روزنامه جمهوری اسلامی
1398/10/08
بلندپروازی‌های اردوغان در لیبی
ترکیه مدتهاست به صورت جدی برای ورود به عرصه سیاسی و نظامی لیبی تلاش می‌کند و در این میان شاهد دخالت رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور این کشور در لیبی هستیم. او هفته گذشته ادعا کرد لیبی امانت دولت عثمانی و آتاتورک به ترکیه است.هدف او از دخالت مستقیم در شمال افریقا چیست و اردوغان در لیبی به دنبال چه گمشده‌ای است؟با کمی بررسی و دقت نظرمی شود متوجه اهداف آنکارا در لیبی و درآمدهای این کشور در صورت احیای پروژه‌هایش شد و مشخص میشود که منافع اقتصادی که آنکارا از دارایی‌ها و منابع لیبی به دست خواهد آورد، هدف مخفی ترکیه از دخالت در لیبی است.
پس از چراغ سبز دولت وفاق ملی مستقر در طرابلس به آنکارا برای دخالت نظامی، به نظر می‌رسد که لیبی طی روزهای آتی با توجه به حضور بازیگران منطقه و فرامنطقه‌ای در آن آبستن تحولات بسیاری خواهد بود.
ماه گذشته (ششم آذر)، دولت ترکیه با دولت وفاق ملی لیبی به رهبری «فائز السراج» دو توافقنامه جداگانه- یکی در حوزه همکاری نظامی و امنیتی و دیگری در حوزه مرزهای دریایی در شرق دریای مدیترانه- امضا کرد. ولی در مورد جزئیات توافق و محل دقیق مرزهای دریایی دو کشور اطلاعاتی نداد. این توافق در دیدار رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه با فایز السراج رئیس دولت مستقر در طرابلس امضا شد. دولت مورد حمایت جامعه بین‌المللی در طرابلس نیز امضا این توافق با ترکیه را تایید کرد ولی جزئیات آن را اعلام نکرداما دولت رقیب که در شرق لیبی مستقر است این توافق را نامشروع دانست.
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت این توافق در مورد تعیین حریم دریایی و به معنای دفاع از حقوق ترکیه براساس قوانین بین‌المللی است. مصر، همسایه لیبی این توافق را «غیرقانونی» توصیف کرد و یونان گفت چنین توافقی از نظر جغرافیایی مضحک است چون جزیره کرت یونان را که بین سواحل ترکیه و لیبی واقع شده نادیده گرفته است.
«نیکوس دندییاس»، وزیر خارجه یونان گفت: «هر گونه توافقی بین ترکیه و لیبی نادیده گرفتن یک سرزمین جغرافیایی بزرگ، یعنی جزیره کرت است که بین دو کشور قرار دارد. در نتیجه هر گونه اقدامی برای تعیین حریم‌های دریایی به این شیوه مضحک است».
مصر که از زمان سرنگون کردن دولت اسلام‌گرای محمد مرسی مناسباتش با ترکیه تیره شده این توافق را «غیر قانونی» توصیف و اعلام کرد: «این توافق بر منافع کشورهای ثالث تاثیری نخواهد داشت و رعایت آن برای هیچ کشوری الزام‌آور نیست.»
لیبی عرصه نزاع قدرت‌های منطقه‌ای و بین المللی
پس از سقوط معمر قذافی در لیبی به دنبال دخالت ناتو، یک نزاع دو طرفه بر سر قدرت در این کشور شمال آفریقا در جریان است که در این میان بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از جمله عربستان، امارات، مصر، ترکیه، اروپا و آمریکا و روسیه هر کدام ظاهراً از یکی از طرف‌های درگیر در این بحران حمایت می‌کنند.
در یک طرف این جنگ دولت وفاق ملی به رهبری فائز السراج قرار دارد که در پایان سال 94 براساس توافقی زیر نظر سازمان ملل تشکیل شده و طرف دیگر آن هم مقامات شرق این کشور تحت رهبری عقیله صالح رئیس مجلس نمایندگان لیبی مورد حمایت ارتش ملی به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر قرار دارد. دولت مستقر در طرابلس ازسوی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده و برخی از کشورهای جهان از جمله ترکیه و قطر از آن حمایت می‌کنند. در مقابل، نیروهایی به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر که در شرق لیبی مستقر است بخش اعظم تاسیسات نفتی کشور را در کنترل دارند. اما درآمد حاصل از نفت توسط بانک مرکزی لیبی که در طرابلس است کنترل میشود.
