طرحی برای تمام فصول

در بسیاری از جوامع و ممالک پس از وقوع بلایای طبیعی، نظیر زلزله، سیل و یا مسائل و مشکلات دیگر جهت کنترل اوضاع و رتق و فتق امور، مسئولین مربوطه محدودیت‌ها و احیانا ممنوعیت‌هایی را بطور "موقت"، تا زمانیکه معضل پیش آمده رفع و رجوع و اصلاح و بازسازی شود، اعمال می‌کنند.
یکی از معضلات و مشکلاتی که مسئولین در اکثر کلان شهرها با جمعیت انبوه آن مواجه هستند، حمل و نقل و تردد خودروها می‌باشد که اصطاحا به آن ترافیک گفته می‌شود. این مشکل از جایی ایجاد می‌شود که معابر و گذرگاه‌های در نظر گرفته شده موجود، جوابگویی حجم خودروهای عبوری را نداشته باشد و راهبندان و توقف‌های طولانی در سطح معابر شهری را شاهد باشیم. صرف نظر از آینده نگری، که می‌بایستی قبل از دزدیدن منار، چاله آنرا می‌کندیم با حادث شدن تدریجی (نه‌یکباره و بر اثر بلایای طبیعی) این معضل، حال این مسئولین هستند که با توجه به وظیفه ذاتی و محول شده به آنان راه چاره‌ای بیندیشند و در رفع این معضل و مشکل همت نمایند. اولین گزینه و راهکار در خصوص کنترل اوضاع، همانطور که در سطر این مقاله ذکر شد ایجاد محدودیت و ممنوعیت تردد در معابر و گذرگاه‌های اصلی و مرکزی، البته با ذکر کلمه موقتی تا رفع مشکل می‌باشد. با توضیحات پیشین، سری بزنیم به اوضاع تردد و حمل و نقل در پایتخت جمهوری اسلامی ایران "تهران" که ام القرای جهان اسلام نامیده شده. این شهر متاسفانه در اثر بی لیاقتی و بی کفایتی مسئولین شهری قبل از انقلاب، از همان ابتدا در معابر آن اولین خودروهای وارداتی شروع به تردد کردند، اصطلاحا زیرساخت و پیش بینی‌های لازم صورت نگرفته بود و شاهد این مدعا، آرشیو فیلم‌ها و یا عکس‌هایی است که از آن دوران برجای مانده. معضل ترافیک قبل از انقلاب و همچنان با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی گریبانگیر این شهر و ساکنان آن شده و باز وقتی به آرشیو اقدامات مسئولین شهری در خصوص رفع این معضل می‌رسیم، یکی از اقدامات اولیه و دیرینه آنها، ایجاد طرح ممنوعیت تردد در ساعات و روزهای معین شده می‌باشد، که در بین افراد جامعه به "طرح ترافیک" معروف گردیده. این طرح که می‌بایستی برای مدت محدود و ایجاد فرصت برای مسئولین جهت بهبود اوضاع و اقدامات بنیادی و زیربنایی در نظر گرفته شود، نه تنها مدت آن محدود نشد، بلکه در ذهن مسئولین چنان متبادر شد که می‌توان این طرح را با عنایت به کم هزینه‌بودن و کم زحمت بودن آن، دائمی نمود و حتی میتوان از آن درآمدزایی هم داشته باشیم. در اینجا بود که مسئولین شهری متوجه این موضوع شدند که: چگونه می‌توان تهدید را به فرصت تبدیل کرد. طرح ترافیک شهر تهران در آذرماه سال 1371 به شکلی که منع تردد در خیابان‌های مرکزی شهر از ساعت شش و سی دقیقه صبح الی هفده بعد از ظهر اعمال می‌شد، اجرایی گردید که البته از همان ابتدا استثنائاتی جهت تردد خودروهای عمومی، دولتی، فوریت‌های پزشکی و ایمنی و افراد معینی با مشاغل خاص در نظر گرفته شد. البته در خصوص افراد خاص، ورود به طرح مذکور با دریافت عوارض و ارائه برچسب به آنها همراه بود. همین تصمیم که علی القاعده می‌بایستی طرحی موقتی در نظر گرفته می‌شد، آرام آرام به طرحی دائمی تبدیل شد و این محدودیت که در هسته مرکزی شهر اعمال شده بود در حالیکه از فروش عوارض و جریمه رانندگان متخلف درآمدزایی نیز بهمراه داشت، موجب خلوتی و ترافیک آرامی گردیده بود، باعث شده که مسئولین شهری اساسا از ساخت زیربناها و تعریض و ایجاد معابر و تمهیدات لازم جهت ریشه‌کنی اساسی این معضل غافل شده و به این نتیجه رسیدند که غایت چاره اندیشی و اقدامات آنها، همین است که اتفاق افتاده، البته ناگفته نماند که در خصوص خطوط ویژه اتوبوسرانی و بی آر تی نیز اقداماتی انجام شد که آنهم باز، ایجاد محدودیت در فضای بعضی از معابر حتی در محدوده طرح ترافیک و معابر خارج از طرح گردید، که با توجه به فضای در نظر گرفته شده در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها و با توجه به تعداد بسیار کم اتوبوس‌های پیش بینی شده و مسیرهای محدود، عملا کارایی خود را
از دست داده و فضای مفیدی که می‌تواند در اختیار خودروهای دیگر قرار گیرد از بهره برداری
خارج شد.


