روزنامه همدلی
1398/04/02
امان الله قرایی مقدم در گفت‌وگو با «همدلی»: ریا شاخص جامعه‌ای است که در آن دموکراسی وجود ندارد
همدلی| واکنش‌ها به ویدیوی منتشر شده از ستاره اسکندری که بسیاری از آن به عنوان «زیستی ریاکارانه» تعبیر می‌کنند، بهانه گفت‌وگوی «همدلی» با دکتر امان‌الله قرایی مقدم، جامعه شناس شد در ادامه می‌خوانید.آقای قرایی مقدم همان گونه که اطلاع دارید مدتی است ویدیوهایی از برخی از سلبریتی‌ها در فضای مجازی منتشر میشود که نشان می‌دهد عمل و رفتار آنان با موضع‌گیری‌ها و گفتارشان فرسنگ‌ها فاصله دارد. شما به عنوان یک جامعه شناس چه تحلیلی بر این موضوع دارید؟
نه فقط سلبریتی‌ها بلکه افراد زیادی در جامعه زیست می‌کنند که رفتار با گفتارشان هیچ سنخیتی باهم ندارد. در جامعه‌شناسی به این گونه رفتارها «ریا» می‌گویند. لازم است ابتدا تعریفی از ریا ارائه دهم. در نگرش علوم اجتماعی، منظور از ریا، تصاحب موقعیت مالی و اجتماعی برتر، پایگاه اجتماعی بالاتر، به دست آوردن موقعیت‌های بالاتر با تملق و چاپلوسی و روش های غیر منطقی و خارج از روال عرف معمول است. در واقع ریا یعنی تعریفی که از خود به بیرون ارائه می‌دهید با آن چه که هستید تفاوت داشته باشد.
ریا، نیز در جامعه ما پیشینه تاریخی دارد. ما در مقابل زورمندان چاپلوس و در مقابل زیردستان سلطه گر بودیم. به گواه تاریخ اغلب پیشینیان ما، سلطه‌گر قوی نمای ضعیف کش بودند.
این تملق و چاپلوسی در آثار نویسندگان و شعرای ما هم به چشم می‌خورد. در آثار سعدی، مولوی و ... بارها به آن اشاره شده است. حتی ابن خلدون در یکی از تعاریف‌اش از مردم ایران، آنان را دارای ظاهری خوب و باطنی آکنده از خبث، پلیدی، ریاکاری و دو رنگی معرفی کرده است.
اکنون نیز شیوع ریاکاری در جامعه به مرز هشدار رسیده است . سلبریتی‌ها نیز به عنوان بخشی از همین جامعه گرفتار این موضوع می‌شوند.
اما چون سلبریتی‌ها افرادی معروف هستند زمانی که پرده‌ها می‌افتد و رفتار ریاکارانه آنان هویدا میشود، بیشتر دیده و شنیده میشود.
لازم است مطرح کنم که ریا و ریاکاری شاخص جامعه‌ای است که در آن آزادی و دموکراسی و آزاداندیشی وجودندارد یا کمرنگ است.
دلیل فراگیر شدن ریا در جامعه را چه چیزی می‌بینید ؟
همان گونه که پیش‌تر گفتم تملق و زیست ریاکارانه ویژگی فرهنگی ماست. به این دلیل که حکومت‌هایی که بر ما حکومت کردند، در آن آزادی عقیده و اندیشه نبوده است . شما به تاریخ رجوع کنید در تمام سلسله‌ها این ریاکاری و تملق و چاپلوسی وجود داشته است. همواره ظاهر با باطن افراد فرق داشته است.
از سویی دیگر بی عدالتی های اجتماعی و فراراز قانون را باید از مهم ترین علت شیوع ریا در جامعه دانست. در واقع رواج ریاکاری در جامعه ما ریشه های فراوانی دارد که بی عدالتی های اجتماعی، نژادطلبی، ضعف قوانین، بی اعتمادی، فرار از مسئولیت، ضعف اخلاقی، سرپیچی از قوانین، نابسامانی، عدم شایسته سالاری، پارتی بازی، بی تعهدی و غیره از مهم ترین دلایل اجتماعی رواج ریاکاری در جامعه است.