حفتر که مورد حمایت برخی از کشورها از جمله امارات، مصر، عربستان سعودی، روسیه و فرانسه قرار دارد، در تلاش است تا با ورود به طرابلس، دولت سراج را که مورد حمایت سازمان ملل متحد است، سرنگون کند، در مقابل کشورهای دیگری از جمله ترکیه، قطر و بخشی از کشورهای اروپایی نیز تلاش می‌کنند از هیچ گونه حمایتی از دولت مرکزی این کشور دریغ نکنند.
رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه در سخنانی اعلام کرده بود: «در پاسخ به آنانی که می‌گویند ترکیه در لیبی دخالت می‌کند، می‌گویم اگر شما دعوت رسمی دولت لیبی از آنکارا برای اعطای کمک به آن دولت رسمی مورد تایید سازمان ملل را دخالت تلقی می‌کنید، درباره حضور 5 هزار سودانی و 2 هزار مزدور وابسته به شرکت واگنر روسیه در لیبی چه می‌گوئید، حتی از آنها نمی‌پرسید که به چه عنوانی وارد لیبی شده و ماموریت آنها در این کشور چیست؟»
حضور نظامی ترکیه در لیبی
در شرایطی که دولت وفاق ملی لیبی مستقر در طرابلس درحال مبارزه و دفع حمله‌های صورت گرفته از جانب نیروهای وابسته به ژنرال «خلیفه حفتر» است، یک مقام این دولت تایید کرد که درخواستی رسمی از جانب دولت وفاق ملی برای دریافت پشتیبانی نظامی هوایی، زمینی، دریایی به ترکیه ارائه شده است.
ازسوی دیگر یک منبع آگاه به الجزیره اعلام کرد ترکیه به لیبی مستشاران نظامی اعزام و تجهیزات و پدافند هوایی ارسال می‌کند. اگر مصر و امارات به نفع حفتر وارد عمل شوند، نیروهای ویژه ترکیه هم برای دفع این دخالت وارد عمل خواهند شد.این درحالی است که الجزیره گزارش داد که براساس اطلاعات برخی منابع؛ آنکارا عوامل اطلاعاتی خود را به دنبال امضای توافق با طرابلس به لیبی اعزام کرده است.
معامله ترکیه با روسیه
«سینان سویلماز» تحلیلگر نزدیک به دولت ترکیه به الجزیره گفت: «با توجه به اینکه مرز زمینی میان ترکیه و لیبی وجود ندارد و بُعد مسافتی که وجود دارد هر تصمیمی درباره اعزام نیروها به لیبی با اعزام شمار زیادی از نیروهای ارتش با تجهیزات نظامی و لجستیکی زیاد و گشودن خط ترابری هوایی و دریایی برای کمک به این نیروها خواهد بود. اعزام این حجم از نیرو بدون حمایت و پشتیبانی کافی با اصول نظامی همخوانی ندارد و باید حتماً پشتیبانی رخ دهد».
همزمان الجزیره گزارش داد که آنکارا به دنبال امتیاز گرفتن از مسکو در لیبی در مقابل دادن امتیاز درباره سوریه است یعنی به این صورت که روسیه به حفتر فشار وارد کند تا به طرابلس حمله نکند و در مقابل در ادلب سوریه، ترکیه امتیاز بدهد.
راز دخالت نظامی ترکیه در لیبی
همزمان اسکای نیوز در گزارشی به راز تحرکات ترکیه در لیبی پرداخته و علت آن را حجم بزرگ سرمایه‌گذاری ترکیه در لیبی که ارزش آن بالغ بر 28.9 میلیارد دلار می‌رسد، دانسته است. این رسانه می‌نویسد: «پیمانکاران ترکیه پروژه‌های بزرگی در لیبی دارند که ارزش آن بالغ بر 28.9 میلیارد دلار است و شاید این هدف واقعی حمایت گسترده ترکیه از دولت سراج باشد. ترک‌ها پروژه‌های نیمه تمامی دارند که وعده داده‌اند که آنها را کامل کنند. حمله حفتر به طرابلس همه طمع ورزی‌های ترکیه را ناکام گذاشته است».
