روزنامه ابتکار
1398/02/14
«ابتکار» در گفت‌وگو با ناشران، از وضعیت کتاب‌دزدی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گزارش می‌دهد
پرواز دزدانه «کتاب‌های پروازی»فاطمه امین‌الرعایا
امروز آخرین روز نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است. در این 10 روز، این رویداد فرهنگی هم روزهای شلوغ به خود دیده و هم روزهای خلوت. اما در میان این فضای فرهنگی، گاهی شاهد اتفاقات غیرفرهنگی هم هستیم؛ اتفاقاتی مثل کتاب‌دزدی!
چند روز پیش یکی از خبرنگاران در گزارشی به شرح ماوقع آنچه از یک کتاب‌دزد در فضای نمایشگاه کتاب دیده بود، پرداخت. در این گزارش فردی با استفاده از شلوغی نمایشگاه و غفلت فروشندگان غرفه‌ها، بدون پرداخت هزینه، کتاب‌ها را در کیسه‌‌های همراهش می‌گذاشت و از این غرفه به آن غرفه می‌رفت.
ناشران از روز 4 اردیبهشت در مصلی بزرگ اما خمینی(ره) گرد هم آمده‌اند تا در بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی کشور شرکت کنند. بسیاری از ناشران کتاب‌دزدی را اتفاقی عادی در نمایشگاه می‌دانند که هر سال هم رخ می‌دهد اما چگونگی برخورد آن‌ها با هم متفاوت است، علاوه‌بر اینکه هر یک از آن‌ها این اتفاق را ناشی از دلایل گوناگون می‌دانند.
شبستان مصلی، امسال میزبان ناشران عمومی است و به همین دلیل یکی از پرطرفدارترین سالن‌های نمایشگاه به حساب می‌آید. در روزهای شلوغ تقریبا در اکثر راهروها به سختی می‌توان تردد کرد. غرفه ناشران بزرگ هم پر است از جمعیت. در بسیاری از غرفه‌ها کتاب‌ها به راحتی در دسترس بازدیدکنندگان است تا بتوانند آن‌ها را ورق بزنند، کمی بخوانند تا برای خرید تصمیم بگیرند اما همین امکان، محیط مناسب را برای دزدی فراهم می‌کند. از چندین غرفه درباره «کتاب‌های پروازی» (اصطلاحی که ناشران برای کتاب‌های گمشده یا مسروقه به کار می‌برند) می‌پرسیم. یکی از ناشران می‌گوید: خودم دیدم چند نفر کتاب را بدون اینکه حساب کنند، بردند اما چه بگویم! حالا کسی داخل غرفه ما نمی‌تواند بیاید اما فکر می‌کنم از غرفه ناشران بزرگی که همه به راحتی داخلش می‌چرخند، زیاد کتاب گم شده باشد.
از او می‌پرسم راهکاری برای جلوگیری از این اتفاق به ذهنش می‌رسد؟ چیزی مثل برچسب ضد سرقت؛ می‌گوید: چنین راهکارهایی جواب نمی‌دهد. کسی که بخواهد بدزد، می‌دزد. موضوع فرهنگ‌سازی است. موضوع این است که چرا کتاب، کارکردی که باید داشته باشد را درباره کسی که آن را می‌دزد نداشته است. وقتی کسی کتاب را می‌دزد می‌خواهد با آن چه کند؟ «دزدی کتاب» یک عبارت پر از تناقض است.
یکی از غرفه‌های کوچک اما می‌گوید امسال فقط 5-6 جلد کتاب از ما برده‌اند، که البته قیمت‌شان روی هم نزدیک 500 هزار تومان میشود.
ناشر دیگری هم این اتفاق را امری عادی می‌داند و می‌گوید: فقط امیدوارم کتاب‌ها را بخوانند.
به غرفه یکی از ناشران بزرگ می‌روم. اینجا رفت‌وآمد خیلی زیاد است و ممکن است در میان این هیاهو، یکی دو جلد کتاب هم گم‌وگور شوند! یکی از مسئولان این غرفه درباره کتاب‌های ناپدید شده می‌پرسیم، می‌گوید: حدود 800 هزار تومان از کتاب‌های‌مان ناپدید شده، اما امیدوارم کسی که کتاب را بدون پرداخت پول می‌برد، آن را بخواند. شاید دلیل این اتفاق، قیمت بالای کتاب‌ها باشد. ای‌کاش امکانی فراهم می‌شد تا کسانی که کتابی را می‌خوانند بتوانند آن را با کتاب دیگری تعویض کنند، در این صورت دیگری شاهد چنین اتفاقی نخواهیم بود.
او البته می‌گوید امسال دزدی‌ها کمتر از سال گذشته بوده و دلیلش هم خلوت‌تر شدن نمایشگاه به نسبت دوره پیش است.
بخش بین‌الملل در نیم‌طبقه فوقانی شبستان واقع شده است. در این بخش ناشرانی از کشورهای گوناگون به معرفی و همچنین فروش کتاب‌های خود می‌پردازند. جالب آنکه حتی این بخش هم با وجود مراجعه کمتر، از کتاب‌دزدی مصون نمانده است. یکی از ناشران با خنده می‌گوید: از بین کتاب‌های ما، کتابی درباره آشپزی گویا بیشترین طرفدار را داشته که بیشتر گم شده است، اما کتاب‌های تخصصی خیلی برای این موضوع طرفدار نداشته‌اند.
غرفه دیگری درباره موضوع می‌گوید: نمی‌دانم چقدر کتاب ممکن است گم شده باشد، کلا ترجیح می‌دهم در موردش فکر نکنم.
اما ناشر دیگری می‌گوید از میان کتاب‌های آن‌ها، هیچ کتابی کم یا گم نشده است.
