روزنامه ابتکار
1397/11/30
«جشنواره موسیقی فجر» چه دستاوردی برای موسیقی نواحی ایران داشته است؟ جشنواره یا «سکوی تکرار»ها!
فاطمه امینالرعایاموسیقی نواحی و مقامی، یکی از مهم‌ترین بخش‌های تشکیل دهنده فرهنگ موسیقایی کشور است، از خراسان گرفته تا خوزستان، از آذربایجان گرفته تا سیستان و بلوچستان و... سیوچهارمین جشنواره موسیقی فجر آخرین روز اجراهای خود را هم پشت سر گذاشت اما دستاورد این جشنواره برای موسیقی نواحی که شاید بتوان آن را پایه و اساس موسیقی ایران دانست چه بود؟ آیا جشنواره موسیقی فجر در طول سه دهه فعالیت خود، توانسته کمکی به موسیقی نواحی ایران کند؟
آن زمان که باید، فایده نداشت، چه برسد به حالا!
سیوچهارمین جشنواره موسیقی فجر هم به ایستگاه پایانی رسید و قرار است امشب در اختتامیه میزبان هنرمندان و هنردوستان باشد. حال با پایان یافتن جشنواره، این سوال مطرح میشود که دستاورد این رویداد فرهنگی برای موسیقی نواحی چه بوده است؟ آیا جشنواره موسیقی فجر در مقایسه با جشنواره تخصصی «آینه‌دار» افزوده بیشتری برای موسیقی نواحی به ارمغان می‌آورد؟ هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی و آیینی در پاسخ به این سوال به «ابتکار» می‌گوید: آن زمانی که باید جشنواره موسیقی فجر برای موسیقی نواحی فایده‌ای می‌داشت، نداشت و آن را هم حدف کردند، الان که بیشتر اساتید از دنیا رفته‌اند و گروه‌هایی که وجود دارند خیلی به اصالت پایبند نیست، دچار معضل شده‌ایم. برخی ازگروه هایی که شرکت می‌کنند خود به لحاظ شناخت کافی از اصالت اجرا و حمایت لازم علمی دچار معضل کم شناختی هستند. بنابراین لازم است که از قبل برای این موضوع برنامه‌ریزی جدی صورت بگیرد تا بشود کار درست را ارائه داد.
او معتقد است سپردن جشنواره‌ای مثل جشنواره نواحی به بخش خصوصی کار صحیحی نیست. جاوید درباره علت مخالفتش میافزاید: موسیقی ایران، مخصوصا در بخش موسیقی نواحی، نیازمند حمایت جدی دولتی است، نه واگذاری به بخش خصوصی. این اشتباه بزرگی بوده که دولت تاکنون انجام داده است. وقتی اسپانسر به میان می‌آید، به دنبال اهداف مورد نظر خودش است، در این ماجرا هم هرکه به اسپانسر نزدیک‌تر باشد به رانت نزدیک‌تر است که خدا آخر و عاقبت کار را به‌خیر کند. من نمی‌دانم چه می‌خواهند بکنند و چه اتفاقی خواهد افتاد! من آینده خوشی را نمی‌بینم. واگذاری بخش نواحی به بخش خصوصی اصلا کار درستی نیست.
جشنواره خنثی فجر
این پژوهشگر موسیقی نواحی با انتقاد از عملکرد جشنواره موسیقی فجر در بخش موسیقی نواحی می‌گوید: موسیقی فجر باید به انقلاب نگاه داشته باشد و جلوه‌هایی از حرکت انقلاب را به نمایش بگذارد اما حداقل در دو دهه گذشته من چیزی ندیدم. 15 سال است که این جشنواره خنثی است و هیچ روند روبه‌جلویی نداشته است و صرفا فقط بودجه‌ای تعلق می‌گیرد و یک چیزی اجرا می‌کند و می‌روند و گلایه می‌کنند که عده‌ای نیامدند و عده‌ای هم خواستند بیایند و نتوانستند، عده‌ای با ما هم‌سویی نداشتند و چنین حرف‌هایی که هر سال آنها را می‌شنویم.
او با اشاره به آیین‌نامه جشنواره ادامه می‌دهد: صدتا آیین‌نامه هم بنویسند تا اجرایی شدن آیین‌نامه‌ها برای این جشنواره 10 سال طول می‌کشد و با این روندی که در حال رخ‌دادن است که لباس موسیقی ایرانی را آرام‌آرام از تنش می‌کنند، خصوصا چهره‌هایی که به عنوان سلبریتی‌های موسیقی ایرانی می‌شناسیم، متاسفانه فکر نمی‌کنم موسیقی اصیل و درست ایرانی آینده خوبی داشته باشد. شاید این نظر تلخی باشد اما من خوشبین نیستم.