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر معروف جهان عرب درباره اعزام نیروهای ترکیه به لیبی در مطلبی در رای الیوم آورده است: «رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه از آمادگی برای ورود به جنگ کنونی در لیبی و حمایت کامل از دولت وفاق ملی علیه خلیفه حفتر خبر داده است که طرابلس را محاصره کرده و نیروهایش درحال پیشروی سریع با حمایت مصر، امارات، روسیه، ایتالیا و فرانسه هستند و درگیری خونینی در جریان است.
وی می‌نویسد: اردوغان در سفر سرزده به تونس که در معیت آن شمار زیادی از مستشاران نظامی بودند، تیر اول و مهم در این دخالت نظامی را هنگامی که گفت که حمایت همه جانبه‌ای از دولت طرابلس به عمل می‌آوریم، شلیک کرد. اردوغان با روس‌ها در رویارویی نظامی مستقیم قرار خواهد گرفت که آنها را متهم به اعزام 2000 مزدور از طریق شرکت روسی واگنر نزدیک به کرملین کرده است.
هیات ترک دست خالی از مسکو بازگشته است
عطوان آورده است: این بحران روابط میان ترکیه و روسیه پس از شکست هیاتی که اردوغان به مسکو برای رایزنی درباره سوریه و لیبی اعزام کرده بود، رخ می‌دهد این مذاکرات که سه روز به طول انجامید و بسیار طولانی‌تر از حد انتظار بود، به توافقی منجر نشد و براساس گزارش‌های واصله، هیات ترکی که شامل نظامیان و افسران اطلاعاتی عالی رتبه بود، با خشم و ناامیدی به آنکارا بازگشت زیرا روس‌ها بر موضع خود در ادلب سوریه و طرابلس لیبی اصرار کردند و با دخالت نظامی ترکیه در لیبی مخالفت کردند.
وی نوشت: سفر اردوغان به تونس طوفانی به راه انداخت به ویژه پس از اینکه اردوغان و فتحی پاشا وزیر کشور دولت وفاق لیبی از ائتلاف تونسی-الجزایری-ترکیه‌ای در زمینه همکاری اقتصادی و ثبات سیاسی و اقتصادی در لیبی سخن راندند و اینگونه برداشت شد که تونس در صف حامیان دولت وفاق ملی لیبی است که رشیده النیفر مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور تونس آنرا رد و اعلام بی‌طرفی کرد. شایعات گسترده‌ای درباره قصد ترکیه برای اعزام پایگاه نظامی در تونس و استفاده از آن به عنوان محل پذیرش نیروها و تجهیزات مخابره شد که ریاست جمهوری تونس آنرا نیز تکذیب کرد.
اردوغان نمی‌خواهد لیبی به مصر دیگری تبدیل شود
وی می‌نویسد: اردوغان نمی‌خواهد که لیبی هم به مصر دیگری تبدیل شود و ژنرال حفتر به عبدالفتاح السیسی دیگری تبدیل شود و از همین رو تمام توان خود را پشت این دولت وفاق ملی گذاشته است و گزینه‌ای بسیار هزینه آور از حیث مالی، بشری و سیاسی است. اردوغان برای اولین بار از حضور یک میلیون شهروند لیبیایی اصالتاً ترک در لیبی سخن می‌گوید که باید مورد حمایت قرار گیرند اما آیا این شهروندان که وی از آنها به عنوان پوششی برای دخالت نظامی قریب الوقوع سخن می‌گوید جانشان در خطر است؟ از جانب چه کسی؟
عطوان آورده است: طرابلس مانند سوریه در همسایگی ترکیه نیست و فاصله زیادی با آن دارد و این از حیث معیارهای نظامی موفقیت دخالت نظامی را زیر سوال می‌برد ازسویی کشورهای بزرگی در اردوی مقابل هستند چه منطقه‌ای و چه بین‌المللی برخی مانند مصر و سودان همسایه لیبی هستند و لیبی را بخشی از امنیت ملی خود می‌دانند.
