روزنامه جمهوری اسلامی
1398/09/27
«فروم قطر»؛ فرصتسازی ایران از فرصتسوزی شیوخ عرب
دکتر محمدمهدی مظاهریاستاد دانشگاه
همچون بسیاری دیگر از تصمیمات عرصه سیاست خارجی عربستان، تحریم قطر و قطع ارتباط با آن نیز نتایجی فاجعهبار برای مقامات سعودی در پی داشت. عربستان سعودی به همراه مصر، بحرین و امارات متحده عربی دو سال و نیم پیش (ژوئن 2017) با متهم کردن قطر به «حمایت از تروریسم» و «کوتاه آمدن» در برابر تهران، روابطشان را با این کشور قطع کردند به این امید که این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس از انزوا بهراسد و به خیل کشورهای عربی مطیع بازگردد. با این وجود، محاسبات مقامات متوهم سعودی در این مورد نیز غلط از کار درآمد و قطر ضمن حفظ استقلال خود و نپذیرفتن شروط ذلتبار کشورهای تحریمکننده، به دو رقیب جدی عربستان یعنی ایران و ترکیه نزدیک شد. امیر قطر نه تنها دعوت رسمی پادشاه عربستان برای حضور در نشست اخیر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را نپذیرفت و نخستوزیر خود را راهی این نشست کرد، بلکه مقامات این کشور در مجمع بینالمللی فروم قطر نیز تلویحاً اعلام کردند برای بهبود روابط با عربستان عجلهای ندارند و مذاکرات در این زمینه مسیر آرامی را طی میکند.
اما این تنها شکست دیپلماتیک عربستان سعودی در عرصه منطقهای نبود، حضور پررنگ و سخنرانی قاطع محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان در فروم قطر از دیگر مسائلی بود که قطعا باب میل سران سعودی و شیوخ عرب نبود و اگر کار به دست آنها سپرده میشد، ترجیح میدادند هیچ تریبونی در اختیار ایران قرار ندهند تا بتوانند سیاستهای دروغین و ایران هراسانه خود را برعلیه کشورمان پیش ببرند. اما قطر این فرصت را در اختیار وزیر امور خارجه کشورمان قرار داد تا نهتنها در سخنرانی خود بر ابتکارات ایران برای بازگشت صلح و آشتی به منطقه و لزوم جدی گرفتن طرح صلح هرمز (که شهریور امسال توسط رئیسجمهور در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد)، تاکید کند، بلکه بتواند رایزنیهایی نیز با سایر کشورهای شرکتکننده داشته و دیپلماسی منطقهای و جهانی کشورمان را به پیش ببرد.
وزیر امور خارجه ایران در سخنرانی خود که همچون همیشه بر مبنای اصول آکادمیک و مهارتهای دیپلماتیک تنظیم شده بود، ریشه اصلی بحرانهای چندگانه و مزمن منطقه را در نوعی اختلال شناختی دانست که از اتخاذ دیدگاه حاصلجمع صفر در قبال تحولات جهانی و سوءاستفاده برخی از بازیگران منطقهای از نابرابریها به عنوان فرصتی برای استیلای منطقهای ناشی میشود و برندگان آن نیز کسی جز کشورهای فروشنده سلاح به ویژه آمریکا نیستند.
وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد که منطقه خلیج فارس و غرب آسیا نیازمند یک تغییر اساسی در پارادایم حاکم از طریق اصلاح شناختها و توجه به لزوم ایجاد یک ترتیبات همکاری و امنیت منطقهای تحت لوای سازمان ملل است. به این ترتیب نماینده جمهوری اسلامی ایران در این نشست کوشید بار دیگر بر نقش پیشروی ایران در ایجاد سیستم امنیتی بومی تاکید کرده و کشورهای منطقه را از پیگیری استراتژیهای غیرواقعبینانه، بیهدف و شکست خورده بر حذر دارد. البته محمدجواد ظریف در اعلام دیدگاهها و رویکردهای کشورمان در این نشست بینالمللی تنها نبود و موضوع مخالفت با تحریمهای ایران و غیرقانونی دانستن آنها در سخنرانی برخی دیگر از سران شرکتکننده نیز مطرح شد. چنانکه ماهاتیر محمد، نخستوزیر مالزی هم در سخنرانی خود اعلام کرد که مالزی از تحریمهای آمریکا علیه ایران پشتیبانی نمیکند و آن را «نقضکننده منشور سازمان ملل» میداند. او تاکید کرد که مالزی و دیگر کشورها نیز بهخاطر این تحریمها متضرر شدهاند و بازار بزرگی را از دست دادهاند. وی در ابراز نظری جسورانه که نمونه آن را کمتر ازسوی سایر رهبران کشورهای اسلامی میتوان دید، تحریم کشورها توسط قدرتهای بزرگ را نوعی دیکتاتوری بینالمللی دانست که قابل قبول نیست.
در مجموع به نظر میرسد در شرایط پر مخاطره و تنشآلود منطقه، نشستهایی همچون فروم قطر میتوانند با فراهم کردن امکان ملاقات و گفتوگوی رودرروی مقامات کشورها و اعلام نظر آنها در قالب سخنرانی، امکان ترمیم شناخت و درک متقابل کشورها از یکدیگر را فراهم آورند و زمینه کاهش تنشهای منطقهای و حساسیت نسبت به تحریمها و زورگوییهایی جهانی را فراهم کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز به یمن بهبود و تقویت مناسباتش با قطر توانست از این مجمع بینالمللی نهایت استفاده را ببرد و از این فرصت برای ایجاد روند صلحسازی، مقابله با رقابتهای تسلیحاتی و تقبیح تحریمهای ظالمانه و نقض برجام ازسوی آمریکا استفاده کند.
سایر اخبار این روزنامه
معاون اول رئیس جمهور در مراسم تجلیل از خدمات وزیر سابق کشاورزی:
خودکفایی در تولید گندم و تامین امنیت غذایی جزو افتخارات کشور است
در پی آبگرفتگی معابر و منازل چند شهر صورت گرفت
امداد رسانی سریع به مردم خوزستان
اعتراض نمایندگان مجلس از عدم اعلام وصول طرح استیضاح وزیر کشور
سخنگوی قوه قضاییه:
دادگاه قائم مقام قالیباف بهزودی برگزار میشود
جانکری: ترامپ عامل هرجومرج جهان است
مذاکرات روحانی و ماهاتیر محمد در کوالالامپور
«فروم قطر»؛ فرصتسازی ایران از فرصتسوزی شیوخ عرب
رئیس سازمان حج خبر داد؛
اعزام 87 هزار و 550 نفر به حج 99
وزارت کشور 9 محل تجمع در تهران تعیین کرد
نگاهی متفاوت به روابط ایران و عراق