یوسف مولایی، استاد حقوق بین‌الملل در گفت‌وگو با «همدلی»: منافع ملی ما در تصویب FATF است

همدلی| ماه‌هاست که نهادهای مختلف کشور از مجلس شورای اسلامی گرفته تا دولت و شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام درگیر تصویب لوایح موسوم به FATF هستند. هرچقدر که جمعی از کارشناسان و صاحب نظران در بخش های مختلف کشور می گویند عدم تصویب این لوایح در شرایط تحریمی می تواند فشار مضاعفی بر روابط اقتصادی ایران وارد کند، عده ای از مخالفان دولت مدعی هستند که تصویب این لوایح به ضرر کشور است. هنوز این مخالفت و موافقت ها ادامه دارد ولی وقت ایران برای تصویب این لوایح رو به اتمام است. با این حال برخی ابراز امیدواری کرده اند که به زودی این لواحی تصویب می شود. از سوی دیگر همچنان اساتید مختلف دانشگاه درباره مزایا و معایب این لوایح بحث می کنند. در همین باره همدلی با یکی از اساتید حقوق بین الملل گفت وگو کرده است. او می گوید: وقتی بانک مرکزی نظر کارشناسی می‌دهد و می‌گوید که ما باید به FATF ملحق شویم همه ما باید پیگیری کنیم و بدانیم که این یک ضرورت برای کشور است.
یوسف مولایی می‌گوید: برای رسیدگی به موضوع FATF و نگرانی‎هایی که از باب تصویب یا عدم تصویب آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح می‎شود، باید نوع نگاه به این مسئله را مورد نظر قرار داد. اگر نگاه به آن سیاسی باشد، قطعاً نمی‎توان انتظار حصول نتیجه را از آن داشت و به تبع آن نمی‎توان برنده کشمکش‎ها هم بود.اما اگر نگاه به این موضوع از منظر کارشناسی و فنی باشد، که البته همین نگاه هم چاره‎ساز خواهد بود، تنها بانک مرکزی صلاحیت اظهار نظر را دارد؛ اظهار نظری که به طور رسمی هم از سوی این بانک مطرح شده و باید در راستای منافع ملی آن را فصل‌الخطاب قرار دهیم و بدانیم که سایر مباحث مطرح شده در این زمینه، حاشیه‎ای بوده و فایده‎ای برای کشور ندارد. این بانک مرکزی است که در جریان امور قرار دارد و با سندیت اعلام می‎کند که وقتی ما به این سازمان ملحق شویم، چقدر می‌تواند در جابه‌جایی پول و منابع مالی کمک حال کشور باشد و وقتی هم که از آن دور شویم چقدر از لحاظ تنگناهای مالی می‎تواند برای کشور تبعات داشته باشد.
او در پاسخ به این سوال که از منظر حقوق بین‌الملل چه تحلیلی می‌توان از تصویب نشدن این لایحه عنوان کرد، می‌گوید: ما تصویب این لایحه را برای برقراری رابطه منطقی با سیستم مالی جهانی ضروری می‌دانیم. حالا نظرات مخالفان را در روزنامه کیهان می‌توان پیگیری کرد.
مولایی در خصوص پیامدهای عدم تصویب FATF توضیح می‌دهد: نهادی که متخصص است و جایگاه خاصی دارد در مورد اینکه تشخیص دهد که این الحاق چقدر ضروری است، بانک مرکزی است.


او با اشاره به این موضوع که FATF استاندارد شفافیت است، تشریح می‌کند: کشورهایی که عضو آن هستند در چارچوب مقررات بین‎المللی که پولشویی را رصد می‏‌کند و به درآمدهای ناشی از جرایم سازمان یافته و تامین منابع تروریسم حساس است، قرار می‎گیرند. این شاخص خودبه خود کشورهایی را که ملحق به این سازمان نمی‎شوند، متهم به عدم شفافیت می‌کند. حال چه دلیلی برای عدم الحاق به این سازمان و مقررات مربوط به آن وجود دارد؟ غیر از این است که احیانا برخی مخالفان می‎خواهند خلاف استانداردهای شفافیت، روابط مالی و پولی جهانی را انجام دهند؟
این حقوقدان بیان می‌کند: این استاندارد، بحث حاکمیتی و سیاسی در داخل مرزها نیست که در داخل کشور برخی را به واکنش برای پیوستن به آن واداشته است. دنیا برای اینکه بتواند نحوه گردش مالی جهانی را رصد کند این مقررات را تنظیم کرده و ناظر بر جنبه‎های فنی و تکنیکی است. عدم رعایت این استاندارد، ضررهای جبران‌ناپذیری به کشورها وارد می‌سازد. وقتی شما خود را از مجموعه مقررات بین‎المللی که دنیا براساس یکسری مطالعات فنی به آن رسیده، دور می‎کنید، در واقع خود را از دسترسی به منابع و نحوه زیست جهانی محروم کرده‎اید. زمانی که کشورها و حکومت‎‏ها با این همه سلایق و عقاید گوناگون می‎خواهند با هم زندگی کنندف نیازمند استانداردها و مقررات مشترکی هستند. وقتی مقرراتی هم ایجاد می‎شود هر یک از کشورهایی که می‎خواهند در زیست جهانی سهیم باشند باید آن را رعایت کنند، در غیر این صورت، کشورها خود را از امکانات جهانی محروم می‎کنند و این در دنیایی که اگر شما یک قدم از رقابت‌ها عقب هستید، صد قدم عقب می‎مانید، قابل جبران نیست، چه برسد به اینکه سال‌ها خود را از استانداردهایی که قصد دارد برای جلوگیری از وقوع جرایم، در گردش مالی کشورها شفافیت ایجاد شود، دور کنید.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که موانع تصویب FATF را در چه می‌داند، پاسخ می‌دهد: موانع را باید در درون مجمع تشخیص مصلحت نظام جویا شد. مجمع یک تعدادی هستند و باید به توافق برسند که FATF تصویب شود. اگر آنجا به توافق نمی‌رسند احیانا آنجا نظرهای مخالفی وجود دارد که قوی‌تر است.
مولایی ادامه می‌دهد: نهادی که در سطح بین‌الملل با این موضوع درگیر است بانک مرکزی است. بانک مرکزی می‌داند که هزینه‌های عدم الحاق به FATF چقدر سنگین است. ما باید اظهارنظر بانک مرکزی را معیار قرار دهیم و بدانیم که منافع ملی ما در این راستا است. حالا دوستان مخالف بیایند و جواب بانک مرکزی را بدهند و بگویند که بانک مرکزی اشتباه می‌کند.
هر چند تا به امروز اظهارنظر فنی و درست و منطقی از مخالفان ندیده‌ایم. ما نگرانیم که مثلا جریان‌های سیاسی و احزاب و گروه‌هایی که ما از آنها حمایت می‌کنیم و به رسمیت می‌شناسیم در لیست سیاه آمریکا و غیره قرار گیرند، آن وقت رابطه ما به لحاظ مادی با این سازمان‌های تشکیلاتی قطع می‌شود. این تنها نگرانی است که تاکنون اعلام شده است و ارزیابی اینکه این نگرانی چقدر جدی است باید بانک مرکزی و دولت اعلام نظر کنند.