میلیاردها دلار؛ هدف مخفی ترکیه از دخالت در امور لیبی
اسکای نیوز عربی با بیان این مقدمه به نقل از روزنامه دیلی صباح چاپ ترکیه نوشته است: سرمایه‌گذاری‌های ترکیه در لیبی در دهه 70 قرن گذشته (میلادی) آغاز شده و پیش از آغاز اعتراضات و اتفاقاتی که به سرنگونی رژیم معمر قذافی منجر شد، به اوج خود رسید. در آن زمان سرمایه‌گذاری‌ها در لیبی متوقف شده و خسارات بزرگی به سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای وارد شد.
دیلی صباح در ادامه نوشته، پیمانکاران ترکیه‌ای پروژه‌های زیرساختی متعددی را از دهه 70 در لیبی اجرا کردند به شکلی که این کشور واقع در شمال آفریقا به بازار خارجی شماره یک این سرمایه‌گذاران در سال 1972 تبدیل شد و شرکت STFA ترکیه ساخت بندر طرابلس را بر عهده گرفت.
پس از اتفاقات سال 90 و بحران پس از آن که تا امروز نیز گریبان مردم لیبی را گرفته است، تمامی این پروژه‌ها متوقف شده و سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای خسارات بزرگی را متحمل شدند، به این شکل که محل‌های ساخت و ساز آنها به آتش کشیده شد و آنها نتوانستند بخش زیادی از دارایی‌های خود را جمع‌آوری کنند.
مدحت ینیگن، رئیس سندیکای سرمایه‌گذاران ترکیه در گفتگو با خبرگزاری آناتولی این کشور اظهار کرد: شرکت‌های ما پروژه‌های خود را در لیبی رها کرده و 25 هزار کارگر ما مجبور به بازگشت شدند.مجموع مطالبات دریافتی شرکت‌های ترکیه به یک میلیارد دلار می‌رسد، علاوه بر این 1.7 میلیارد دلار ارزش اسناد اعتباری و 1.3 میلیارد دلار میزان خسارت‌های تجهیزات و سهام آنهاست.
ینیگن افزود: پیمانکاران ترکیه‌ای سالانه 50 میلیون دلار برای نامه‌های اعتباری خود پرداخت می‌کنند که این به ضرر کار آنها است.
اسکای نیوز افزوده است: میلیاردها دلار در این راستا در معرض خطر است و به همین دلیل ترکیه به دنبال بازگرداندن دارایی‌های خود است؛ حتی اگر این کار به قیمت از دست رفتن امنیت و ثبات لیبی تمام شود.
تلاش‌های گسترده برای دخالت در امور لیبی با حمایت‌های اردوغان از دولت فائز سراج در طرابلس آشکار شدند. در راس این همکاری‌ها می‌توان به امضای دو یادداشت تفاهم، یکی درباره تعیین مرزهای دریایی که به منزله نقض حاکمیت و حقوق کشورهای همسایه است و دیگری یادداشتی نظامی-امنیتی اشاره کرد که به صورت آشکاری بستر را برای حضور نظامی ترکیه در خاک لیبی آماده می‌کند.
سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای پروژه‌هایی به ارزش 28.9 میلیارد دلار در لیبی دارند و شاید این هدف واقعی حمایت گسترده ترکیه از دولت سراج است.در ماه‌های اخیر مذاکرات اقتصادی ترکیه و لیبی به اوج خود رسیدند اما عملیات نیروهای خلیفه حفتر علیه طرابلس این مذاکرات را متوقف کرد.
یک ماه پیش از آغاز عملیات طرابلس، کارگروه مشترک ترکیه و لیبی درباره اتمام پروژه‌های متوقف شده شرکت‌های ترکیه در لیبی توافق کرده و اعضای این گروه یادداشت تفاهمی برای آغاز مذاکرات به امضا رساندند.
نشست‌ها میان دو طرف در آنکارا و طرابلس آغاز شدند اما عملیات طرابلس تمامی این رایزنی‌ها را متوقف کرده و مانع بلندپروازی‌های ترکیه در لیبی شد.اما با وجود نقش مهمی که نیروهای خلیفه حفتر در مقابله با بلندپروازی‌های سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای در لیبی ایفا کردند، سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای در نشست‌های رخسار پکجانوزیر تجارت ترکیه با طاهر الجهیمی وزیر برنامه‌ریزی دولت وفاق ملی لیبی در ماه گذشته حضور یافتند.
