روزنامه همدلی
1398/10/07
بابانوئل ار کجا آمد و چرا ایرانی‌ها دوست دارند در شادی‌های جشن سال نوی مسیحی شریک باشند
هوای کریسمس در خیابان‌های ایرانهمدلی|علی نامجو: کافی است چند قدمی در خیابان‌های پررفت‌وآمد شهر قدم بزنید تا شور و شوق مردم ایران برای شاد بودن در روزهای پایان سال میلادی و برگزاری جشن کریسمس را ببینید. همین چند روز قبل بود که در تالار وحدت تهران کنسرتی با رهبری رازمیک اوحانیان برگزار شد و در آن، آثار آهنگسازان ارامنه به روی صحنه رفت. در این اجرا که در آستانه سال نوی میلادی میزبان مخاطبان بود، آثاری از کمیتاس، خاچاطوریان، آودیسیان و لوریس چکناواریان نواخته شد. ساموئل گالستیان سولیست آواز فولکلور، واهان بادالیان سولیست آواز کلاسیک و سارو بغوسیان نوازنده دودوک این کنسرت بودند. بو سرکیسیان اسقف اعظم ارامنه، آرتاشس تومانیان سفیر تام‌الاختیار ارمنستان در ایران و مهدی افضلی مدیر بنیاد رودکی از مهمانان ویژه این کنسرت بودند. این اجرا را شاید بشود جزء معدود اجراهای هنری رسمی در ایران به بهانه آغاز سال نوی میلادی به‌حساب آورد. البته در روزهای گذشته هم مسئولان مختلف کشوری و لشکری در ایران زادروز حضرت عیسی مسیح را به هم‌وطنان مسیحی و همچنین پیروان خارجی آیین مسیحیت تبریک گفته‌اند.
کریسمس در ایران
نکته جالب در طول چند سال گذشته، حضور المان‌های مربوط به کریسمس در کوچه و خیابان‌های ایران است که به لحاظ کمیت در مقایسه با حدود یک دهه قبل، افزایش داشته است. مردم با برگزاری آیینی که به دینشان هم ارتباط چندانی ندارد، تصمیم گرفته‌اند در شادی همشهریان مسیحی خود شریک شوند. بابانوئل هم یکی از نمادهای کریسمس در سراسر جهان است و ازنظر نمادشناسی میشود آن را شبیه به عمو نوروز یا همان میر نورزی به‌حساب آورد که البته نامش در شهرها و روستاهای مختلف ایران ممکن است متفاوت باشد و بعد از اسلام به آن، حاجی‌فیروز گفته‌اند. ظاهراً عمر بابانوئل به سده چهارم میلادی برمی‌گردد و خاستگاهش هم به آسیای صغیر می‌رسد. آن‌طور که گفته‌اند آنجا اسقفی زندگی می‌کرد که مهربانی‌اش با کودکان باعث شهرتش شد. او بعدها به سنت نیکولاس مشهور شد. در نقاشی‌های قرون‌وسطی و عصر رنسانس به شکل مردی بلندبالا با چهره‌ای جدی و نجیبانه نشان داده شده و تا حدود قرن شانزدهم، جشن مخصوص او در روز ششم دسامبر در سراسر اروپا برگزار می‌شد، اما از آن پس این جشن، تنها به پروتستان‌های هلند اختصاص داشت. مهاجرت هلندی‌ها به آمریکا باعث شد این رسم در ایام کریسمس به آنجا منتقل شود و در ادامه جهانی شود. این نام که در فارسی برای معرفی سنت نیکولاس از آن استفاده میشود از اصطلاح فرانسوی پاپانوئل گرفته شده است. سن نیکولاس، بابا کریسمس و کریس کرینگل هم نام‌های دیگر این پیرمرد است که امروز با لباس قرمز و ریش و موهای سفید در شب کریسمس برای کودکان هدیه می‌آورد.
خاستگاه جشن سال نوی میلادی
بعضی از پژوهشگران فرهنگ و تاریخ معتقدند جشن کریسمس در حقیقت برآمده از فرهنگ ایرانیان در دوره جریان آیین میتراییسم در ایران است. ایرانیان در آن دوره درخت را نمادی برای جاودانگی می‌دانستند و درخت کریسمس که امروز در روزهای پایان سال میلادی و آغاز سال نو در جاهای مختلف گذاشته میشود، همین مفهوم را انتقال می‌دهد. در اغلب نقاط جهان ۲۵دسامبر به‌عنوان روز ولادت حضرت مسیح و روزی که باید جشن کریسمس در آن برپا شود، در نظر گرفته شده، اما ارامنه که جمعیت غالب مسیحیان ایران را تشکیل می‌دهند، زادروز عیسی مسیح را ۶ ژانویه می‌دانند و در این روز جشن کریسمس را برگزار می‌کنند. البته محله ارمنی‌نشین اصفهان که جلفا نام دارد و کلیسای مرکزی آن با نام کلیسای وانک از ۲۵ دسامبر همزمان با برگزاری کریسمس در سراسر جهان، حال و هوای این جشن را به خود می‌گیرد.
