روزنامه شهروند
1398/10/08
بحث بر سر جسارت
[شهروند] صحبت‌های محسن‌‌هاشمی، رئیس شورای شهر تهران درباره جسارت شهردار از دو روز پیش و با حضور او در برنامه «پرونده ویژه» تلویزیون شروع شد. هاشمی در آن برنامه که درباره آلودگی هوا بود گفت: «دو‌سال است می‌گویم اما کسی توجه نمی‌کند؛ دولت ۴۵هزار‌میلیارد تومان به حمل‌ونقل عمومی بدهی دارد. سران سه قوه پاسخ دهند با وجود افزایش قیمت بنزین، چرا یک ریال برای حمل‌ونقل عمومی در نظر نگرفتند؟ حناچی هم جسارت لازم را در مدیریت ندارد. البته اختیارات شهرداری و شورای شهر در بحث آلودگی هوا اندک است.» او دوره مدیریت حناچی را با قالیباف مقایسه کرد و قالیباف، شهردار اصول‌گرای تهران را جسورتر از حناچی دانست: «قالیباف جسارت داشت و اتوبوسهای BRT را وارد کرد، اما به نظرم حناچی جسارت لازم را ندارد.» همین صحبت‌ها عاملی شد تا حناچی واکنش نشان دهد و در یادداشتی خرید اتوبوسهای BRT را ازجمله بی‌قانونی‌های انجام شده در دوره مدیریت قالیباف بداند: «در دوره پیشین مدیریت شهری تعداد قابل‌توجهی اتوبوس برای سامانه BRT خریداری شد که در ظاهر قدمی برای بهبود حمل‌ونقل عمومی و درنتیجه بهبود کیفیت هوا بود، اما درواقع نتیجه‌ای جز افزایش آلایندگی در پی نداشت؛ آن اتوبوس‌ها زمانی خریداری شدند که میزان ذرات معلق با پی‌ام ۲.۵ گازوییل مصرفی بالغ بر 12هزار بود که این یعنی سطح جبران‌ناپذیری از آلایندگی. اقدام به خرید و به‌کارگیری اتوبوس‌ها در زمان یادشده به‌طور واضح و مشخص خلاف قانون بود.» او فقط به اتوبوسهای BRT اکتفا نکرد و قانون‌گریزی‌های دوره گذشته را دلیلی بر وضع فعلی دانست: «واقعیت این است که ۱۲سال توسعه خودرومحور، گسترش افسارگسیخته بزرگراه‌ها فراتر از برنامه‌های مصوب و به تبع آن عطش استفاده از خودروهای شخصی، فروش شهر تا چند برابر ظرفیت زیستی آن و پاشیدن بذر صدها برج و ده‌ها مال بر خاک حاصل‌خیز فضاهای سبز شهر به‌ویژه در منطقه۲۲ که امروز سد راه مسیر بادهای تهران شده است؛ تهران را به این نقطه رساند، اما ما مسیر سراسر شتاب‌زده و هیجان‌آلود گذشته را ادامه نمی‌دهیم.» حناچی تأکید کرد اگر قرار باشد اصرار عده‌ای از تصمیم‌گیران بر این بی‌قانونی فاحش را «جسارت» بدانیم، من نیز می‌پذیرم که فردی «جسور» نیستم، اما یقینا کسی که قانون را زیر پا می‌گذارد، جسور نیست؛ قانون‌گریز است. دوران مدیریت فعلیرا با گذشته مقایسه نکنید
صحبت‌های‌هاشمی و جوابیه حناچی حالا عاملی شده تا صحبت از مدیر جسور یا قانون‌مدار مطرح شود و اینکه شهری مانند تهران با این حجم از جمعیت و مشکلات بیش از هرچیز به چه مدیری نیاز دارد.