موسیقی فجر، دور خودش می‌چرخد
جاوید ضمن انتقاد از جشنواره موسیقی فجر در سطوح مختلف می‌گوید: الگوی جشنواره‌ای الگوی خوبی است. هدف از برگزاری جشنواره این است که بگوییم ارتقایی در موسیقی ما رخ داد. اما الان با مقایسه جشنواره امسال با جشنواره موسیقی فجر آیا ارتقایی در این جشنواره می‌بینید؟! مسئله اینجا است. پرسش من این است، چرا سکوت میشود؟ یکی از اهداف اولیه جشنواره موسیقی فجر، ارتقاء موسیقی ایرانی در همه سطوح آن بود اما از آن دور افتاد. الان به وضعیت موسیقی کشور نگاه کنید. موسیقی نظامی ما از مسائل زیادی رنج می‌برد و تبدیل شده به یک موسیقی نیمه‌کاره. موسیقی نظامی می‌توانست ما را به موسیقی متعهد نزدیک کند اما متاسفانه موسیقی نظامی ما ضعیف شده است. موسیقی حماسی رنگ باخته است. اثری از موسیقی انقلابی به چشم نمی‌خورد، موسیقی میهنی که جوانان را به شور و حرکت وا دارد، دیده نمی‌شود.
او ادامه می‌دهد: در این جشنواره کمتر شاهد موسیقی‌ای هستیم که گویای حرکت مردم، اهداف کشور و ... باشند. حتی در این جشنواره کمتر شاهد موسیقی الگوساز بوده‌ایم. در عوض هر گروهی که آلبومی اجرا کرده که در جامعه موفقیتی داشته دعوت می‌کنند که روی صحنه برود و کنسرت بدهد. این شکل و شیوه درستی نیست. جشنواره موسیقی فجر در حال دور زدن به دور خودش است.
با آمار نمی‌شود سر مردم کلاه گذاشت
جاوید با مطرح کردن این پرسش که «معرفی و تبلیغ این جشنواره در کشورهای خارجی چگونه بوده است؟» می‌گوید: چقدر ما در این سال‌ها از کشورهای همجوار هنرمند دعوت کرده‌ایم؟ چرا همیشه به سراغ هنرمندان اروپایی می‌رویم؟ کشورهای همسایه چقدر از این جشنواره استقبال می‌کنند؟ من یک مقایسه انجام می‌دهم و قضاوت را بر عهده خوانندگان می‌گذارم. در جام کشتی فجر، از همه کشورهای اطراف به ایران می‌آیند که رقابت خوبی داشته باشند چون می‌دانند این جام، مسابقات مهمی است اما چرا در جشنواره موسیقی فجر ما از هنرمندان کشورهای همسایه استفاده نمی‌کنیم؟ در عوض می‌رویم از اروپا گروه‌های دست‌چندم را دعوت می‌کنیم!
او ادامه می‌دهد: ما به دنبال چه هدفی هستیم؟ حتی شنیده‌ام در جشنواره امسال از گروه‌های خارجی استقبالی هم صورت نگرفته است، پس برای چه بیت‌المال را صرف این موضوع می‌کنید؟ من نمی‌دانم چه کسی تصمیم‌گیری می‌کند اما اینکه یک گروه خارجی بیاوریم و بعد بگوییم خارجی‌ها آمدند و بخواهیم آمار بدهیم، غلط است. با آمار نمی‌شود سر مردم را کلاه گذاشت!
تکرار به جای ارتقاء
این پژوهشگر موسیقی معتقد است جشنواره باید دورنمای سال آینده موسیقی کشور را مشخص کند. او در این زمینه می‌گوید: به نظرم باید برنامه‌ریزی جدی و اتفاقی بهجت‌آور در جشنواره موسیقی فجر رخ بدهد. مردم باید حس مشارکت در این جشنواره را داشته باشند. هنرمندان اصیل موسیقی ایران باید روی این صحنه بیایند و آثار جدید خودشان را به عنوان نمونه ارائه دهند، یعنی این جشنواره باید سکوی تبلیغاتی هنر سال بعد و الگو‌دهنده برای موسیقی کشور باشد مثل همان حرکتی که در جشنواره فیلم فجر صورت می‌گیرد. دهه فجر و سکوی موسیقی فجر باید به اینجا برسد که نوع تولیدات سال بعد را مشخص کند و جوان‌ترها بدانند سال بعد می‌توانند چه الگوهایی را مدنظر قرار دهند و در کنار این اتفاق، بیاموزند و الگوآفرینی کنند.
