ظریف همچنان سکاندار دیپلماسی کشور

68 ماه دیپلماسی ظریف، از وزیر امور خارجه چهره‌ای محبوب برای مردم و دیپلماتی موفق برای صاحبنظران سیاسی داخلی و خارجی ساخت. چهره‌ای که استعفایش هم از سوی افکار عمومی و هم رییس جمهوری قاطعانه رد شد و برای ادامه کار او حتی منتقدان هم دست به قلم بردند.
دوشنبه شب پس از این‌که محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان به علت وجود برخی ناهماهنگی‌ها در نهاد ریاست جمهوری و تصور بر آنکه شأن و جایگاه وزارت خارجه حفظ نشده و با تاکید بر این‌که وزیر امور خارجه «زینت‌المجالس» نیست، تصمیم گرفت که آنچه را که در چند وقت اخیر در اندیشه داشت به صورت رسمی علنی کند و در همین چارچوب ضمن نگارش نامه‌ای به رئیس جمهور و بیان برخی انتقادات و دلخوری‌ها اعلام کند که از ادامه‌ی حضور در دولت معذور است.
او در همین چارچوب تصمیم گرفت که از شبکه اجتماعی اینستاگرام برای مطرح کردن این موضوع با مردم استفاده کند و ساعاتی پس از این‌که نامه استعفای خود را به رئیس جمهور نوشت در مطلبی در این شبکه اجتماعی ضمن تبریک روز مادر و روز زن اعلام کرد که از ادامه حضور در دولت معذور است و از همه مردم خواست که او را به خاطر برخی کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در انجام وظایفشان ببخشد.
بلافاصله بعد از انتشار این خبر بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی به این موضوع واکنش نشان دادند و این خبر به تیتر برخی رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شد چنانچه که برخی از آنها نوشتند معمار توافق هسته‌ای ایران از سمت خود کناره‌گیری کرد.


از همان ابتدای مطرح شدن این استعفا و عدم حضور ظریف در تصاویر منتشر شده از دیدار رئیس جمهور با بشار اسد و همچنین مقام معظم رهبری با این مقام عالی‌رتبه سوریه، برخی پیش‌بینی می‌کردند که یکی از دلایل استعفای ظریف همین موضوع بوده است که به مرور نیز صحت این فرضیه قوت گرفت.به نظر می‌رسد که به خاطر برخی ناهماهنگی‌ها در جریان سفر بشار اسد به تهران از وزیر امور خارجه برای حضور در دیدارهای این مقام عالی‌رتبه سوری دعوت نشده بود و این مساله صبر ظریف را لبریز کرد و او باتوجه به این موضوع و انباشت این گله‌ها از «برخی از ناهماهنگی‌ها و موازی کاری‌ها در عرصه سیاست خارجی کشور» و همچنین رقابت‌هایی که بعضاً به نظر می‌رسد در دفتر رئیس جمهور با برخی از وزرا وجود دارد، تصمیم به استعفا گرفت.
شوک جامعه سیاسی
بُهت سیاسی، شاید بهترین توصیف فضای حاکم بر کشور در ساعات ابتدایی استعفای وزیر امورخارجه بود. پس از فروکاستن از این بهت، اظهارنظرها و تحلیل‌های مختلف درباره آن آغاز شد به گونه ای که واکنش‌ها به این استعفای غیرقابل پیش بینی مهمترین موضوع مورد بحث و تحلیل رسانه‌های داخلی و خارجی طی 48 ساعت گذشته بوده است.
صاحبنظران و تحلیلگران داخلی و خارجی در کنار چهره‌های سیاسی، فعالان حزبی، مسوولان و مقامات دولتی و غیردولتی درباره این استعفا به اظهارنظر و تحلیل پرداختند. کلیدواژه نخست شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مجازی هم محمدجواد ظریف بود و هشتگ #ظریف_بمان، در مدت کوتاهی به مهمترین ترند توییتر تبدیل شد. 
