روزنامه همدلی
1398/04/02
سرنگونی پهپاد آمریکایی از سوی ایران و واکنش‌های لفظی واشنگتن رابطه ایران و آمریکا ؛ همان فاز همیشگی
بالقوه بودن برخورد در روابط ایران و آمریکا سابقه‌ای 40 ساله داردهمدلی| جواد شمس: برخورد از نوع نزدیک ایران با تهاجم خاموش آمریکا به حریم سرزمینی کشورمان، خبر از ایجاد موج جدیدی از مجادلات بین دو کشور می‌داد؛ اما واقعیت این است که مجادلات ایران و آمریکا سابقه‌ای 40 ساله دارد و هر بار رویه و شکل مختلفی به خود گرفته است. با این حال سرنگون کردن پهپاد «گلوبال هاوک» موضوعی نبود که سیاستمداران آمریکایی به سادگی از کنار آن عبور کنند و به همین دلیل نشست اضطراری مسئولان ارشد آمریکا در کاخ سفید برگزار شد تا تمام جوانب واکنش‌ها به این رخداد بررسی و جمع‌بندی شود. نشستی که بدون هیچ نتیجه مشخص اعلامی، محصول ویژه‌ای برای کسی نداشت.
تکاپوی جهانی برای رفع نگرانی‌های عمومی
این اتفاق مهم بیش از آنکه در ایران و آمریکا احساس نگرانی جامعی از بروز درگیری نظامی گسترده در خلیج فارس ایجاد کند، کشورهای دیگر را به تکاپو و واکنش واداشت. حقیقت این است که نظام بین‌الملل تاب و توان مشاهده جنگی تازه در خلیج فارس به عنوان استراتژیک‌ترین منطقه جغرافیایی جهان حاضر را ندارد و از این روست که بزرگ‌ترها و حتی کم‌اثرها، ایران و آمریکا را به خویشتنداری‌های بیشتر دعوت کردند؛ حتی متحدان استراتژیک این دو کشور (باید از کشورهایی مانند اسرائیل، عربستان سعودی و بحرین در این باره چشم‌پوشی کنیم) که پیش‌تر بر همراهی با متحدان خود تاکید کرده بودند.
این تکاپو به ویژه بعد از توئیت ترامپ مبنی برای ممانعت از حمله آمریکا به سه هدف در ایران تنها 10 دقیقه قبل از آن بیشتر شد. ادعایی که البته واکنش‌های منفی در داخل آمریکا به همراه داشت و نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، یکی از حاضران نشست اضطراری کاخ سفید از انجام این عملیات اظهار بی‌اطلاعی و تاکید کرد: «آغاز هیچ خصومتی نباید بدون تایید کنگره انجام شود.»
روسیه از زبان رئیس جمهور پوتین، آغاز هر نوع درگیری در خلیج فارس و علیه ایران را اقدامی فاجعه‌آمیز توصیف کرد. اما این لحن‌ها در روزهای جمعه و شنبه به سمت نصیحت پیش رفت. مسکو این بار توسط معاون وزیر امورخارجه‌اش که آمادگی این کشور برای کمک به ایران برای فروش نفت در بازارهای جهانی را اعلام کرد و در جاهایی دیگر از نقشه جغرافیایی، صدراعظم آلمان، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، رئیس جمهور فرانسه و بسیاری دیگر، آرامش دو طرف را خواستار شده‌اند.
این تلاش‌ها در کنار مسئولیت سیاسی کشورها، دلیل عمده دیگری هم دارد؛ جنگ در خلیج فارس، فاجعه تامین انرژی در جهان را به دنبال دارد که مطلوب هیچ کس در این کره خاکی نیست به جز جنگ‌طلبانی که یا سلاح‌هایشان فروش بیشتری خواهد داشت یا نفت خود را گران‌تر خواهند فروخت.
بی‌توجه به توصیه‌ها
ایران و آمریکا بدون توجه به تلاش‌های دیپلماتیک کشورهای دیگر، خط سیر خود را در روابط دوجانبه طی می‌کنند. همین چند روز قبل بود که شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن در سفری تاریخی در تهران حضور یافت و به دیدار مقامات عالی نظام پرداخت. موضوع سفر هر چند به طور آشکار بیان نشد؛ اما همه می‌دانیم که بحث میانجی‌گری بین ایران و آمریکا بود و البته انتقال پیام شفاهی دونالد ترامپ برای گفت‌وگوی مستقیم تهران و واشنگتن. ایران استقبال خوبی از آبه به عمل آورد؛ اما روی او را به زمین انداخت. مقام معظم رهبری با صراحت مذاکره با دولت آمریکا (نه فقط با ترامپ) را موضوعی دانست که عملی نخواهد شد. به این ترتیب رویای تمام کسانی که آرزوی دیدن ایران و آمریکا دور یک میز را در سر می‌پروراندند، به باد رفت. این میانجی‌گری‌ها هم به نظر در رفت و آمدهای اخیر دیپلمات‌های کشورهای مختلف مطرح شده‌اند و کم و بیش همگان از نقش عمان برای رساندن پیام‌های دو طرف برای رفع اختلافات با خبر هستیم؛ اما ایران بدون توجه به توصیه و حتی تهدید و تحدید دیگران، اصول خود را بر هر عافیت‌طلبی دیگری محترم می‌شمارد و از آن عقب نمی‌نشیند.
