روزنامه همدلی
1397/12/14
«همدلی» استانی شدن انتخاب نمایندگان در مجلس شورای اسلامی را در گفت‌وگو با دکتر «محسن اورکی» بررسی می‌کند؛
اولویت منافع ملی؛ وظیفه اصلی نمایندگان ملتهمدلی| گروه سیاسی - بر اساس مصوبه مجلس، حوزه انتخابیه در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان است. هر یک از استان‌ها به عنوان حوزه انتخابیه اصلی و حوزه‌های انتخابیه موجود در آن استان، موضوع قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس، حوزه انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند و مناطق تابع حوزه انتخابیه موجود به عنوان حوزه انتخابیه تابعه فرعی شناخته می‌شوند. نمایندگان مجلس اخیرا با تصویب ماده ۳، این طرح را با ۱۳۸ رای موافق، ۷۵ رای مخالف و ۴ رای ممتنع از مجموع ۲۲۳ نماینده حاضر در مجلس به تصویب رساندند. بر اساس این ماده، مقرر شد یک ماده به شرح ذیل به عنوان ماده ۷ مکرر به قانون انتخابات مجلس الحاق شود: «حوزه انتخابیه در انتخابات مجلس، محدوده جغرافیایی هر استان است. هر یک از استان‌ها به عنوان حوزه انتخابیه اصلی و حوزه‌های انتخابیه موجود درواقع در آن استان، موضوع قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخاباتی مجلس، حوزه انتخابیه فرعی محسوب می‌شوند و مناطق تابع حوزه انتخابیه موجود به عنوان حوزه انتخابیه تابعه فرعی شناخته می‌شوند».
طبق تبصره یک این ماده، مقرر شد «تعداد نمایندگان هر حوزه انتخابیه اصلی (استان) معادل تعداد نمایندگان حوزه‌های انتخابیه موجود در استان است که مطابق قانون تعیین محدوده حوزه‌های انتخابی مجلس تعیین شده است».
علاوه بر این، طبق تبصره ۲ مقرر شد «در صورتی که محدوده جغرافیایی حوزه‌های انتخابیه فرعی در دو استان همجوار واقع شود یا شهرستان‌هایی که در یک استان واقع شده و جمعیت بیشتری دارد، به عنوان حوزه انتخابیه فرعی جدید محسوب می‌شوند و نماینده به استانی که حوزه اخیر در آن قرار دارد، تعلق خواهد داشت. شهرستان یا شهرستان‌هایی که در استان دیگر واقع هستند، به نزدیک‌ترین حوزه انتخابیه فرعی به تشخیص وزارت کشور، الحاق می‌شوند». همچنین طبق تبصره ۳ مقرر شد «حوزه انتخابیه اقلیت‌های دینی از حکم این ماده مستثنی باشند». آنچه را خواندید گزیده‌ای از جزئیات مصوبه استانی شدن انتخابات نمایندگان مجلس شورای اسلامی بود.
ناگفته نماند که بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس سابقه تلاش برای تغییر در نظام انتخابات، در مجالس ششم، هشتم و نهم وجود داشته که هر بار به دلیل ایرادات وارده از سوی نمایندگان و یا اعضای شورای نگهبان به ثمر نرسیده است.
در این راستا «همدلی»، گفت‌وگویی با «محسن اورکی کوه‌شور» ، دکترای علوم سیاسی انجام داده که آن را در زیر می‌خوانید.
استانی شدن و اولویت منافع ملی
محسن اورکی با اشاره به مثبت بودن استانی شدن انتخابات نمایندگی مجلس، گفت: « با توجه به مطالعاتی که در طی یکسال و در قالب 800 صفحه انجام داده‌ام باید گفت طرح استانی شدن انتخابات بیانگر ایجاد تغییری اساسی در نوع و شیوه مشارکت مردم در اداره امور جامعه و از همه مهمتر بازگرداندن وظیفه اصلی نمایندگان مجلس به کارویژه و مسئولیت ملی آن‌ها است».
او در ادامه افزود: « هر چند در حالت استانی نیز مشارکت مردم به صورت غیرمستقیم خواهد بود، با این حال نظر به تنوع بسیار زیاد کشور به لحاظ جغرافیایی، اقتصادی، قومی، مذهبی و غیره، این موضوع دارای سویه‌های اجتماعی و فرهنگی مهمی بوده و بدون شک هم حاوی پیامدهای مثبت و منفی خواهد بود. اما در این میان آنچه مهم است اینکه نمایندگان مجلس دیگر در سطح محلی و استانی نمی‌توانند فعالیت کنند و شعارهای استانی خواهند داد».
اورکی در پاسخ به این سوال، که پیش از این نیز سطح نمایندگان مجلس شورای اسلامی، ملی بود، استانی شدن چه نقشی در این جایگاه خواهد داشت؟، گفت: «بله نکته مهم همین‌جاست که، تا پیش از این مردم حوزه انتخابیه، از نمایندگان حوزه خود درخواست‌های استانی و شخصی داشتند و جنبه ملی بودن نماینده مجلس به فراموشی سپرده شده بود. چون تنها چیزی که از قاموس نمایندگی فراموش شده بود، منافع ملی بود. اکنون با استانی شدن، نماینده به منافع ملی بیشتر توجه خواهد کرد».