بعد از انتشار این استعفا اخباری منتشر شد مبنی بر اینکه برخی از اعضای عالی‌رتبه وزارت خارجه تصمیم گرفته‌اند که از سمت خود استعفا دهند که ظریف در پیامی به مدیران و معاونان خود از آنها خواست از انجام این امر خودداری کنند و به وظایف خود ادامه دهد.‌ 
واکنش سردار سلیمانی
سردار سرلشکر پاسدار «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه در واکنش به این موضوع گفت: «حتما آقای ظریف مسئول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است و طی مدت مسئولیت در وزارت امور خارجه کشورمان همواره مورد حمایت و تائید مقامات عالیرتبه نظام، بویژه مقام معظم رهبری(مد ظله العالی) بوده و هستند.»
وی افزود: «ایشان برای تامین منافع ملی کشور پیوسته اقدامات ارزشمندی را در سطوح گوناگون انجام داده و در مسیر مبارزه با دشمنان قسم خورده انقلاب اسلامی و ملت ایران نیزهمراهی لازم را داشته اند.»
سرلشکر سلیمانی با اشاره به عدم حضور آقای دکتر ظریف وزیر امورخارجه کشورمان در ملاقات اخیر رئیس جمهور محترم کشور سوریه با رئیس جمهور محترم کشورمان نیز خاطرنشان کرد: «در جریان سفر اخیر آقای بشار اسد به تهران و ملاقات وی با آقای دکتر روحانی رئیس جمهور محترم، برخی ناهماهنگی‌ها در نهاد ریاست جمهوری که مطرح هم شده، منجر به عدم حضور وزیر امورخارجه کشورمان در این ملاقات و متعاقبا گلایه مندی ایشان شده است.»
فرمانده نیروی قدس سپاه تاکید کرد: «قرائن نشان می‌دهد هیچگونه تعمدی برای عدم حضور آقای دکتر ظریف در این ملاقات نبوده است و باید تاکید کنم ایشان بعنوان وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران مسئول اصلی در حوزه سیاست خارجی کشور هستند.»سرلشکر سلیمانی در پایان با اشاره به «ذوق زدگی ضد انقلاب و دشمنان ملت ایران از این اتفاق» گفت: «این ذوق زدگی و سوارشدن بر موج اتفاقی که ناشی از سهل انگاری اداری است هیچ تاثیری بر اراده نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در پیشبرد اهداف و منافع ملی و نیز پیروزی درخشان جبهه مقاومت اسلامی نخواهد گذاشت و ملت با عظمت ما تحت زعامت و هدایت‌های مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه ای عزیز( مد ظله العالی) مسیرآینده روشن و تمدن ساز انقلاب و صیانت از امنیت و منافع ملی خود را با وحدت و جدیت دنبال خواهد کرد.»
مخالفت روحانی با استعفای ظریف
حجت الاسلام و المسلمین «حسن روحانی» پیش از ظهر دیروز در نامه ای ضمن مخالفت با استعفای وزیر امور خارجه در نامه ای رسمی نوشت: «نامه استعفای مورخ ششم اسفندماه 97 جنابعالی را دیدم. اهتمام جناب عالی به حفظ شان و اعتبار وزارت امور خارجه، و جایگاه شخص وزیر امور خارجه به عنوان بالاترین مقام مسوول در اجرای سیاست خارجی کشور، قابل درک و مورد تایید اینجانب است.
وزارت امور خارجه عهده‌دار روابط خارجی و زمینه ساز تحقق امنیت و منافع ملی است. لذا همانطور که بارها دستور داده‌ام تمامی دستگاه‌ها، اعم از دولتی و یا حاکمیتی، باید در هماهنگی کامل با این وزارت، در زمینه روابط خارجی باشند.
از زحمات و تلاش‌های بی وقفه جنابعالی در دوران تصدی مسوولیت سنگین وزارت امور خارجه، در دولت یازدهم و دوازدهم قدردانی می‌کنم و از آنجا که شما را به تعبیر مقام معظم رهبری ‹امین، غیور، شجاع و متدین› و در خط مقدم ایستادگی در برابر فشارهای همه جانبه آمریکا می‌دانم، پذیرش استعفای جناب عالی را بر خلاف مصالح کشور می‌دانم و با آن موافقت نمی‌کنم.
اینجانب نسبت به فشارهای وارده به دستگاه دیپلماسی کشور، دولت و حتی رئیس‌جمهور منتخب مردم به خوبی آگاهم. ما به عهدی که با خدا و ملت ایران بسته‌ایم، تا پایان وفادار می‌مانیم و اطمینان دارم که به فضل الهی از این مرحله سخت عبور خواهیم کرد.
