کاست‌های قصه‌گو از «خانم حنا» تا «علیمردان خان»

ستاره منوچهری- «یکی بود، یکی نبود، غیر از خدا هیچ‌کس نبود» ما را پرتاب می‌کند به روزهایی که تنها دغدغه‌مان شنیدن قصه شب از زبان پدربزرگ و مادربزرگ یا پدر و مادرمان بود؛ روزهایی که دوست داشتیم در دنیای قصه‌های شیرین غرق شویم و خودمان را به جای شخصیت‌های قصه‌ بگذاریم. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان قرار است از 26 تا 30 آذر میزبان برگزاری بیست و دومین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی با شرکت 17 هزار قصه‌گو از سراسر ایران و چهار کشور خارجی باشد. به همین بهانه در این نوشته به سراغ معرفی چند نوار قصه نوستالژی و محبوب بچه‌های دیروز رفته‌ایم.
 
جن پینه‌دوز
«سازمان انتشار مجموعه داستان‌های ناطق آموزشی، نهمین برنامه هنری و آموزنده خود را تقدیم می‌کند: جن پینه‌دوز». این نوار قصه بیش از 40 سال پیش توسط مؤسسه سوپر اسکوپ که در انحصار شرکت «48 داستان» بود، تولید شد. نویسنده «جن پینه‌دوز» علیرضا اکبریان بود که با صداپیشگی هنرمندانی از جمله پری هاشمی، مرتضی احمدی و کنعان کیانی اجرا شد. «جن پینه‌دوز» روایت کفاشی فقیر به همراه همسرش است که فقط می‌توانست برای دوختن یک جفت کفش، چرم بخرد. تا این که دو تا آدم کوتوله به کمکش می‌آیند و به این ترتیب وضع مالی کفاش و همسرش سکه می‌شود.
حسن و خانم حنا
نوار قصه «حسن و خانم حنا» این‌طور شروع می‎‌شود: «یکی بود یکی نبود. غیر از خدا هیچ کس نبود. سال‌ها پیش توی یه ده کوچیک پسر کوچولویی با مادرش زندگی می کرد که اسمش حسن بود. اونا خیلی فقیر بودند و از مال دنیا فقط یک گاو داشتند که چون حنایی رنگ بود، حسن، خانم حنا صداش می‌کرد». این قصه موزیکال، اوایل دهه 60 از سوی شرکت قصه‌گو، متعلق به انتشارات بیتا وارد بازار شد. «حسن و خانم حنا» بر اساس داستان «جک و لوبیای سحرآمیز» و توسط فاطمه ابطحی کاملاً ایرانیزه شد. صداپیشگان این قصه از این قرار بودند: گیتا خاکپور در نقش حسن، سودابه گوهری در نقش مادر حسن.


علیمردان خان
«داشت عباسقلی خان پسری، پسر بی‌ادب و بی‌هنری، اسم او بود علیمردان خان، اهل منزل ز دستش به امان...». این سرآغاز یکی از محبوب‌ترین نوار قصه‌های کودکان قدیم است؛ داستان پسری لوس و از خود راضی که خانواده‌ای ثروتمند داشت. اصل داستان علیمردان خان، از ایرج میرزا، شاعر عصر مشروطه است و کسی دقیقاً نمی‌داند که ایرج میرزا این شخصیت را بر اساس واقعیت‌های تاریخی خلق کرده یا کاملاً زاییده ذهن اوست. نوار کاست «علیمردان خان» به سرپرستی علیرضا اکبریان پس از انقلاب روانه بازار شد.
پینوکیو
یکی دیگر از محصولات محبوب سازمان فرهنگی و انتشاراتی 48 داستان، نوار قصه موزیکال «پینوکیو» با هنرمندی صداپیشگانی مانند مرتضی احمدی در نقش روباه مکار بود. گوینده این نوار قصه در ابتدا خطاب به بچه‌های عزیز می‌گوید: «توجه شما رو به اولین قسمت سریال «ماجراهای پینوکیو، گربه نره، آقا روباه و جینو» جلب می‌کنیم» و بعد داستان که به طرز هنرمندانه‌ای با عناصر و مؤلفه‌های ایرانی همراه شده، این‌طور شروع می‌شود: «روزی از روزای دور، دو تا موذی، دو تا ناجور، یکی گربه لجباز، یکی روباه کلک‌ساز، شدند با هم در یک لحظه دمساز...».