چرا موزه هنرهای معاصر تهران بازگشایی نمی‌شود؟ بدقولی‌های ادامه‌دار

گروه فرهنگ - مهم‌ترین موزه هنری و گالری کشور حدود یک‌سال است که به علت تعمیرات بسته است، تعمیراتی که قرار بود نهایتا پنج‏ماه طول بکشد اما حالا حدود یک‏سال از تعطیلی آن می‌گذرد و هنوز مشخص نیست چه زمانی این تعمیرات به پایان می‌رسد.
9 اردیبهشت سال 97 بود که خبری در رسانه‌ها منتشر شد که بر مبنای آن موزه هنرهای معاصر تهران به دلیل تعمیرات گسترده تا آخر تابستان تعطیل خواهد بود و این تعمیرات گنجینه گالری و بخش‌های دیگر موزه را در بر خواهد گرفت. پیش از این هم دوبار به صورت محدود بخش‌هایی از این موزه تعمیر شده بود. اولین‏بار در دهه ۷۰ کفپوش‌ها مورد تعمیر قرار گرفت و در دهه ۸۰ نیز سقف‌های موزه مرمت شد.
علی‏محمد زارع، سرپرست وقت موزه هنرهای معاصر تهران همان زمان در یک نشست خبری گفت: پس از سال‌ها که نوید تعمیر این موزه را داده بودیم این مهم امروز به سرانجام رسید. پس از ۴۰ سال که از ساخت این موزه می‌گذرد یکسری نیازهای فوری بود که باید به آن‌ها رسیدگی می‌شد. پس از پیگیری جدی توسط دولتمردان به‏ویژه دولت دوازدهم، مشاورهای خوبی برای این کار انتخاب شد. ما نیازهای مورد نظر را با دفتر عمرانی وزارت ارشاد مطرح کردیم، از‏جمله افزایش (ظرفیت محل نگهداری) گنجینه، زیرا گنجانش آن در ابتدا برای ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ نوع اثر بود اما در حال حاضر باید برای بیش از ۴۰۰۰ اثر طراحی شود. نور، رطوبت و دما از جمله موارد دیگری بود که مطرح شد.
در همان نشست، مجید ملانوروزی، مدیرکل وقت مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد با اشاره به امکان دسترسی اهالی رسانه به گزارش بازسازی این موزه گفت: «به نظرم اهالی رسانه می‌توانند هر ۱۰ روز یک گزارش از بازسازی این مکان داشته باشند». که البته هیچ‏گاه محقق نشد.


تیرماه، زارع در گفت‌وگویی دیگر گفت که احتمالا تعمیرات این موزه با یک ماه تاخیر، در مهرماه به پایان می‌رسد. او گفت: «سال گذشته به ما ابلاغ کردند بودجه برای موزه هنرهای معاصر تهران تصویب شده و در همان تاریخ دفتر طرح‌های عمرانی و معاونت توسعه منابع انسانی با توجه به پیشینه مذاکراتی که با مشاور و پیمانکار داشتند اقداماتی را جهت عقد قرارداد انجام دادند. ابتدای اردیبهشت‏ماه، ما موزه را در اختیار مشاور طرح قرار دادیم چون بودجه دیر ابلاغ شده بود اتفاقات سریعی رخ داد که بتوانند به موقع طرح را آماده و آن را به پیمانکار ابلاغ کنند. وقتی پروژه آغاز می‌شود ممکن است در ابتدای کار ناهماهنگی‌هایی باشد. با حضور به‏موقع دفتر طرح‌های عمرانی و معاونت امور هنری و مشاورانی که انتخاب شدند کارها به سرعت پیش می‌رود. آن‌چه ما دلمان می‌خواهد رخ بدهد، کیفیت است و هیچ زمانی نباید کیفیت را فدای سرعت کنیم. یک بار پس از ۴۰ سال موزه هنرهای معاصر تهران وارد تعمیرات کلی و اساسی شده است؛ بنابراین کیفیت برای ما از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. قرار بود تا پایان شهریور‏ماه موزه را به ما تحویل بدهند اما ممکن است با یک ماه تاخیر این کار انجام شود و ان‌شاءلله وقتی موزه بازگشایی شد هیچ کمبودی نباشد و نتوانیم نقصانی را در اقدامات انجام‏شده ببینیم». اما این وعده هم محقق نشد.