شلوغ‌ترین سالن در میان بخش‌های نمایشگاه، سالن ناشران آموزشی است. تقریبا جمعیت زیادی از بازدیدکنندگان سری به این بخش می‌زنند تا یا برای خودشان یا فرزندان‌شان کتابی کمک‌آموزشی خریداری کنند. در این بخش البته تمهیدات مختلفی برای جلوگیری از سرقت‌های احتمالی اندیشیده شده است، به طور مثال تنها یک نمونه از کتاب‌ها در معرض تماشا قرار گرفته‌اند، از سوی دیگر هم میزهای مشاوران تا حد امکان نزدیک قفسه‌ها قرار گرفته‌اند و همین مسائل باعث شده تا به اندازه محسوسی از تعداد کتاب‌های ناپدید‌شده کاسته شود. البته همچنان ممکن است در این میان هم در میان ازدحام شاهد دزدی کتاب باشیم.
سوال پرسیدن از ناشران بزرگ آموزشی کمی مشکل است، به‌طوری که حتی برای سوال ساده‌ای مثل «امسال چقدر از کتاب‌های‌تان گم شده‌اند؟» با وجود کارت شناسایی که خبرنگاران باید به گردن بیآویزند، باید به چند نفر توضیح بدهی که چرا چنین سوالی می‌پرسی و باید با مسئولان بالا صحبت کنی و... اما یکی از ناشران قدیمی آموزشی که شاید این روزها کمتر طرفدار داشته باشد، می‌گوید: وقتی چیدمان طوری است که کتاب در دسترس بازدیدکننده است، این امکان هم وجود دارد که افراد اندکی آن را بدون اینکه بفهمیم داخل کیف‌شان بگذارند. واقعیت این است که وقتی در نمایشگاه شرکت می‌کنی باید بدانی که ممکن است چنین اتفاقی هم رخ بدهد، کاری هم نمی‌شود کرد، چون بازدیدکننده باید بتواند کتاب را به صورت فیزیکی لمس کند و ورق بزند. این حق او است.
سری هم به سالن کودک و نوجوان می‌زنیم. از قضا امروز یکی از پرمخاطب‌ترین روزهای این بخش است و بنابراین تهیه گزارش کمی سخت به نظر می‌رسد. داخل یکی از غرفه‌های بزرگی که مملو از جمعیت است، می‌شویم. در هر ورودی شخصی ایستاده و تقریبا سعی می‌کند حواسش به ورود و خروج باشد تا همه کتاب‌های خارج‌شده فاکتور شوند. از یکی از فروشتدگان درباره کتاب‌دزدی می‌پرسم، می‌گوید: ما در این غرفه بسته‌های کتاب هم داریم و گاهی بسته‌های کتاب گم می‌شوند، روزهای شلوغ، کنترل کردن خیلی سخت است. اما در همین چند روز یک اتفاق جالب افتاد. کیسه‌ای را کنار یکی از قفسه‌ها پیدا کردم که چند کتاب و یک یادداشت داخلش بود. داخل نامه نوشته شده بود که «من این کتاب‌ها را سال پیش بدون پرداختن مبلغش به خانه بردم و حالا پشیمانم، امیدوارم حلالم کنید».
از فروشندگان یکی از ناشران مطرح کودک و نوجوان که روی یک چهارپایه ایستاده هم درباره کتاب‌های گم شده می‌پرسم، می‌گوید: کم نبوده، حتی چند مورد را دیده‌ایم اما آقای ... (مدیر انتشارات) اگر کسی کتابی را بدون پول برد، نه کتاب را از او بگیرید و نه به‌رویش بیاورید، آبرو دارد، فقط نگذارید دوباره وارد غرفه شود.
در بخش دانشگاهی اما وضعیت بهتر است، شاید خلوت‌تر بودن این بخش به نسبت سایر بخش‌ها از دلایل پایین‌تر بودن آمار کتاب‌های گمشده باشد.
دلیل دزدی کتاب، هرچه که باشد، از گرانی کتاب گرفته تا شیطنت یا حتی دزدی برای فروش کتاب به برخی قاچاقچیان این حوزه، بسیار قابل تامل است. باید اندیشید که چرا کتابی که کارکرد فرهنگی دارد و باید سطح فرهنگ جامعه را بالا ببرد، نتوانسته به رسالت خود عمل کند!
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» در گفت‌وگو با ناشران، از وضعیت کتاب‌دزدی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب گزارش می‌دهد
محمدعلی وکیلی
مذاکره آری یا خیر؟
«ابتکار» از اولویت‌های بهارستان برای رسیدگی به قطار مشکلات گزارش می‌دهد
نان، سیل، بنزین و تحریم
با نگاهی به سخنان رئیس‌سابق صداوسیما، وزیر امورخارجه و فرمانده کل ارتش، احتمال حمله نظامی به ایران بررسی شد
آیا کسی از مدیران و اعضای شوراهای شهر اصلاح‌طلب برای انتخابات مجلس استعفا می‌دهد؟
سرنوشت هزینه ورود به محدوده طرح زوج و فرد در دستان دیوان عدالت اداری است
عوارض یا جریمه؟
نانسی پلوسی دادستان کل آمریکا را مجرم خواند
حرکت جدید دموکرات‌ها برای مقابله با ترامپ
شوکوتریاک به آمریکا نرسید
علی مطهری:
ممکن است برای ریاست‌جمهوری نامزد شوم
مدارس مناطق سیل‌زده تا مهر آماده می‌شوند
فیروز کریمی، قربانی جنگ بقا!
فیروز کریمی، قربانی جنگ بقا!
علم‌الهدی:
فرمان آرایش نظامی شامل تک‌تک مردم میشود
یک حقوقدان بین‌الملل:
نباید موجب انسداد اینستکس شویم