موفقیت‌های وزارت امور خارجه فقط طی ماه‌های اخیر در مقابله با توطئه‌های آمریکا در نیویورک، وین، بروکسل، لاهه، ورشو، مونیخ و ... و پیروزی‌های سیاسی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی قابل توجه بوده است. شادی و پایکوبی دشمنان قسم خورده این مردم همچون رژیم صهیونیستی، از استعفای جناب عالی بهترین گواه بر موفقیت «محمد جواد ظریف» و بزرگ ترین دلیل برای استمرار فعالیت شما در سمت «وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران» است. جنابعالی مورد اعتماد اینجانب و مجموعه نظام جمهوری اسلامی و به خصوص مقام معظم رهبری هستید. شما با قوت، شجاعت و درایت به مسیر خود ادامه دهید که خداوند با بندگان صالح خود است.»
دولت، خوشحال از ماندن ظریف
دقایقی پس از رد استعفای ظریف از سوی رییس جمهوری، «محمود واعظی» رییس دفتر ریییس جمهوری در پیامی توییتری نوشت: باعث خوشوقتی است که اعلام کنم به رغم ذوق زدگی دشمنان قسم خورده انقلاب و نظام، با عدم پذیرش استعفای دکتر ظریف از سوی رییس جمهور، مجموعه دولت همچنان از حضور موثر و با نشاط ظریف بهره‌مند خواهد بود.
«محمدجواد آذری جهرمی» دیگر وزیر کابینه هم در پیامی توییتری ضمن ابراز خوشحالی از ادامه کار وزیر امور خارجه نوشت: دیشب نمونه‌هایی از پیام‌های مردم را که برای من ارسال شده بود برایش (ظریف) فرستادم و نوشتم: بیش از 2هزار پیام این شکلی از اقشار مردم فقط برای من آمده. خواستم بگویم به ظریف بگویم: شرف المکان بالمکین. شان تو و دستگاه دیپلماسی به نظر مردم است.
«حسام الدین آشنا» رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در صفحه توییتری خود نوشت: از نظر حسن‌روحانی، ایران «تنها یک سیاست خارجی و یک وزیر امورخارجه دارد.» هنوز زود است که نتانیاهو و رهروانش از دست و زبان ظریف خلاص شوند. زمستان گذشت ولی روسیاهی به ذغال خواهد ماند. آشنا همچنین در توییتی دیگر با استفاده از نوشت: تو به خود نامدی، اینجا که به خود باز روی.
«پرویز اسماعیلی» معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس‌جمهوری در واکنش به رد استعفای وزیر امور خارجه، بخشی از نامه رییس جمهوری در این زمینه را توییت کرد و نوشت: ظریف باحمایت بی ‌سابقه همه مقامات عالی سیاسی و نظامی کشور، همچنان وزیرخارجه و نافذترین سخنگوی بین المللی ایرانیان است وبرای منافع ملی می‌جنگد. چه خبربدی برای نتانیاهو وذوق ‌زده‌های پریشب ودیروز و امروزصبح، که خواب آشفته شان برای ایران عزیز تعبیر نشد. بوسیدمش ازطرف مردم.
«حسینعلی امیری» معاون امور مجلس رییس جمهوری هم در حاشیه جلسه هیات دولت گفت: ظریف در عرصه‌های دفاع از مصالح و منافع کشور و در صحنه‌های بین‌المللی و جبهه دیپلماسی گام‌های بسیار بلندی برداشته و صد درصد مورد اعتماد آقای رییس جمهوری است.
«شهیندخت مولاوردی» هم در توییتی با انتشار عکسی از وزیر امورخارجه نوشت: تو مگو همه به جنگند و ز صلح من چه آید؟/ تو یکی نه ای، هزاری تو چراغ خود برافروز!