زهرا صدراعظم نوری ازجمله اعضای شورای شهر تهران است که در پاسخ به این پرسش «شهروند» هر دو مورد را لازمه مدیر می‌داند: «قانون‌مداری وظیفه مدیران است و همه باید به قانون التزام داشته باشند. چراکه اگر این طور نباشد شهر بزرگی چون تهران با این پیچیدگی و چالش‌ها نمی‌تواند ادامه دهد. از سوی دیگر لازم است تا مدیر جسارت تصمیم‌گیری به موقع را هم داشته باشد.» او معتقد است منطقی نیست که دوران مدیریت‌های مختلف را با هم مقایسه کنیم. هر دوره شرایط خودش را دارد و شرایط حال حاضر با 10سال پیش و حتی فراتر از آن یکسان نیست: «درحال حاضر وضعیت شهرداری سخت است. تأمین منابع به دشواری انجام می‌گیرد و تحریم‌ها در حوزه شهری هم تأثیر منفی داشته است. اما ماجرا این است که حاکمیت و دولت باید به وظایف خود در قبال شهری چون تهران عمل کنند.» قانون‌گریزی، مشکل دهه گذشته تهران
محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران اما معتقد است یکی از مهمترین مشکلات و چالش‌های مدیریت شهری کشور به‌خصوص کلانشهر تهران در دهه‌های گذشته قانون‌گریزی بوده است و به «شهروند» می‌گوید اداره شهر بدون رعایت قوانین و اصول شهرسازی و معماری ممکن نیست: «دراین زمینه وجود نداشتن آگاهی جامعه شهری هم مزید بر علت بوده و شهروندان کلانشهر تهران همواره شهردارانی را می‌پذیرفتند که نسبت به آغاز پروژه‌های بزرگ مقیاس اقدام کنند و پل و جاده بسازند. درنهایت شهردارانی ممتاز می‌شدند که پروژه‌های عمرانی زیادی را فارغ از اینکه این اقدامات مبتنی بر اصول است یا نه و اینکه پژوهش و امکان‌سنجی درباره‌اش انجام گرفته، رقم بزنند.»
سالاری می‌گوید در این مقطع تناقضی در مدیریت به وجود آمده و این است که اگر بخواهیم همان رویه گذشته را طی کنیم و عموم جامعه را راضی کنیم، باید شهر را بیش از این بفروشیم و حالا که به این نتیجه رسیده‌ایم که چالش‌های فعلی نتیجه همین توجه نکردن به قوانین است، باید رویکردهای دیگری در نظر گرفته شود. «صحبت‌های آقای‌هاشمی به صورت تفکیک شده مطرح شد و باید در بستر مشخص هم بررسی شود. مدیریت شهری باید بر مدار قانون حرکت کند، اما اداره شهری چون تهران به مدیری جسور هم نیاز دارد. چرا که اگر مدیر براساس قانون عمل کند همواره تفسیرهای متفاوتی از قانون وجود دارد و هنوز و بعد از سال‌ها ما مدیریت یکپارچه شهری نداریم و اگر شهردار بخواهد خیلی ملاحظه‌کار باشد، حتی بر مدار قانون هم نمی‌تواند شهر را اداره کند.»
به گفته این عضو شورا کلانشهرهایی مانند تهران هم مدیر قانون‌مدار می‌خواهد و هم جسور: «در گذشته آن جسارت به دلیل استفاده‌های سیاسی و پلکان سیاسی بود اما حالا توقع می‌رود که یک مدیر جسور از جایگاه خودش در دولت برای ارتقای حمکرانی محلی ازجمله توسعه حمل‌ونقل همگانی استفاده کند و اگر مدیری نتواند با مطالبه‌گری جدی حتی با بسیج جامعه مدنی حقوق شهروندان را بگیرد جسور نیست.»
او می‌گوید در موضوعات مختلف وقتی شهردار نمی‌تواند نتیجه لازم را بگیرد لازم است از جامعه مدنی و فراخوان‌های عمومی استفاده کند و حالا چون دولت مطالبات لازم را در حوزه حمل‌ونقل عمومی محقق نمی‌کند، باید ازهمه توان استفاده کرد: «توجه به این موارد قانون‌گریزی نیست، بلکه مطالبه‌گری است و بحث آقای‌هاشمی این بوده که شهرداران کلانشهرها در حین رعایت قانون باید جسارت لازم را برای تحقق حقوق شهروندان داشته باشند، اما درنهایت قانون‌مداری عنصر فراموش شده شهر است که باید آن را احیا کنیم.»