از شیرینی مربایی تا بوقلمون
یکی از مهم‌ترین بخش‌های برگزاری جشن سال نوی مسیحی در ایران خوردن شیرینی و کیک کریسمس است. معمولاً قنادی‌هایی که صاحبانش به آیین مسیحی معتقدند، در گوشه‌و‌کنار شهرهای مختلف ایران پیدا می‌شوند و اتفاقاً بااینکه ساختمان خیلی مدرن و مجللی ندارند، اغلب پر از جمعیت‌اند. قنادی اوریانت، قنادی طلایی، شکلات و شیرینی‌سرای مینیون، قنادی‌هانس که از معروف‌ترین‌های آنها در خیابان آبان جنوبی است و در آخر هم کافه‌قنادی لرد، نمونه‌هایی از قنادی‌های مسیحی شهر تهران‌اند. نازوک، پیروک، گاتا و شیرینی مربایی و دارچینی و انواع کیک‌های سنتی شیرینی‌های ویژه ایام کریسمس هستند. بعد از تهران، اصفهان را باید دومین مرکز حضور ارامنه در ایران به‌حساب آورد. ارامنه ساکن این شهر، در دوره به تخت نشستن شاه‌عباس صفوی در سال ۱۰۱۴هجری- قمری از جلفای استان آذربایجان شرقی به اصفهان آورده شدند تا از هنرشان برای گسترش هنر و صنعت در مرکز آن زمان ایران استفاده شود. شهرهای اصفهان، تهران و ارومیه را میشود پرجمعیت‌ترین شهرها به لحاظ ساکنان مسیحی در ایران به‌حساب آورد. بوقلمون، زغال‌اخته، کدوحلوایی، رول‌های گندم سبوس‌دار به شکل نان و شیرینی، سیب‌زمینی شیرین و نخودفرنگی هم ازجمله خوراکی‌هایی است که مسیحیان سراسر جهان در شب سال نو می‌خورند.
چرا باید جشنی بیگانه را برپا کنیم؟
همان‌طور که در ابتدای نوشته اشاره شد، این روزها کوچه‌های و خیابان‌های ایران فارغ از مسیحی بودن یا نبودن ساکنانش در خیلی جاها رنگ و بوی کریسمس را به خود گرفته است. دراین‌بین گروهی اعتراض می‌کنند که مردم به آیین‌ها و آداب و سنن ایرانی خودشان به‌اندازه برگزاری ولنتاین، هالووین و کریسمس پایبند نیستند، حالا چرا با این همه شور و حرارت می‌خواهند کریسمس برگزار کنند و این جشن را که به لحاظ فرهنگی با آنها ارتباطی ندارد، به هم تبریک بگویند. رسانه ملی معمولاً چنین انتقاداتی را مطرح می‌کند و سایت‌ها، خبرگزاری‌ها و روزنامه‌های متصل با جناح اصول‌گرا هم این رویه را در کشور نقد می‌کنند. اما شاید خوب باشد از همه منتقدان یک سوال پرسید و آن اینکه حمایت و معرفی آداب و جشن‌های چندگانه ایرانی که دوازده تایشان اهمیت بیشتری دارد، پیشکش، اما آیا ایرانیان این مجال و امکان را داشته‌اند که فرهنگ و آداب رسومشان را به شکل خودجوش زنده نگه دارند؟ اگر کریسمس را به عنوان یک جشن جهانی که همه جهان فارغ از دین و آیین‌شان می‌توانند برگزار کنند و زادروز شخصیتی صلح‌طلب در تراز جهانی را به هم تبریک بگویند، در نظر نگیریم، لااقل می‌توانیم به آن به عنوان سوژه‌ای شادی‌بخش نگاه کنیم. مردم امروز به دنبال شاد بودن می‌گردند و با احترام به همه مسیحیان در ایران و جهان، کریسمس یک بهانه است، شاید به‌اندازه رفتن به کنسرت یا رفتن به استادیوم فوتبال.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار اعضای ستاد کنگره شهدای استان هرمزگان: جریانی به‌دنبال فراموش شدن جهاد وشهادت است
نیروهای دریایی ایران، روسیه و چین برای اولین بار در چابهار رزمایش مشترک برگزار کردند
«همدلی» در گفت‌وگو با بهارستانیها، وضع درآمدی حقوق بگیران را با توجه به شیب تورم، بررسی کرد
همدلی در گپ و گفت با برخی از اعضای خانه ملت جویا شد؛ آیا واقعا نمایندگان مجلس از وضع حمل و نقل عمومی اطلاع دارند؟
گزارش همدلی در خصوص اخراج دانشجویان تقلبی صندلی فروخته شده پس گرفته شد
بابانوئل ار کجا آمد و چرا ایرانی‌ها دوست دارند در شادی‌های جشن سال نوی مسیحی شریک باشند
محمدرضا عارف: حوادث آبان ماه باعث شرمندگی همه مسئولان شد
یک عضو فراکسیون امید مجلس: نهادهای تاییدکننده صلاحیت‌ها، رغبت مردم برای حضور در انتخابات را بالا ببرند
یک عضو فراکسیون امید: زیر سوال بردن کل لایحه بودجه ۹۹ منصفانه نیست
یک کارشناس مسائل خلیج فارس پاسخ داد: روابط عمان با ایران بعد از سلطان قابوس چگونه خواهد بود؟