وجود این رذالت‌های اخلاقی نیز به این دلیل است که اصول اخلاقی در جامعه ما نهادینه نشده است.
از آن جا که جامعه ما به عنوان یک جامعه دینی و مذهبی شناخته شده است، قاعدتا باید بسیاری از بی اخلاقی ها از جمله دروغ گویی و ریاکاری نسبت به جوامع دیگر کمتر باشد، اما متاسفانه به دلیل عدم فرهنگ سازی و ضعف آموزش‌های درست هنوز بسیاری از اصول اخلاقی از جمله صداقت، پرهیز از دروغ گویی و ریاکاری در جامعه ما نهادینه نشده است.
چقدر سیستم موجود را مقصر وضع موجود می‌دانید؟
بنده ضمن این که ریاکاری در کشور را دارای پیشینه تاریخی و یکی از ویژگی فرهنگی ما ایرانی‌ها می‌دانم، در این زمینه سیستم موجود را عاری از تقصیر نمی‌بینم. در جامعه‌ای که آزادی بیان، اندیشه و عقیده نباشد و افراد برای دیده شدن ناگزیرند راهی پیدا کنند تا دیده شوند.
ما می‌بینیم افرادی که حرف با عمل‌شان فاصله دارد در تریبون‌ها به راحتی دروغ می‌گویند.
زیست ریاکارانه را که به برخی از سلبریتی‌ها نسبت می‌دهند، چگونه تفسیرمی‌کنید؟
سلبریتی‌ها از کره مریخ نیامده‌اند آن‌ها هم بخشی از این جامعه هستند و مانند تمام افراد جامعه با همین سیستم آموزشی و ارزش‌ها و هنجارهای جامعه تربیت شده‌اند. سیستم آموزش و پرورش آنان را مانند همه افراد جامعه تملق گو و بله قربان گو بار آورده است.
حالا تربیت پذیری برخی از آنان درست مانند بسیاری از افراد جامعه بیشتر بوده است و آنان زیست ریاکارانه را بهتر تعلیم دیده‌اند، برخی دیگر نیز خصوصیات سرکش گونه داشته و می‌بینید که در مواردی از تملق گویی و چاپلوسی سرباز می‌زنند.
بنابراین نباید از این سیستم آموزش و پرورش موجود انتظاری خارج از آموزه‌های آن داشت. این رفتار محصول طبیعی این سیستم است. از قدیم گفته‌اند از کوزه همان برون تراود که در اوست.
شما چه پیشنهاداتی برای اصلاح وضع موجود دارید؟
تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم «فرهنگ سازی» است که آن هم باید در سیستم آموزش و پرورش شروع شود.
فرهنگ سازی نیز ضمن این که یک فرایند مدت دار است، نیاز به زیرساخت و زمینه دارد. باید از طریق کتاب فیلم دروس مدارس و ... انجام بگیرد.
اگر همین امروز به مقابله با این رذالت‌ها برخیزیم چند نسل زمان می‌برد که این خصایص اخلاقی نادرست را حذف کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با همدلی: ترامپ خود نشانه زوال لیبرال دموکراسی است
دولت روحانی تکلیف خود را در اصولگرایی و اصلاح‌طلبی مشخص نکرده است مالک دولت کدام جریان سیاسی کشور است؟
سرنگونی پهپاد آمریکایی از سوی ایران و واکنش‌های لفظی واشنگتن رابطه ایران و آمریکا ؛ همان فاز همیشگی
به بهانه فیلم جنجالی از ستاره اسکندری در ترکیه ستاره‌ها در پرتگاه «ریا»
امان الله قرایی مقدم در گفت‌وگو با «همدلی»: ریا شاخص جامعه‌ای است که در آن دموکراسی وجود ندارد
برنامه‌های مدونی در اقتصاد نداریم
«همدلی» تصویب طرح تفکیک وزارت بازرگانی از وزارت صنعت را در گفت‌وگو با کارشناسان اقتصادی ارزیابی کرد
مردی که «پایان تاریخ» را اعلام کرد، از آینده دموکراسی در هراس است
گفت‌وگو، تن دادن به شرایط رقیب نیست
خیانت شاخ و دم ندارد
نقش رسانه‌های خانگی در تغییر جهان