او در ادامه افزود:«با استانی شدن انتخابات، نمایندگان به سطح ملی بازخواهند گشت و به جای اینکه جوابگو درخواست شخصی باشند، باید سطح ملی خود را حفظ کنند».
نقش استانی شدن انتخابات در کارآمدی مجلس
اورکی در ادامه ضمن اشاره به پایان نامه تحصیلی دوره دکترای خود با عنوان «نقش استانی شدن انتخابات مجلس در کارآمدی مجلس شورای اسلامی»، گفت: «به نظر من، این کار باعث میشود هر نماینده‌ای که برنامه یا ایده برای پیشرفت استانی نداشته باشد، نمی‌تواند مقبولیت عمومی داشته باشد، بنابراین نمی‌تواند دور بعد وارد مجلس شود».
کارشناسان و صاحب‌نظران در این موضوع بر این باورند که این طرح، بخش کوچکی از طرحی جامع‌تر جهت بهبود نظام انتخاباتی و تغییر رویکرد نمایندگان از سطوح محلی به سطوح ملی است که سایر بخش‌های آن نظیر طرح جامع مدیریت شهری بنا به دلایلی از سوی نمایندگان نادیده گرفته شده است.
او در پایان گفت: « براساس تحقیقات انجام شده، در اغلب قوانین کشورها نماینده در برابر حوزه انتخابیه خود مســئول است و حتى برخى از محققان «وظیفه نمایندگى» را بر سایر وظایف ارجحیت داده‌اند. این در حالی است که هدف اصلى از برگزارى انتخابات، تحقق اصل حاکمیت ملى از طریق اصل نمایندگى است».
کارشناسان سیاسی، پرداختن نمایندگان به بررسی امور ملی و پرهیز از صرف اوقات نمایندگی برای امور جزئی و جایگزین کردن برنامه محوری به جای شخص محوری، تقویت فرهنگ تحزب، ارتقای سطح کیفی و افزایش کارایی مجلس از طریق ایجاد امکان انتخاب داوطلبان شاخص‌تر با صلاحیت‌های برتر و همچنین کاهش تخلفات و برخی بی‌اخلاقی‌های انتخاباتی را از مزایای استانی شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی بر شمرده‌اند.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان نیز، به معایب این رویکرد پرداخته‌اند و آن را مفید نمی‌دانند. این کارشناسان سیاسی و دانشگاهی بر این باورند که استانی شدن انتخابات باعث میشود تا بدنه مردم از لایه‌های بالای حاکمیت جدا شود. از دیگر اشکالات و معایب وارده بر این طرح، کاهش مشارکت مردم، پررنگ کردن دعواهای قومیتی و ایجاد دوقطبی‌های سیاسی، مذهبی و قومیتی در سطح استان، کاهش اتکای رای نمایندگان به شهرستان‌های کوچک و روستاها است.
طرح استانی شدن انتخابات مجلس، یکی از مهم‌ترین موضوعات بحث برانگیز یک دهه اخیر مجلس شورای اسلامی بوده است. این موضوع که برای نخستین بار در سال 1378 مطرح شد، در سیر ادوار قانونگذاری پنجم، ششم، هفتم و هشتم با انتقادات و واکنش‌های مختلفی از جانب نمایندگان جناح‌های مختلف روبه‌رو شده است و در کشاکش این واکنش‌ها و انتقادات، با گذشت دوازده سال از نخستین سال ارائه آن در مجلس شورای اسلامی، تاکنون نتوانسته است از مرحله طرح فراتر رود و به قانون تبدیل شود. مغایرت روح کلی حاکم بر طرح با اصول دموکراسی و تمرکز زدایی، امکان ظهور دیکتاتوری انتخاباتی، کاهش مشارکت مردمی و ... بخشی از انتقادات منتقدان این طرح است.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش «همدلی» از حواشی مصوبه‌ای که به داستان تکراری اقتصاد ایران تبدیل شده است افزایش حقوق گوشه رینگ تورم
گزارش «همدلی» درباره تشریح اعتراضات صنفی روز گذشته معلمان در گفت‌وگو با دبیر‌کل کانون صنفی معلمان استان تهران
سامانه فروش سینمای ایران می‌تواند قدمی مثبت برای شفاف‌سازی آمارهای ضد و نقیض بردارد
مسکو به وعده خروج متقابل از توافق تسلیحاتی با آمریکا عمل کرد
جشن پنجاه سالگی دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی پاسداشت نیم قرن ارتباطات
«همدلی» استانی شدن انتخاب نمایندگان در مجلس شورای اسلامی را در گفت‌وگو با دکتر «محسن اورکی» بررسی می‌کند؛
نگاهی گذرا به دستفروشان خیابان‌های تهران دستفروشی، آینه رفاه جامعه
ولی‌الله شجاع‌پوریان هفته احسان، تلنگری بر رفتار جمعی
تناقض‌ها در قانون اساسی
وزیر کار: مشکلات زنجیره ای سرمایه اجتماعی را تضعیف کرد
انتشار جزئیاتی از دیدار تیرماه رهبر انقلاب با هیات دولت؛ مردم را نسبت به بسته اروپایی شرطی نکنید
به ریاست روحانی؛ جلسه هماهنگی سفر کاروان تدبیر و امید به استان گیلان برگزار شد