او میافزاید: جشنواره موسیقی فجر باید سکوی ارتقاء موسیقی ایران باشد اما ما هر سال می‌بینیم سکوی تکرار همان چیزهایی است که در طول سال تولید شده است. به نظر من این تنها یک اجرای بدون رقابت است. باعث تاسف هم هست که چیزی به عنوان بخش رقابت را ایجاد و بعد آن را حذف کردند! جایزه هم که برداشته شده است. پس حاصل آن چیزی که اجرا میشود، چیست؟ این جشنواره باید یک حاصل تاثیرگذار داشته باشد، حاصل این جشنواره باید در جامعه موسیقی دیده شود. این جشنواره چه تاثیری بر موسیقی و هنر داشته است؟
همین که افول نداشته باشد، برده‌ایم!
جاوید ضمن انتقاد از اختصاص ندادن تالار وحدت به موسیقی نواحی، درباره رفتار با این بخش مهم از موسیقی کشور می‌گوید: در جشنواره موسیقی فجر، از هنرمندان موسیقی نواحی دعوت می‌کنند و به آنها دستمزد کمتری به نسبت هنرمندان موسیقی دیگر می‌دهند. این چه حاصلی برای هنرمند دارد؟ گروه‌ها می‌آیند و زحمت می‌کشند اما سالنی به آنها اختصاص می‌دهند که چندان شناخته‌شده نیست و مخاطبان‌شان کاهش پیدا می‌کند و بعد سالن‌های خوب را در اختیار موسیقی پاپ قرار می‌دهند. گرچه تالار اندیشه، تالار معتبر و خوبی است اما چرا در این جشنواره، موسیقی نواحی در تالار وحدت اجرایی ندارند؟ هنرمندان شهرستانی که با آنها صحبت کرده‌ام، می‌گویند «ما را کمتر در تالار وحدت راه می‌دهند». بعد در طول سال که می‌خواهند در مناسبت‌ها و برنامه‌های استانی برگزار کنند، به هنرمندان می‌گویند بروید در تالار وحدت اجرا کنید. در مناسبت‌ها بیننده‌ای وجود ندارد. متاسفانه این تمایزها نشان می‌دهد نگاه به موسیقی مناطق و نواحی چگونه است. هنوز نگاه به موسیقی ایران نگاهی جدی نیست، هنوز واهمه‌ها و اما و اگر‌هایی وجود دارد و همین موضوع باعث شده که جشنواره فجر دچار تزلزلی شود که نمی‌دانم قرار است کی از بین برود.
او میافزاید: با تغییرات مدیریتی که در یک‌سال اخیر در موسیقی کشور رخ داده است، قطعا در موسیقی فجر امسال اگر افول نبینیم و تنها شاهد حرکتی موازی سال‌های قبل باشیم، برده‌ایم! چون ما در یک سطح مانده‌ایم و همین‌که جشنواره اجرا شده باید بگوییم «خدا را شکر»!
سایر اخبار این روزنامه
«جشنواره موسیقی فجر» چه دستاوردی برای موسیقی نواحی ایران داشته است؟
جشنواره یا «سکوی تکرار»ها!
جلال‌خو ش چهره
مصلحت در وضع برزخی؟
«ابتکار» از حضور پرسش‌برانگیز یک «اجراخوانی» در جشنواره تئاتر فجر گزارش می‌دهد
دامغانی: این شکل از میزانسن، جسارت می‌طلبد
دانشمندان از نفوذ مواد موجود در زباله‌های پلاستیکی در تخم پرندگان دریایی خبر می‌دهند
گزارش «ابتکار» از تخصیص هزارمیلیارد تومانی دولت به‌منظور استمهال بدهی پدیده شاندیز
«ابتکار» از واکنش مثبت نمایندگان به حضور ظریف در کنفرانس مونیخ گزارش می‌دهد
خط و نشان‌های ظریفِ ایران در کنفرانس مونیخ
«ابتکار» تهدید کشورهای اروپایی توسط ترامپ مبنی بر آزاد کردن زندانیان داعشی را بررسی می‌کند
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مردم استان آذربایجان شرقی:
مسئولان مراقب خدعه اروپایی‌ها باشند
حسن روحانی در مراسم بهره‌برداری از مرحله سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس:
نمی‌توانیم مایوس شویم
رئیس مجلس شورای اسلامی:
کارآفرینان سهم بالایی در اقتصاد دارند
رئیس قوه قضائیه:
تعطیلی کارخانه‌ها و بیکاری کارگران خلاف امنیت ملی و توسعه اقتصادی کشور است
