روزنامه ابتکار
1398/07/10
آیا بودجه جاری سال ۹۹ بدون منابع نفتی تامین میشود؟ اجبار اقتصاد به عبور از نفت
کیمیا نجفیبسیاری اقتصاد ایران را نفتی می‌دانند چراکه ایران از جمله کشورهایی است که وابستگی شدیدی به درآمد نفتی دارد و به گفته صاحب‌نظران این مسئله باعث به وجود آمدن مشکلات بیشماری بر سر راه اقتصاد میشود.
به عقیده بسیاری از تحلیلگران وابستگی اقتصاد به نفت همان پاشنه آشیل اقتصاد برای کشور وابسته است. ایران طی دهه‌های اخیر و بهرغم فراز و فرودهای عملکردی و برخورداری ازظرفیت‌های بالقوه گسترده همچنان به درآمدهای نفتی وابسته بوده و این مسئله در سطح منطقه‌ای مشکلات بیشماری را به وجود آورده است. این مشکلات در زمان تحریم نقش مهم‌تری را به خود می‌گیرد. این روزها که سایه تحریم بر سر اقتصاد کشور گسترده‌تر شده و فروش نفت ما با چالش روبه‌رو است بیش از هر زمان دیگری ضرورت کاهش وابستگی به نفت احساس میشود. در این میان با توجه به مشکلاتی که بر سر راه فروش نفت کشور قرار گرفته است به نظر می‌رسد که باید به دنبال راه‌حل‌هایی برای جبران درآمدهای دولت بود. از این رو طبق شنیده‌ها با توجه به شرایط فعلی کشور، تلاش بر این است که بودجه سال آینده را بدون منابع نفتی تامین کنند. علی ربیعی، سخنگوی دولت اخیرا درخصوص تغییرات در بودجه 99 گفته است: «از سال آتی بودجه جاری از نفت جدا میشود و هر آنچه از منابع نفتی به‌دست بیاید صرف اعتبارات عمرانی و تملک‌زدایی میشود که این تصمیم بسیار بزرگی است». اما باید دید منابع جایگزین درآمدهای نفتی از چه محلی تامین خواهد شد، چراکه به عقیده برخی از صاحب‌نظران درآمدهای مالیاتی نمی‌تواند پاسخگوی تمام نیازها باشد. اما اینکه تا چه میزان بودجه سال 99 را بدون حضور نفت بست، سوالی است که تنها صاحب‌نظران می‌توانند به آن پاسخی احتمالی دهند. وحید شقاقی‌شهری، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص حذف نفت در بودجه سال 99 به «ابتکار» گفت: « باید توجه داشته باشیم که گزینه بودجه بدون نفت، یک گزینه انتخابی نیست بلکه این گزینه یک گزینه اجباری است، زمانی ما با اختیار به سمت مسیر کاهش درآمدهای نفتی در بودجه حرکت می‌کنیم، این در حالی است که زمانی مثل اکنون این مسئله به اجبار میشود و ما گزینه دیگری در دست نداریم».
وی در ادامه افزود: «درخصوص منابع جایگزین برای درآمدهای نفتی باید بگویم که این مسئله در حال بررسی است. اما آنطور که گفته میشود این منابع بحث مولدسازی دارایی‌های دولت، اصلاح نظام یارانه پنهان و اصلاح نظام مالیاتی و گسترش پایههای مالیاتی است. عملا دولت این سه راهکار را مد نظر قرار داده تا بتواند درآمدهای جایگزین نفت را پوشش دهد».
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: «تصمیم بر این است که بخشی از این درآمدها را از طریق اصلاح یارانه پنهان و آزادسازی قیمت عامل‌های انرژی برای مصارف مازاد به دست بیاورد، در دسته دوم از اصلاح نظام مالیاتی و توسعه پایههای جدید مالیاتی صحبت میشود و با انجام دسته سوم که همان مولدسازی دارایی‌های دولت است درآمد لازم را به دست بیاورد».
شقاقی‌شهری از ضرورت زیرساخت‌های مناسب برای اجرای برنامه‌ها گفت: «دولت عملا باید مسیری را طی کند تا بتواند معادل 150هزار میلیارد تومان را از این 3 منبع درآمد، کسب کند. در این صورت است که این 3 منبع جایگزین درآمدهای نفتی میشود. اگر دولت از همین حالا توسعه زیرساخت‌ها، توسعه بانک‌های اطلاعاتی و بسترهای قانونی و حقوقی را فراهم کند به احتمال زیاد بتواند چنین منبع درآمدی را در سال آتی به دست آورد اما اگر زمان را از دست بدهد طبیعتا این سه منبعی را که اشاره کردم و نیازمند بستر و زیرساخت‌ها در زمانی مناسب است را از دست می‌دهد».
