آرایش جنگی بانک مرکزی در برابر تحریم‌ها

آرمان- زینب مختاری: رئیس کل بانک مرکزی از شش برنامه خود برای مقابله با فشارهای اقتصادی آمریکا و کنترل بازار ارز و تورم در سال جدید خبر داد. بر این اساس بانک مرکزی در راستای سیاست‌های اصلاحی در زمینه تامین ارز بازار و نیاز واردات و نیز اجرایی‌نمودن عملیات بازار باز برای کنترل نرخ ارز اقدام خواهد نمود. عبدالناصر همتی در یادداشت اینستاگرامی خود تاکید کرده است که این بانک برقراری مکانیزم مالی با کشورهای همسایه را برای معاملات تهاتری با ایران پیگیری خواهد کرد. به‌نظر می‌رسد بانک مرکزی پس از موفقیت در کنترل بازار ارز باوجود شوک‌های سیاسی و اقتصادی در سال جدید، مصمم است برنامه‌های اصلاحی در زمینه اقتصادی و بازرگانی را نیز با عزم جدی اجرایی نماید.
بانک مرکزی از سال گذشته و پس از بازگشت تحریم‌های آمریکا سیاست‌های جدیدی را در زمینه اصلاحات در ساختار توزیع ارز در کشور مد نظر قرار داد و توانست با یکدست نمودن سیاست‌ها و مواضع اقتصادی این بانک در دوره همتی، فشارهای روانی بر بازار ارز را تا حد زیادی کنترل کند. در همین زمینه این بانک توانست با قطع سامانه‌های پوز سیار، قاچاق ارز کشور به خارج را از گردونه اقتصاد زخم‌خورده ایران حذف کرده و در عین حال با کنترل معاملات بتواند اثرگذاری بازارهای هرات، سلیمانیه و دوبی بر نرخ ارز در ایران را به‌شدت کاهش دهد. این امور همزمان بود با سیاست‌های جدید این بانک در زمینه نظام بانکی، چک‌های رمزدار، کاهش سود سپرده‌ها و تغییر آن از روزشمار به ماه‌شمار، که موفقیت‌های بزرگی را در عرصه کنترل و تنظیم بازار در پی داشت. شاید بتوان گفت که بانک مرکزی توانسته است از آغاز سکانداری همتی، نقش بازارسازی خود را به خوبی ایفا کرده و سیاست‌های مفیدی بر اساس منافع کوتاه و بلندمدت کشور اتخاذ و اجرایی کند.
حاکمیت بازارساز
پس از تعیین تکلیف معافیت‌های نفتی هشت کشور و روشن‌شدن راه ایران برای اتخاذ تصمیم در جهت مقابله یک‌تنه در برابر تحریم‌های همه‌جانبه آمریکا، رئیس کل بانک مرکزی با انتشار پستی در اینستاگرام بر سیاست‌های این بانک در راستای تنظیم چرخه اقتصادی در شرایط کنونی تاکید کرد. در یادداشت همتی آمده است: بانک مرکزی قبلا تدابیر لازم برای مقابله و خنثی‌کردن فشارهای اقتصادی آمریکا را اتخاذ کرده و آرایش متناسب را با هدف کنترل بازار ارز و مهار تورم، گرفته است. او در ادامه، برنامه‌های این بانک را در شش مورد به‌صورت کلی مطرح کرده است. همتی تلاش برای حفظ وتقویت ثبات نسبی بازار ارز، از طریق عملیاتی‌کردن بازار متشکل ارزی و تقویت و ارتقای عملکرد سامانه نیما وتامین تراز ارزی کشور را به‌عنوان مورد اول بیان و در ادامه از تنظیم سیاست‌های ارزی برای رشد صادرات غیرنفتی و برگشت ارز به چرخه اقتصاد کشور خبر داده است. او همچنین تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی و ضروری در اجرای سیاست دولت در حمایت ازاقشار آسیب‌پذیر را یکی دیگر از موارد مورد توجه این بانک دانسته و همزمان بر فعال‌سازی عملیات بازار باز باهدف کنترل نرخ اوراق و کمک به دولت در انتشار اوراق خزانه تاکید کرده است. همتی همچنین به تامین نقدینگی و سرمایه درگردش برای حفظ و رونق تولید از طریق نظام بانکی اشاره و تاکید کرده است که بانک مرکزی در چارچوب برنامه‌های طراحی‌شده برای کنترل رشد نقدینگی گام برخواهد داشت. برقراری مکانیسم مالی با کشورهای همسایه و دوست وایجاد تعامل بین وزارت صمت وگمرک با بانک مرکزی به‌منظور واردات ازطریق تهاتر نیز از موارد مهمی ا‌ست که همتی در یادداشت خود به آن اشاره نموده است. گفتنی ا‌ست سیاست‌های مورد تاکید رئیس کل بانک مرکزی از سال گذشته در جهت سروسامان بخشیدن به اقتصاد در شرایط تحریمی جدید اتخاذ شده بود که برخی از آنها اجرایی شده و برخی دیگر نیز در آستانه اجرایی‌شدن قرار دارند.


رتبه سوم ذخایر‌ ارزی ایران در منطقه با وجود تحریم‌ها
با وجود آشفتگی بازار ارز در سال گذشته به‌نظر می‌رسد سیاست‌های بانک مرکزی در تنظیم این بازار و جلوگیری از اتلاف منابع ارزی با توسل به سیاست‌های کنترل توزیع و حذف سفته‌بازی، توانسته است منابع ارزی کشور را به خوبی حفظ کرده و افزایش دهد. صندوق بین‌المللی پول در جدیدترین گزارش خود موسوم به چشم‌انداز اقتصادی منطقه خاورمیانه، شمال آفریقا و آسیای مرکزی اعلام کرده است ذخایر ارزی ایران در پایان سال 2018 به 3/108میلیارد دلار رسیده است که در سال پیش از آن 7/111میلیارد دلار گزارش شده بود. بر اساس پیش‌بینی این نهاد بین‌المللی با وجود تلاش‌های آمریکا برای فشار حداکثری به اقتصاد ایران، ذخایر ارزی ایران در سال 2019 همچنان بالای 100میلیارد دلار باقی خواهد ماند و ایران رتبه سوم خود در منطقه را از نظر میزان ذخایر ارزی حفظ خواهد کرد. به گزارش تسنیم، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است ذخایر ارزی ایران در سال 2019 به 2/103میلیارد دلار برسد که در میان 31 کشور منطقه فقط دو کشور عربستان و امارات ذخایر ارزی بیشتری نسبت به ایران خواهند داشت. باید توجه داشت که فاصله عددی میزان ذخایر ارزی رتبه اول این فهرست با رتبه‌های دیگر بیش از 300میلیارد دلار است. بر این اساس، ذخایر ارزی عربستان در سال 2019 بالغ بر 7/495میلیارد دلار و ذخایر ارزی امارات که رتبه دوم را دارا است، 9/113میلیارد دلار پیش‌بینی شده است. بر اساس این گزارش، کل ذخایر ارزی کشورهای منطقه نیز 6/1148میلیارد دلار پیش‌بینی شده که 9درصد از این رقم سهم ایران است.