نیمه‌های شهریور‌ماه، اولین نشست خبری مدیرکل جدید مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد، هادی مظفری، برگزار شد. یکی از مهم‌ترین محورهای این نشست، موضوع هنرهای معاصر تهران بود. در حالی که به گفته زارع قرار بود تا آخر مهر کار بازسازی به پایان برسد، مظفری از ادامه پیدا‏کردن این تعمیرات تا حدود اواخر پاییز خبر داد. او درباره مرمت و بازسازی موزه گفت: «تا به حال ۹۸ روز از کار مرمت گذشته و ۱۱۶ روز دیگر باید به اتمام برسد. امیدوارم همه‏چیز خوب پیش برود و اگر مدتی افزوده شد غیرقابل کنترل نباشد. در بام ۳۴ درصد در نما ۱۶ درصد در گالری ۱۸ درصد در سرویس‌های بهداشتی ۳ درصد و در گنجینه یک درصد پیشرفت کار داشتیم و هنوز به بخش تاسیسات وارد نشدیم. ما در این زمان طبق جدول کنترل پروژه باید ۳۳ درصد پیشرفت کلی داشته باشیم که به ۲۱ درصد رسیدیم. این درصد قابل قبول است و مشاور قول داده تا پایان شهریور به عدد واقعی برسیم. همچنین در شهریور راندمان موزه را به ۶۵ رساندیم که امیدوارکننده است. در کار موزه که اتفاق جدی در مرمت رخ نداده، طبیعی است با چیزهایی روبه‌رو شوید که قبلا پیش‌بینی نشده است. این موضوع و تغییرات و التهاب بازار نیز روی کار و زمان‌بندی آن تاثیر می‌گذارد».
اما تنها با گذشت چیزی حدود 40 روز از این نشست، مظفری در گفت‌وگویی اتمام تعمیرات را اردیبهشت 98 اعلام کرد و گفت: «پروژه بهسازی موزه هنرهای معاصر تهران در اردیبهشت‏ماه سال ۹۷ آغاز شد. در ابتدا مدیران وقت مرکز هنرهای تجسمی و موزه هنرهای معاصر پیش‌بینی کرده بودند که این پروژه ظرف چهار ـ پنج ماه به پایان می‌رسد. ولی در زمانبندی دو نکته محاسبه نشده بود. نخست اینکه برنامه زمانبندی حدسی بوده و مدیریت پروژه و جبهه‌های کاری در آن لحاظ نشده بود و دوم پیش‏بینی مالی پروژه بود که در این مدت دچار نوسانات شد. از تیرماه که بنده به عنوان مدیر مرکز هنرهای تجسمی منصوب شدم و وارد پروژه شدم در قدم اول ساختار شکست پروژه و مدیریت کنترل پروژه روی بهسازی و بازسازی موزه هنرهای معاصر برقرار کردیم که نخست، ببینیم جبهه‌های کاری ما در چند حوزه هستند و زمان کافی و اعتبار لازم را برای این کار چه میزان است. این ساختار به ما نشان داد که ما حداقل به یک سال زمان نیاز داریم. چون پروژه از اردیبهشت ۹۷ آغاز شده بود طبیعتاً در اردیبهشت ۹۸ پروژه به پایان خواهد رسید و نه شهریور ۹۷. این نکته‌ای بود که باید اصلاح می‌شد».
اردیبهشت هم تمام شد و خبری از بازگشایی موزه هنرهای معاصر نیست. گرچه احسان آقایی، رئیس جدید موزه هنرهای معاصر که از دی‏ماه به این سمت منصوب شده، به برخی رسانه‌ها اعلام کرده که پایان این پروژه تابستان 98 خواهد بود، اما آیا این‌بار اهالی هنر می‌توانند امیدوار باشند که تعمیرات در موعد وعده‌‌داده‌شده به پایان می‌رسد؟
همچنین از ابتدا قرار بود وب‌سایت این موزه نیز، با تغییراتی همزمان با بازگشایی موزه (همان شهریور 97) به‌روزرسانی شود. زارع، زمانی که هنوز سرپرست این موزه بود، در این‌باره گفته بود: «سایت اشکالات و ایرادهایی داشت، تصمیم گرفتیم از نو سایت جدیدی را راه‌اندازی کنیم. مذاکرات نهایی ما در این زمینه تمام شده و نهایت تا یک ماه دیگر سایت جدید با اطلاعات جدید آماده بهره‌برداری می‌شود. سایت قبلی سنگین بود و از نظر گرافیکی به آن ایراد می‌گرفتند. حدود ۱۲۰۰ کار اصلی ما روی سایت بود که همان‌ها مجدد روی سایت جدید هم می‌آید. از مابقی آثار عکس خوب نداشتیم که مجدد عکس‌برداری می‌شود و آرشیو سایت به ۱۵۰۰ کار می‌رسد. برخی از آثار را هم نمی‌توانیم روی سایت قرار بدهیم». که البته این موضوع هم همچنان محقق نشده است. شاید بتوان علت طولانی‏شدن تعمیرات را اتفاقات پیش‌بینی‌نشده‌ای مانند افزایش قیمت دلار دانست، اما آیا برای بارگزاری سایت هم چنین اتفاقاتی موثر بودند؟ آیا نمی‌شد سایت این موزه پیش از بازگشایی موزه که هنوز هم زمانش مشخص نیست اتفاق بیفتد تا اهالی هنر بتوانند از محتوای آن استفاده کنند؟ این‌ها پرسش‌هایی است که مدیر موزه هنرهای معاصر باید به آن‌ها پاسخ دهد.