایی برجام فراهم آورند، امری که هرچند برخی از ناظران با توجه به شرایط به وجود آمده درخصوص ترور سردار شهید قاسم سلیمانی احتمال این امر را بعید می‌دانند، اما ممکن است به واسطه تحرکات به وجود آمده و ریاست دوره‌ای آمریکا بر شورای امنیت، شرایط دشواری درمورد آینده توافق هسته‌ای به وجود آید. در این صورت است که با بسته شدن پنجره دیپلماسی، علاوه بر از بین رفتن میراث دیپلماتیک بین‌المللی، افق‌های آینده پیرامون توافق هسته‌ای و تبعات بی‌عملی سایر شرکای آن همچنان جزئی از نگرانی‌های مهم جامعه جهانی است.
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» پنجمین گام کاهش تعهدات برجامی ایران را بررسی می‌کند
هسته‌ای بدون توقف
جلال خوشچهره
اعتراض ایران به انفعال
سخنگوی قوه قضاییه:
خون «حاجقاسم» حماسه‌ای بی‌نظیر در ایران آفرید
عضو هیئت رئیسه مجلس خبر داد
طرح سه فوریتی اقدام متقابل علیه آمریکا روی میز پارلمان
پیکر شهید قاسم سلیمانی و همرا‌هانش در میان خیل عظیم تهرانی‌ها تشییع شد
شکوهِ وداع
شیخ نعیم قاسم:
ملت‌های منطقه باید خونخواه حاج قاسم باشند
مطهری:
شهادت سردار سلیمانی به خروج آمریکایی‌ها از منطقه منجر میشود
گستاخی تاجر ورشکسته کویینزی