قمار بزرگ اردوغان
به نظر می‌رسد در همکاری‌های این دو کشور که با استفاده از دارایی‌ها و منابع مردم لیبی انجام میشود، تحولات طرابلس و تغییراتی که تاکنون بوجود آمده در نظر گرفته نشده‌اند؛ درحالی که این تحولات می‌توانند اصول بازی در لیبی را به شکل کامل تغییر دهند.
کاملا پیداست که اردوغان به ماجراجویی بزرگی در لیبی روی آورده است که در مسیر آن خطرات فراوانی نهفته است و می‌توان از آن به عنوان باتلاقی نام برد که وی درحال نزدیک شدن به آن است؛ به ویژه که هم‌اکنون نبردی سنگین میان نیروهای ژنرال حفتر و نیروهای وابسته به دولت وفاق جریان دارد.
قدر مسلم ورود نیروهای ترکیه به لیبی آتش جنگ منطقه‌ای را شعله ور خواهد کرد و به نظر می‌رسد که اردوغان در آستانه ماجراجویی یا قمار بزرگ زندگی سیاسی خود است به ویژه که ماجراجویی آن در سوریه مشکلات زیادی به دنبال داشته و راه به جایی نبرده است.
*ترکیه مدتهاست به صورت جدی برای ورود به عرصه سیاسی و نظامی لیبی تلاش می‌کند و در این میان شاهد دخالت رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور این کشور در لیبی هستیم. او هفته گذشته ادعا کرد لیبی امانت دولت عثمانی و آتاتورک به ترکیه است. هدف او از دخالت مستقیم در شمال افریقا چیست و اردوغان در لیبی به دنبال چه گمشده‌ای است؟
*اسکای نیوز در گزارشی به راز تحرکات ترکیه در لیبی پرداخته و علت آن را حجم بزرگ سرمایه‌گذاری ترکیه در لیبی که ارزش آن بالغ بر 28.9 میلیارد دلار می‌رسد، دانسته است. این رسانه می‌نویسد: «پیمانکاران ترکیه پروژه‌های بزرگی در لیبی دارند که ارزش آن بالغ بر 28.9 میلیارد دلار است و شاید این هدف واقعی حمایت گسترده ترکیه از دولت سراج باشد
*قدر مسلم ورود نیروهای ترکیه به لیبی آتش جنگ منطقه‌ای را شعله‌ور خواهد کرد و به نظر می‌رسد که اردوغان در آستانه ماجراجویی یا قمار بزرگ زندگی سیاسی خود است به ویژه که ماجراجویی آن در سوریه مشکلات زیادی به دنبال داشته و راه به جایی نبرده است
سایر اخبار این روزنامه
احداث 227 پروژه بهداشتی - درمانی بنیاد برکت در مناطق محروم 19 استان کشور
خبرگزاری فرانسه:
رزمایش دریایی مشترک ایران، روسیه و چین نشان می‌دهد ایران انزوا ناپذیر است
تاکید اساتید و صاحبنظران داخلی و خارجی:
عضویت در FATF سیاست منزوی کردن ایران را دشوارتر می‌کند
رئیس کل بانک مرکزی:
اقدامات ثبات‌ساز را با هدف کاهش تورم ادامه می‌دهیم
بلندپروازی‌های اردوغان در لیبی
ترامپ فرمانده جنایتکار آمریکا در عراق را بخشید
داعش 11 مسیحی را در نیجریه سر برید
منابع بیمارستانی: 43 ترکش در بدن شیخ زکزاکی وجود دارد
کشته شدن 10 نظامی افغانستانی در حمله طالبان به هلمند
انتشار سه کتاب توسط روزنامه جمهوری اسلامی
به مناسبت سومین سالگرد رحلت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی
برخورد با مقصران مشکلات احتمالی گرمخانه زنان
امضای سند همکاری میان 5 کشور حاشیه خزر برای حفاظت از آبزیان
با حکم رئیس جمهور؛
مهندس احمد خرم به عنوان «رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان» منصوب شد
یادداشت مدیرمسئول
ما هم شاه شده‌ایم