آمریکا هم در بی‌توجهی به خواست دیگران برای ترسیم نقشه دیپلماتیک خود به ویژه در خصوص ایران، ید طولایی دارد. اصرار بچه‌گانه ترامپ برای خروج از توافق بین‌المللی برجام که مهر تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد را هم در قباله خود دارد، یکی از این بی‌توجهی‌هاست که بهت جهانی را به همراه داشت. این بهت با بازگشت تحریم‌ها و اعمال تحریم‌های گسترده دیگر که بدعهدی آمریکایی‌ها در قبال ایران را اثبات می‌کرد بیشتر هم شدند و به استناد به همین رویه، کمتر کسی شهامت پیشنهاد به ایران برای مذاکره با آمریکا را دارد؛ شهامتی که در نخست‌وزیر ژاپن دیده شد؛ ولی از سوی مقامات عالیرتبه ایران به ویژه شخص رهبری بی‌اثر ماند.
آیا ایران و آمریکا وارد جنگ می‌شوند؟
پاسخ دادن به این سوال همچنان که آسان به نظر می‌آید، کاری دشوار است. جمهوری‌خواهان در آمریکا بر خلاف رفقا و رقبای دموکراتشان، کم‌صبر و کم‌حوصله هستند و در اتخاذ تصمیم‌های خصمانه، خیلی به دنبال واقع‌نگری و آینده‌نگری نیستند. همین خصیصه می‌تواند محلی برای پیش‌بینی ایجاد کارزاری چه کوچک و چه بزرگ میان ایران و آمریکا باشد. به ویژه اینکه صنعت نظامی آمریکا، کسری بودجه بسیار کلان عربستان سعودی، پراکنده کردن حواس جهان از فاجعه‌هایی که در یمن و در فلسطین اشغالی بروز می‌یابند و ممانعت از ظهور قدرت‌های جدید جهانی، بروز جنگی جدید در دامنه‌ای بزرگ را می‌طلبد. مانع تحقق این درگیری بالقوه اما در وضعیت سیاسی آمریکا نهفته است. ترامپ آخرین سال نخستین دوره ریاست جمهوری خود را سپری می‌کند و کارزار انتخاباتی خود برای دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا را از شهر مهم فلوریدا آغاز کرده است. او نماینده جمهوری‌خواهان است و رهبران این حزب به عنوان یکی از دو حزب اثرگذار در آمریکا، نمی‌خواهند برای بار دیگر رئیس جمهور «تک دولتی» داشته باشند. از این رو حداقل تا پایان انتخابات بعدی ریاست جمهوری یک ماجراجویی تازه در خلیج فارس یا هر جای دیگر دنیا را شروع نخواهند کرد.
تکلیف ایران هم مشخص است؛ کشورمان در بحث نظامی همیشه گزینه دفاع را مورد اصرار قرار داده است و فکر کردن به اینکه ایران در اقدامی پیش‌دستانه به نیروهای آمریکایی مستقر در خلیج فارس حمله نظامی خواهد کرد، فکری عبث و غیرقابل باور است. ایران البته برای دفاع از حریم‌های مرزی خود در زمین، آسمان و دریا، سخت‌گیری می‌کند و تا زمانی که تعرضی به آن صورت نگیرد، اقدامی نظامی نخواهد کرد. بر این اساس و بدون در نظر گرفتن احتمالات و فعالیت‌های پشت پرده، می‌توان به صراحت بیان کرد که بین ایران و آمریکا جنگی درنخواهد گرفت و این در سیاست جمهوری اسلامی ایران و طبق گفته آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان یک اصل اصولی پذیرفته شده است که: «بین ایران و آمریکا مذاکره‌ای انجام نمی‌شود و جنگ نخواهد شد».
رابطه ایران و آمریکا در طی 40 سال گذشته بر همین منوال قرار داشته است؛ محدودسازی ایران از سوی آمریکا با اعمال فشارهای بین‌المللی و تحریم‌های گسترده و تلاش ایران برای محدودسازی قدرت آمریکا در منطقه خلیج فارس که با بررسی اجمالی اوضاع منطقه‌ای، می‌توان هر دو کشور را در به سرانجام رساندن سیاست‌هایشان موفق دانست. حالا هم اتفاق جدیدی رخ نداده و دو کشور طبق گذشته 4 دهه اخیر خود رفتار کرده‌اند که دلیلی برای بروز آغاز درگیری‌های گسترده نظامی نیست.
سایر اخبار این روزنامه
رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با همدلی: ترامپ خود نشانه زوال لیبرال دموکراسی است
دولت روحانی تکلیف خود را در اصولگرایی و اصلاح‌طلبی مشخص نکرده است مالک دولت کدام جریان سیاسی کشور است؟
سرنگونی پهپاد آمریکایی از سوی ایران و واکنش‌های لفظی واشنگتن رابطه ایران و آمریکا ؛ همان فاز همیشگی
به بهانه فیلم جنجالی از ستاره اسکندری در ترکیه ستاره‌ها در پرتگاه «ریا»
امان الله قرایی مقدم در گفت‌وگو با «همدلی»: ریا شاخص جامعه‌ای است که در آن دموکراسی وجود ندارد
برنامه‌های مدونی در اقتصاد نداریم
«همدلی» تصویب طرح تفکیک وزارت بازرگانی از وزارت صنعت را در گفت‌وگو با کارشناسان اقتصادی ارزیابی کرد
مردی که «پایان تاریخ» را اعلام کرد، از آینده دموکراسی در هراس است
گفت‌وگو، تن دادن به شرایط رقیب نیست
خیانت شاخ و دم ندارد
نقش رسانه‌های خانگی در تغییر جهان