وی افزود: «اگر ما بخواهیم پایههای جدید مالیاتی را توسعه بدهیم باید در ابتدا آنها در مجلس مصوب و پس از آن بانک اطلاعاتی آن تکمیل شود تا بتوانیم عملا پایههای جدید را در دستور کار دولت و کسب درآمد قرار دهیم. برای مولدسازی دارایی‌های دولت نیز نیازمند ساختارهای متناسب با این اقدام است و باید مراحلی طی شود تا بتوانیم این اقدام را عملی کنیم. بنابراین تمام این مراحل نیازمند زمان است و دولت باید از همین زمان برای دستیابی به این سه منبع اقدام کند. در مجموع باید بدانیم که سه منبع درآمدی برای جایگزین شدن درآمدهای نفتی مناسب است اما باید توجه داشته باشیم که نیازمند ساختار و بسترهای مناسب است و دولت باید همت کافی برای انجام این امور را داشته باشد تا در مدت 6 ماهه این بسترها مهیا شود. در آن زمان است که این منابع بهعنوان درآمدهای بالفعل برای دولت تبدیل میشود».
علی ربیعی در صحبت‌های اخیر خود به دوسالانه شدن بودجه اشاره کرد وی در این‌باره گفته است که تصمیم مهم دیگر دوسالانه و غلطان شدن بودجه است، یعنی علاوه بر اینکه بودجه 99 را به مجلس خواهیم داد،بودجه 1400 را نیز جهت اطلاع خواهیم داد. و در زمان ارائه بودجه 1400 ، بودجه 1401 هم باز هم جهت اطلاع به پیوست خواهد رفت که این به اصلاح قانون کمک می‌کند. در این راستا شقاقی‌شهری روسالانه کرد بودجه را راهی برای زمان خریدن دولت دانست و در این‌باره گفت: «اخیرا صحبت از دو سالانه شدن بودجه به میان آمده است. در این راستا باید بگویم که دولت تصمیم دارد با دوسالانه کردن بودجه اصلاحات ساختاری که زمانبر است را پیش ببرد. به عبارتی دیگر دولت خواهان این است که دستش را برای اصلاح ساختارها باز کند بدون اینکه دغدغه‌ای برای زمان داشته باشد».
با مطرح شدن طرح دوسالانه بودجه، نظرات متفاوتی بیان میشود. اما آن چیزی که در این میان مورد توجه قرار می‌گیرد میزان کارایی و اثرگذاری این طرح در بودجه است. چراکه عده‌ای معتقدند مهم‌ترین خطری که بودجه‌ریزی دوسالانه دارد، افزایش خطای پیش‌بینی بوده که ممکن است منجر به تشدید کسری‌های غیرمنتظره شود. در شرایط فعلی باید منتظر ماند و دید که تا چه میزان می‌توان در پیشبرد اهداف درخصوص کاهش وابستگی به نفت موفق بود و این طرح کدام مسیر را برای کشور انتخاب می‌کند، حرکت به سمت تسهیل رشد اقتصادی و یا دوری از مدیریت کسری بودجه؟
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» از روند رو‌به‌رشد جمعیت سالمندی و خطرات پیش‌روی جمعیت ایران گزارش می‌دهد
محمدرضا ستاری
بحران یمن و چند معادله
«ابتکار» از گمانه‌زنی‌ها درخصوص تغییر لحن عربستان در قبال ایران گزارش می‌دهد
درهای باز دیپلماسی میان تهران و ریاض
آیا بودجه جاری سال ۹۹ بدون منابع نفتی تامین میشود؟
اجبار اقتصاد به عبور از نفت
نشست خبری هشتمین دوسالانه ملی مجسمه‌سازی تهران برگزار شد
باغ کتاب، میزبان هنرمندان مجسمه‌ساز
بیژن قاسم‌زاده بازپرس فیلترینگ تلگرام بازداشت شد
جراحی در دستگاه قضا
رئیس‌جمهوری در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا:
سخنگوی قوه قضائیه خبر داد
5 سال حبس برای حسین فریدون
پیشنهاد بریگزیتی جدید بریتانیا به اتحادیه اروپا درباره مرز ایرلند
تلاش جانسون برای فرار از مخمصه