با رشد جمعیت در کلان شهر تهران و سرازیرشدن خودروهای وارداتی و ساخته شده بی کیفیت داخلی، مجددا غول ترافیک که با تزریق داروهای مسکن و خواب آلود در معابر مرکزی و حتی خارج از طرح ترافیک به خواب رفته بود – بیدار شد – و روز از نو و روزی از نو آغاز شد. مسئولین شهری با حضور در شوراهای عالی مختلف و به ادعای خودشان یاری گرفتن از دانشگاه‌ها به فکر چاره افتادند و هر چه گشتند راه حل جدیدی نیافتند، تا اینکه چاره کار را در وسعت دادن به محدوده طرح ترافیک جهت کنترل تردد یافتند و اینبار جلوگیری از آلودگی هوا نیز دلیلی تازه بود تا طرح زوج و فرد به اجرا درآمد. از سال 1384 تا پایان فصل بهار 1398 نیز چرخ بدین منوال گذشت که ناگه گلی تازه تر از تازه رسید و طرح ترافیک جدیدی مطرح شد که دیگر نامی از زوج و فرد نداشت و نامش "طرح کاهش آلودگی هوا" عنوان شد. این طرح که محدوده آن خوشبختانه در این مرحله افزایش نیافت، همان محدوده طرح زوج و فرد سابق بود، با این تفاوت که به زوج یا فرد بودن پلاک خودرو کاری ندارد، اما تعداد روزهای مجاز جهت تردد، در این طرح از 38 روز در هر فصل به 20 روز در هر فصل برای هر خودرو تبدیل شد، و اینجا بود که خوشحالی عدم وسعت طرح ترافیک به یکباره به غمی مضاعف تبدیل شد. مسئولین شهری جهت التیام درد این طرح اعلام نمودند که مالکین خودروها می‌توانند با ارائه اطلاعات و ثبت‌نام در سامانه "تهران من" و شارژ نمودن حساب بانکی خود، در دیگر ایام فصل هم تردد نمایند، منتها با پرداخت هزینه‌ای که ما تعیین می‌کنیم و مجددا معنای تهدید را به فرصت تبدیل کردن مشخص شد. "محدودیت بیشتر مساوی است با پرداخت عوارض بیشتر و ایضا جریمه بیشتر متخلفین" و این همان درآمدزایی پایدار مد نظر مسئولین شهری است.
با توضیحات بالا، نگارنده توجه مسئولین شهری و شهرداری تهران، خصوصا آقای مهندس پورسید آقایی، مدیرعامل سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران را که طراح طرح جدید ترافیک می‌باشند، به سوالات و نکات ذیل جلب می‌نماید.
1 – آقای مهندس پورسید آقایی پس از گذشت 40 روز از اجرای طرح جدید ترافیک، با حضور در استودیو تهران 20 در شبکه 5 صدا و سیما در خصوص این طرح توضیحاتی ارائه دادند. ایشان در این برنامه فرمودند که با اجرای این طرح معضل تردد و حجم ترافیک در محدوده آن بهبود یافته و میزان آلودگی هوا نیز کاهش یافته که این ادعا با نقل قول مجری و اعلام مخالفت پلیس راهور تهران و همچنین آمار و ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا تناقض دارد...