وزیر امورخارجه هم در پی حمایت تمام قد افکار عمومی، مقامات و مسوولان برای ادامه کار و رد استعفا از سوی رییس جمهوری در پیامی اینستاگرامی نوشت: عمری است که دل در گرو خدمت به این مرز و بوم و مردم بزرگ دارم و به عنوان خدمتگزاری کوچک هیچ دغدغه‌ای جز اعتلای سیاست خارجی و اعتبار وزارت امور خارجه به عنوان مسئول پیشبرد سیاست خارجی و خط مقدم دفاع از منافع ملی و حقوق مردم شریف ایران در عرصه بین‌المللی نداشته‌ام.
واکنش مثبت جامعه به بازگشت دوباره ظریف به دستگاه دیپلماسی
فضای مجازی و حقیقی کشور پس از رد استعفای وزیر امور خارجه از سوی رییس جمهوری، فضای مثبتی ارزیابی می‌شود. در حوزه اقتصاد، رسانه‌های خبری از رفع نگرانی فعالان اقتصادی به ویژه در بورس و در بازارهای طلا و سکه خبر دادند. افزایش شاخص بورس که همزمان با استعفای وزیر امور خارجه روند کاهشی شدیدی را تجربه کرده بود، روال طبیعی خود را پی گرفت و از فشار فروش معاملات کاسته شده و حجم معاملات بهبود یافت.
شبکه‌های مجازی به ویژه توییتر هم عرصه رضایتمندی جامعه از بازگشت وزیر امورخارجه به دولت بود. بسیاری از کاربران در توییت‌ها و پست‌هایی از ادامه کار ظریف در وزارت امور خارجه استقبال کردند. کاربری در حساب توییتری خود نوشت: مردم عادی نشان دادند که کنار هم می‌توانند بدون منتظر ماندن برای کنش تاخیری احزاب! ( که به دنبال جانشین ظریف می‌گشتند!) خود به حمایت از وزیر امورخارجه شان برخیزند، محتوا و استدلال‌های 18 هزار و هشتصد توییت #ظریف_بمان ویترین تمام عیار جایگاه ظریف در بین افکار عمومی بود.
اجماع نسبی 
طی دو روز گذشته نیز بسیاری از منتقدان ظریف که در ماه‌های گذاشته انتقاداتی جدی به عملکرد ظریف در دستگاه دیپلماسی کشور وارد کرده‌اند، در نوشته‌هایی از ظریف خواستند که در سمت خود باقی بماند، چنانکه می‌توان در این زمینه به بیانیه فراکسیون ولایی مجلس شورای اسلامی و همچنین تیتر امروز روزنامه کیهان که همواره از سیاست‌های وزارت خارجه و شخص وزیر انتقاد کرده‌اند، اشاره داشت. البته برخی از منتقدان نیز از این استعفا اظهار خوشحالی و تاکید کردند که باید ظریف به خاطر عملکردش در طی مدتی که در مسئولیت وزارت خارجه بوده محاکمه شود و در همین راستا یکی از روزنامه‌های منتقد ظریف نیز از استعفای او به عنوان «کودک‌شو» یاد کرد.
اکنون باتوجه به اجماع نسبی که در داخل کشور در ارتباط با اهمیت لزوم ادامه کار محمد جواد ظریف در عرصه سیاست خارجی کشورمان به وجود آمده است، این نکته ضروری به نظر می‌رسد که ظریف با استفاده از این اجماع به وجود آمده با قدرت و توان بیشتری در عرصه سیاست خارجی کشور مشغول به فعالیت شود و با فراموش کردن برخی ناهماهنگی‌ها و حتی دلخوری‌ها با اقتدار بیشتری در این عرصه، در راستای حفظ منافع ملی مردم و کشور قدم بردارد و این سرمایه گرانقدر را به راحتی از دست ندهند؛ سرمایه‌ای که تکرار ناشدنی است. در کنار اهمیت استفاده مناسب ظریف از این ظرفیت، وقت آن رسیده که دیگر دستگاه‌های مسؤول و تصمیم گیر در کشور نیز با اعتماد واقعی به وزیر امور خارجه و نظرات کارشناسی او، زمینه را برای تسهیل فعالیت‌های او فراهم کنند و از ایجاد برخی سنگ اندازی و مخالفت‌ها که صرفاً جنبه جناحی و یا سیاسی دارد، خود داری کنند و شاید تصویب لوایح مربوط به FATF می‌تواند آغازی خوبی برای این موضوع باشد.